Ekonomik Büyüme ve Kalkınmada Maliye Politikasının Rolü

Neo-Klasik büyüme modeli kapalı bir ekonomi varsayımı altında, rekabetçi piyasalar, rasyonel davranan bireyler, sermaye ve işgücünün azalan verime sahip olduğu, ölçeğe göre sabit getirili bir üretim teknolojisinin bulunduğu, devletin ekonomide sınırlı role sahip olduğu, teknolojinin dışsal olduğu varsayımlarına ve yakınsama hipotezine dayanmaktadır.

Teknoloji düzeylerinin bütün ülkelerde aynı, dışsal ve sabit olduğu varsayımından hareketle, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin büyüme oranlarının uzun dönemde birbirlerine yaklaşacağını ileri süren hipotezdir.

Ekonominin üretim kapasitesini arttıran ve millî gelirde artış sağlayan harcamalar verimli kamu harcamaları, sağlamayan harcamalar ise verimli olmayan kamu harcamaları olarak değerlendirilir.

Toplumun tüm kesimlerinin büyüme sürecine dâhil olduğu ve bu büyümeden elde edilen faydanın
herkes tarafından paylaşıldığına emin olunan büyüme modelidir.

Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin günümüz kuşaklarının ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma modelidir.

Ekonomik büyümeyi etkileyen faktörler; sermaye, doğal kaynaklar, emek ve teknoloji olarak ifade edilebilir.

Beşeri sermaye, üretim sürecine katılan işgücüne ait olan ve diğer üretim faktörlerinin daha verimli ve etkin kullanılmasına imkân sağlayan bilgi, beceri, tecrübe ve dinamizm gibi pozitif değerlerin bütünü olarak tanımlanmaktadır. 

Nüfus artışının kalkınma üzerine etkisine ilişkin çalışmalar Malthus (1789) ile başlamıştır. Malthus, nüfus artışının ekonomik büyümede düşüşe neden olabileceğini öngörmektedir.

Kamu harcamaları ve vergilerin artmasıyla devletin artan harcamalarını finanse etmek için borçlanması sonucunda ulusal tasarruf ve fon arzında azalma meydana getirerek faizlerin artmasına ve bu nedenle özel yatırımların düşmesine dışlama etkisi denilmektedir. 

Kamu kesiminin borç verilebilir fonlar piyasasına sunulan kaynaklara olan talebini azaltması sonucu özel kesimin bu kaynaklardan daha fazla yararlanabilir hale gelmesine yer açma etkisi adı verilmektedir

Dış borçlanma ile millî gelirde bir artış yaratılmasına rağmen, iç borçlanma, ülke içi kaynaklardan elde edildiğinden genellikle millî gelir üzerinde bir etkiye sahip değildir. Ancak bu tür borçlanma millî gelirin yapısını değiştirmektedir. İç borçlanma ile satın alma gücü ülke içinde transfer etmektedir. Bu anlamda devletin yapması gereken atıl olarak ekonomide bulunan fonları borçlanma yoluyla toplayarak ekonomik büyüme ve kalkınma amaçlarıyla kullanmaktır.

Asgari sabit yatırım tutarı 500 milyon TL’nin üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında gerçekleştirilen bina-inşaat harcamaları için tahsil edilen KDV iade edilmektedir.

İkili gelir vergisi sistemi, sermayenin düşük ve sabit, emeğin artan oranlı şekilde vergilendirilmesini ifade etmektedir

Beşeri sermaye verimliliği, eğitim, sağlık ve beslenme yatırımları ile artırılabilmektedir. Bu üç unsurun da birbirini tamamlayacak şekilde bir araya getirilmesi gerekmektedir

Ar-Ge, firmalarda yeni ürün ve üretim süreçlerinin ortaya çıkarılması amacıyla yapılan sistemli ve yaratıcı çalışmalar olarak tanımlanabilir. 

Ekonomik büyümeden kamu harcamalarına doğru pozitif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Wagner Hipotezi temel alınarak yapılan çalışmaların çoğunda gelişmekte olan ülkelerde, gelişmeye bağlı olarak ekonomik büyümenin artmasıyla kamu harcamalarının da arttığı anlaşılmaktadır.

Armey eğrisi kamu harcamalarıyla GSYH arasında bir noktaya kadar pozitif, bir noktadan sonra negatif ilişki olduğu şeklindeki temel mantığı yansıtmaktadır.

Türkiye’de, kalkınma planları ekonomik ve sosyal kalkınmanın hızlandırılması amacıyla 1960 yılından bu yana hazırlanmaktadır.

Kısa vadeli ve faiz oranı yüksek bir borçlanma yapısı devlet açısından borçlanma maliyetini yükselteceği, borçların yeni borçlarla kapatılması zorunluluğu doğuracağı ve alınan borçların uzun vadede verimli alanlarda kullanılmayacağı varsayımı ile ekonomik büyüme üzerinde negatif bir etki yaratacaktır.

A. Laffer, vergi hasılatı ile vergi oranı arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koymuş ve vergi oranlarındaki artışın bir noktadan sonra vergi hasılatını düşüreceğini belirtmiştir.