MAHALLİ İDARELER - Deneme Sınavı - 21

Denetim, planlanan işlerin amaç ve hedeflere ulaşacak şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini belirlemek ve saptanacak sapmaları ve sorunları gidererek sistemin en etkili ve verimli çalışmasını sağlamak bakımından, yönetimin en yaşamsal işlevlerinden biridir. A seçeneğindeki ifade denetim kavramı ile ilgili değildir. Doğru cevap A'dır.

Denetimin beş ilkesi vardır; tamamlık, bütün işlem ve olayların kayıtlara geçirilmiş olması; gerçeklik, kaydedilmiş bulunan işlem ve olayların ilgili dönem içinde gerçekten gerçekleşmiş olması; doğruluk, kaydedilen işlemlerin doğru olarak hesaplanmış, değerlendirilmiş ve ölçülmüş olması; kanunilik, yasal düzenlemelerin ihlal edilmemiş olması ve açıklık, kaydedilen işlemlerin anlaşılır bir şekilde tasnif edilmiş ve ait olduğu hesaba dâhil edilmiş olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Denetim geniş kapsamlı bir kavramdır. Uygulamada yoklama, kontrol, revizyon, inceleme, teftiş, murakabe, tahkik, muayene, araştırma, gözlem, sınama ve gözetleme gibi denetim hizmetlerine ilişkin deyimler ve kavramlar da denetim ile aynı anlamda kullanılmaktadır. Denetim, planlanan işlerin amaç ve hedeflere ulaşacak şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini belirlemek ve saptanacak sapmaları ve sorunları gidererek sistemin en etkili ve verimli çalışmasını sağlamak bakımından, yönetimin en yaşamsal işlevlerinden biridir. Doğru cevap C'dir.

Yerel yönetimlerin denetlenmesinin amaçlarını; ulusal birlik ve bütünlüğün korunması, idarenin bütünlüğünün korunması ve vatandaşların haklarının korunması olarak sayabiliriz. Özerk yönetimin desteklenmesi bu amaçlar kapsamında değerlendirilmemektedir. Doğru cevap D'dir.

Yerel yönetimlerin denetimi, denetimin içeriğine ve denetimde hangi kriterlerin esas alındığına bağlı olarak farklı şekiller alabilir. Kamusal denetim ile yerel yönetimlerin üzerinde; hukuka uygunluk denetimi, yerindelik denetimi, mali denetim ve performans denetimi yapılmaktadır. Yeterlilik denetimi bunlardan biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Mali denetim, bütçe uygulamasına ilişkin olarak kamu idarelerinin mali karar ve işlemlerinin denetimidir. Kamu idaresinin gelir, gider ve borç ilişkileri ile her türlü malları ve kıymetlerine ilişkin işlem ve tasarrufları, muhasebe düzeni içerisinde kayda alınır. Denetim bu veriler üzerinden gerçekleştirilir. Bu yönüyle mali denetim muhasebe denetimidir. Doğru cevap A'dır.

Performans denetiminin unsurları, verimlilik, etkinlik ve tutumluluktur. Verimlilik, eldeki kaynaklarla mümkün olan en çok ürünün elde edilmesi, belirli sayıdaki girdilerle azami çıktı sağlanmasıdır. Verimlilik, girdi olarak kullanılan kaynaklar ile sağlanan çıktılar arasındaki ilişkiyi göstermekte ve kaliteyi de dikkate alarak belli miktar girdi ile maksimum çıktı ya da belli düzeydeki bir çıktının en az girdi ile elde edilmesini ifade etmektedir. Bir yönetim, en uygun kaynak kullanımını başardığı ölçüde verimli olmaktadır. Etkinlik, bir organizasyonun tespit ettiği politika, proje ve aldığı tedbirlerle önceden saptanan amacını ne ölçüde gerçekleştirdiğini ifade etmekte ve başarı düzeyini göstermektedir. Etkinlik, yönetimin stratejik hedeflerine, amaçlarına ne ölçüde ulaştığını göstermektedir. Tutumluluk ise, belirlenen amaçlar da göz önünde bulundurularak, kaynakların uygun miktar ve kalitede, uygun zamanda ve uygun yerde en az maliyetle elde edilmesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yerel yönetimlerin denetlenme yöntemleri; siyasal denetim, yargısal denetim, idari denetim, kamu denetçisi (ombudsman) tarafından yapılan denetim ile kamuoyu denetimi şeklinde beşe ayrılabilir. Performans denetimi kamusal denetim ile yerel yönetimlerin üzerinde yapılan bir tür denetimdir. Doğru cevap C'dir.

Yerel yönetimlerin denetlenme yöntemleri; siyasal denetim, yargısal denetim, idari denetim, kamu denetçisi (ombudsman) tarafından yapılan denetim ile kamuoyu denetimi şeklinde beşe ayrılabilir. Siyasi denetim, soru, genel görüşme, meclis araştırması ve meclis soruşturması gibi yöntemlerle yerine getirilmektedir. Doğru cevap D'dir.

KAMU DENETÇİSİ (OMBUDSMAN)
Bu kurumun ilk uygulandığı ülke olan İsveç’te “aracı” anlamına gelen “ombuds” ve “kişi”
anlamına gelen “man” kelimelerinden oluşan ve “vekil, avukat, delege, temsilci, koruyucu”
anlamlarına sahip olan ombudsman kavramı kullanılmaktadır. Ülkemizde ise ombudsman “kamu denetçisi” olarak adlandırılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Kamu personel sistemi, devletin yürütmekle görevli olduğu kamu hizmetlerini yerine getiren kamu görevlilerinin bağlı olduğu temel kuralların, bunların çerçevesinin ve uygulamalarının bütünüdür.

