MALİYET ANALİZLERİ - Deneme Sınavı - 1

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler, çoğunlukla, gereksinimin belirlenmesi, tedarik, teslim alma, depolama ve üretime gönderme (sevk-kullanım) başlıkları altında toplanabilmektedir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan işlemlerin tümü üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemlerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir. Bu işlemler, hiç şüphe yok ki, işletmenin büyüklüğüne, işletmenin organizasyon yapısına, işletme yönetiminin bilgi gereksinimine, üretilen mamullerin sayısına, mamullerin türlerine, ilk madde/malzemelerin sayısına, ilk madde/ malzemelerin türlerine ve benzeri faktörlere bağlı olarak işletmeden işletmeye değişebilmektedir.

İlk madde/malzeme işletmeye geldiğinde, bunları, işletmenin teslim alma ve kontrol birimi ele alır. Teslim alma biriminin çalışanları, eğer varsa, bunların ambalajını kontrol ettikten sonra ambalajı açarak, miktar ve kalite açısından ilk madde/malzemeyi kontrol ederler ve işletmenin satıcı ile yaptığı sözleşmeyi ve satıcının düzenlediği sevk irsaliyesini de dikkate alarak bunların kabul edilip edilmeyeceğine karar verirler. Bazı ilk madde ve malzemelerin kontrolü uzun sürecekse, gerekirse, bunları geçici bir süre için kabul ederek ambarda korurlar. Teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, bu birimin ilgili çalışanlarınca “Teslim Alma ve Muayene Raporu” düzenlenir. Bu rapor, işletme içi kalite kontrol sisteminin önemli bir belgesi düzeyindedir. Teslim alma ve muayene raporu teslim koşulları ile ilgili bilgileri içerir. Raporda; ilk madde/malzemenin tanımı ve türü, satıcı ile sözleşme yapılmışsa bu sözleşme tarihi, satıcının unvanı ve satıcı ile ilgili bilgiler, taşıma aracı, satın alma istek fişi numarası, teslim alınan miktar, kontrol sonucu kabul edilen miktar, eğer kabul edilmeyen miktar varsa bunun miktarı ve kabul edilmemesinin nedeni açıklanmalıdır. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan hususların tümü teslim alınması uygun görülen ilk madde/malzemeler için, teslim alma ve kontrol biriminin ilgili çalışanlarınca düzenlenen “Teslim Alma ve Muayene Raporu”nda açıklanmalıdır, dolayısıyla doğru cevap E’dir. Kesin kabulü yapılan ilk madde/malzemeler ilgili ambara gönderilir. Kabul edilmeyen ilk madde/malzeme varsa, bu satıcıya iade edilir.

Stoklar; işletmenin,

Stoklar; işletmelerin gereksinimlerini karşılayabilmek ve işletme faaliyetlerinde bir aksamaya olanak vermemek amaçlarıyla, etkinlik ve verimliliğe olanak sağlayacak biçimde faaliyetlerin sürdürülebilmesinin de desteklenmesi için; depolanabilen ilk madde/malzemelerden, ara mamullerden, yarı mamullerden, mamullerden, elde bulundurulan fiziksel varlıklarıdır. Biraz daha açarsak, stoklar; işletmelerin üretim ya da satışlarındaki beklenmedik dalgalanmaları karşılayabilmek için ambarlarında tuttukları veya satılamayan; mamuller, yarı mamuller, ilk madde/malzemeler ve yan mamuller, artıklar, hurdalar gibi kalemlerden oluşan diğer stokları içerir.  Stok kontrolü ise, elinde bulundurduğu stokların maliyetini en alt düzeyde tutarak, stoklara karşı talebin karşılanabilmesini sağlayabilmek amacıyla en doğru stok düzeyini belirleme sürecidir. Genel giderleri azaltmak ve sonuçta kârı artırmak amacıyla bir taraftan en alt düzeyde stok tutulması düşünülür. Ancak, en düşük düzeyde stok bulundurulması kimi zaman üretimin aksamasına ve satış kayıplarına yol açabilmektedir. Buna karşılık, ilk madde/malzemelerin cinsine bağlı olarak, yüksek düzeyde stok bulundurmak, fazladan kullanımlara, israfa ve çürümelere yol açabilecektir. Kısacası, ambarda bulundurma maliyetleri artacak ve bu nedenle işletmenin kârı azalabilecektir. Stok kontrolü; stok miktar ve çeşitlerinin, işletmelerin tedarik, üretim ve finansal olanaklarına göre en akılcı ve en tasarruflu şekilde belirlenmesi sürecidir.  Stok kontrolünün temel amacı; stokların ne eksik ne fazla fakat yeterli miktarlarda işletmede hazır bulundurularak üretimin aksatılmadan yürütülmesidir. Stok kontrolü; stokların arzu edilen tarihte, miktarda, yerde ve kalitede talep edenlere sunulabilmesi amacıyla, ne zaman ve hangi miktarda tedarik edilmesi gerektiğini belirler. Stok kontrolü; satın alınması için istekte bulunulan ve daha sonra teslim alınan stokların ayrıntılı kayıtlarını tutar. Ayrıca, stok kontrolü; istenen anda stok sayımlarını gerçekleştirmek ve sayım sonuçları ile fiili durumu karşılaştırarak farkları belirlemek, varsa farkların nedenlerini ortaya koymak, en uygun stok stratejilerini ve politikalarını belirleyerek giderleri en alt düzeyde tutma işlemlerinden oluşan bir süreçtir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi stok kontrolüne ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

İşletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemler farklılıklar göstermektedir. Bunların bazıları aşağıda açıklanmıştır:

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan yöntemlerin tümü işletmelerde stok kontrol sistemlerinde kullanılan yöntemlerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Stok değerleme yöntemleri şunlardır:

Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde verilen yöntemlerin tümü stok değerleme yöntemleridir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken; birim maliyetlerin ve stok değerlerinin hesaplanması ile yapılacak muhasebe kayıtlarındaki kolaylıklar, ilk madde/malzemenin cinsi, üretim yöntemleri, depolama olanakları, teknolojik yapı, ilk madde/malzemelerin bozulma durumu, ilk madde/malzeme piyasasının yapısı, yasal düzenlemeler ve fiyat değişmeleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır. Bundan sonra işletmeye en uygun stok değerleme yöntemi seçilmelidir.  Bu açıklamadan da anlaşıldığı gibi seçeneklerde yer alan ölçütlerin tümü bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken dikkate alınması gereken ölçütler arasındadır, dolayısıyla doğru cevap E’dir.