Dar anlamda personel yönetimi, daha teknik bir boyutu ifade etmektedir. Bu anlamda personel yönetimi işe alma, sınav yapma, atama, sicil, yükselme gibi konulardaki bilgi, teknik ve becerilerden ibarettir. Personel yönetiminin dar anlamdaki tanımlamasından yola çıkarsak, personel yönetiminin belirli kapsamları vardır bu kapsamlar üç ana başlık altında toplanabilir. Bunlar; teknik kapsam, idari kapsam ve davranışsal kapsam olarak karşımıza çıkmaktadır.

Teknik kapsamda, örgütteki insan gücünün yönetiminde kullanılacak tekniklerden bahsedilir.

İdari kapsamda, insan gücü ile ilgili kayıtların tutulması, özlük işleri, büro yönetimi ve dosyalama, istatistiklerin düzenlenmesi, izin işleri gibi konulardan bahsedilir.

Davranışsal kapsamda ise, gözetim işlevlerinden bahsedilir.

Kamu personel sisteminin özellikleri, personel yönetimi ilkelerinin uygulanıp uygulanmadığına ve bu ilkelerin nasıl uygulandığına bakılarak anlaşılmaktadır.Bu yol gösterici ilkeler; tarafsızlık ilkesi, kariyer ilkesi, liyakat ilkesi, sınıflandırma ilkesi, adil ve yeterli ücret ilkesi, uzman kişilere başvurma ilkesi olarak karşımıza
çıkmaktadır.

• Sınıflandırma ilkesi hizmete alımlarda kolaylık sağlamaktadır. Çünkü sınıflandırma, kamu hizmetlerinin özelliklerini, türlerini, görevlilerde aranacak özel ve genel nitelikleri belirlemektedir. Böylece hizmete girişte bir örnek ve liyakat ilkesinin uygulanmasına olanak sağlamaktadır.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde, adil bir ücret sisteminin kurulması sağlanmaktadır.
• Aynı grupta bulunan personele personel işlemleri bakımından eşit uygulama sağlanmaktadır.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde yetkiler, görevler ve sorumluluklar belirginleşmekte, bu sebeple de her personelin ne yapacağı ve kendisinden neler beklendiği önceden bilinmektedir.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde, kamu kesiminde kadroların unvanlarında standardizasyon sağlanmakta, böylece de unvan kargaşası önlenmektedir.

• Kariyer ilkesinde, çalışanın hukuksal yapısı kanunlardan ve düzenleyici işlemlerden doğan bir durumla incelenmektedir.
• Kariyer ilkesinde kıdeme, yani memurlukta geçen süreye ve deneyime önem verilmektedir.
• Personelin belirli bir iş kolunda uzmanlaşması öngörülmektedir. Bunu sağlamak amacıyla da hizmet içi ve hizmet dışı eğitimlere önem verilmektedir.
• Kariyer düzeni kıdem yanında liyakat ve ehliyete de önem vermektedir.
• Kariyer ilkesi, devamlı ilerlemeyi ve yükselmeyi öngören bir ücret düzeninin uygulanmasına olanak sağlamaktadır.
• Çalışan personelin görev ve sorumlulukları personelin niteliğine göre belirlenmektedir.
• Kariyer ilkesinin vazgeçilmez bir başka özelliği de, çalışanların sosyal ve mali haklar açısından güvenceli bir düzene sahip olmasıdır.

Açık Kadro Personel Sistemi: Açık sistemde önemli olan “işe uygun kişiyi” seçmektir. Açık sistemde şahıs değil kişinin çalıştığı örgüt ve yer aldığı ‘görev’ önemlidir. Açık sistemde kariyerden söz edilmez sadece belirlenen göreve uygun olan kişinin yapmış olduğu iş temel alınır. Açık sistem basit, yumuşak ve esnek bir sistemdir. Gerekli genişleme, büyüme ve daralmalara kolayca ayak uydurabilir.

Belçika yerel yönetimlerinde iki kategori personel vardır: (1) Çalışma şartlarına konu olan kariyer personeli (daimi veya stajyer), (2) Sözleşmeli personel. Sözleşmeli personel, izinli olan veya istifa eden kariyer personelinin yerine doldururlar ve çok önemli görevleri yerine getirirler. Çalışanlar bir hiyerarşiye
tabidir. Devlet ve toplum ve bölge çalışanları beş hiyerarşik derecede bulunur; bu derecelerden her biri kendi içinde tekrar birçok mevki kapsayacak derecelere bölünür.

Fransa’da yerel yönetim personeli, kadrolu ve kadrosuz personel olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kadrolu yerel yönetim personeli (memurları), devlet memurlarının tabi olduğu statüye göre hak ve ödevlere sahiptir.

Sözleşmeli olarak istihdam edileceklere ödenecek ücret, söz konusu kadro
unvanı için birinci derecenin birinci kademesi esas alınmak suretiyle Devlet Memurları Kanununa göre tespit edilecek her türlü ödemeler toplamının net tutarının %25 fazlasını geçmemek üzere belediye meclisi kararıyla belirlenir.

Norm kadro, esas itibariyle benzer nitelikteki görevlerin birleştirilmesi, kuruluşun verimlilik esasına göre yeniden örgütlenmesi, belli yetkilerle donatılması, sorumlulukla ilişkilendirilmesidir. Başka bir deyişle, bir örgütün, bir işletmenin, bir belediyenin hizmetlerini ya da üretimini etkin ve verimli bir biçimde yerine getirebilmesi için gereksinim duyduğu kadroların nitelik ve
nicelik olarak belirlenmesidir.