MALİYET ANALİZLERİ - Deneme Sınavı - 2

Üretim birimlerinde çalışan işçilere ödenen yıllık izin ve tatil ücretleri, makinelerin ayarlanması, temizlik, madde/malzemenin taşınması, işçinin çalışmaması nedeniyle ortaya çıkan normal boşa geçen zaman, fazla mesai primleri ve ikramiyeler gibi işçilik maliyeti unsurları, endirekt işçiliğe örnektir. üretim faaliyetlerinin planlanan bir biçimde devamına yardımcı olan işçiliktir. Bu çerçevede yemekhane, temizlik, güvenlik, bakım-onarım faaliyetlerinin yürütülmesi için çalışan işçilere ilişkin işçilik maliyeti yardımcı işçiliğe örnek oluşturur. Direkt işçilik maliyeti; üretilen ürünlere doğrudan yüklenebilen ve mamulün temel yapısını oluşturan ilk madde ve malzemenin şeklini, yapısını ve niteliğini değiştiren, üretime yön veren, üretimin
başlamasını ve devamını sağlayarak bu çabalarını bir ürün elde ederek sona erdiren emeğin maliyetidir. Başka bir ifade ile, üretime katılan işçiye yaptığı üretimin karşılığında ödenen ücret, direkt işçilik maliyetini oluşturur.

Direkt işçilik maliyeti: üretim için çalışılan süre X işçilik saat ücreti

işçi 1: 100 saat X 5 TL: 500 TL

İşçi 2: 60 saat X 8 TL: 480 TL

İşçi 3: 80 saat X  8 Tl: 640 TL

500 TL+ 480 TL+640 TL: 1620 TL

İşçi zaman kartı, işçinin iş yerinde geçirdiği süreyi belirlemek için kullanılır. Genellikle iş yeri girişinde hazırlanan otomatik saat sistemleriyle işçi; işe giriş, işe ara verme ve işten çıkışlarında bu kartı işletir. Bu nedenle izin kullanan personel için işçi zaman kartı düzenlenmesine gerek yoktur.

Endirekt İşçilik Maliyeti Yükleme Oranı = Endirekt İşçilik Maliyeti Tutarı / Toplam Yükleme Ölçüsü Miktarı

Endirekt İşçilik Maliyeti Yükleme Oranı: 130.000 TL/ 250 D.İ.S: 560

(B) ürününün endirekt işçilik maliyeti payı = 50 D.İ.S. x 560- TL/D.İ.S.= 26.000

Normal boş zaman işçiliği; üretim sürecinde ve üretim faaliyetlerinin sürdürülmesinde doğal bir şekilde ortaya çıkan, genellikle, işletme tarafından önlenebilir nitelikteki boş zaman işçiliği açıklamaktadır. Örneğin; üretimde çalışan işçinin yıllık iznini kullanması sırasında aldığı ücret bir normal boş zaman işçiliğidir. Üretimde kullanılan bir makinenin bir üründen başka bir ürüne geçiş için ayarlanması sırasında üretim yapılamaması bir başka normal boş zaman işçiliği örneğidir. Normal boş zaman işçiliği, işin olağan akışı sırasında ortaya çıktığından, üretim maliyetinin bir parçası olarak kabul edilir ve üretim maliyetine yüklenir. Ancak, normal boş zaman işçiliğinin ürünlerle ilişkisi doğrudan kurulamadığı için genel üretim maliyeti olarak değerlendirilir.
Anormal boş zaman işçiliği; genellikle, kontrol edilemeyen nedenlerle ortaya çıkan, normal iş akışında ortaya çıkması beklenmeyen boş zaman işçiliğidir. Bu özelliği nedeniyle, anormal boş zaman işçiliği, üretim maliyetiyle ilişkilendirilmek yerine, doğrudan zarar olarak kabul edilir ve sonuç hesaplarıyla ilişkilendirilir. Elektrik kesintisi, makine arızası, su baskını ve benzeri nedenlerle üretimin durması, katlanılan ve genellikle yönetimin kontrolü altında olmayan nedenlerden kaynaklanan boş zaman işçiliği, anormal boş zaman işçiliğine örnek oluşturur.

Üretimle ilgili olarak işçilere ödenen ikramiyeler üretim maliyetinin bir parçasını oluşturur. Ürünlerle doğrudan ilişkisi olmadığı için, ikramiyeler, genel üretim maliyeti olarak ürün maliyetlerine yüklenir. İkramiye ödemesinin, ödemenin yapıldığı dönemde üretim maliyetine katılması durumunda; ikramiye ilgili dönemin üretim maliyetinin diğer dönemlerdeki üretim maliyetinden daha yüksek gerçekleşmesine neden olur. Bu nedenle, ikramiyelerin ödenme dönemlerinde değil, yılın genelinde eşit (dengeli) bir şekilde üretim maliyetine dağıtılması gerekir. Bir maliyet oluşturması nedeniyle Maliyet giderleri karşılığı hesabında izlenir.

İşçi hakları genel maaliyete dahil edilir.

Direkt yönetim maaliyeti bunlar arasında yer almaz

Cümleye göre noktalı yerelere  genel üretim maaliyeti gelmelidir

Vergielrde bu gruba dahildir.

cümlenin devamına göre noktalı yere mamül dağıtımı gelmelidir.

Faaliyetlerin,süreçlerin ve makinelerin takibi bunlar arasında yer almaz

Üretim ve maliyetler için sorumluluklar  bunlar arasında yer alır

Tanıma göre noktalı yere dağıtım anahtarları kavramı gelmelidir.

İşçi ücretleri bunlar arasında yer almaz

Genel üretim maliyetlerinin hepsi, finansal dönem içinde düzensiz aralıklarla ve farklı tutarlarda ortaya çıkarlar cümlesinde hepsi kavramı cümleyi yanlış yapar çünkü hepsi  öyle olmaz  kimisiaralıklarla olur

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir. Kitap üretiminde kullanılan kağıt, çikolata üretiminde kullanılan kakao, pantolon üretiminde kullanılan kumaş, çimento üretiminde kullanılan kil, ilk madde için verilebilecek örneklerdir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap D’dir. Şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı ise yardımcı maddedir. Yardımcı maddeler, ilk maddenin mamule dönüştürülmesinde etkilidirler. Kitap üretiminde kullanılan yapıştırıcı, şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı, toz halindeki kir sökücülerin üretim sürecinde kullanılan parfümler yardımcı maddelere verilebilecek örneklerdir.

İlk maddeler; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir.

Yardımcı maddeler; mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan, bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu, maddelerdir.

Mamul; ilk maddelere şekil verilmesi, bir başka ifade ile, daha önce hazırlanan esas mamul örneğine benzeyecek şekilde bu ilk maddelerin üzerinde yapılan dönüştürme işlemleri sonucunda ortaya çıkar.

İşletme malzemeleri; mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı maddeler dışındaki tüm unsurlardır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, ilk madde ve malzeme unsurlarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan tanımların tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Belirli bir tek mamul ile özdeşleşmiş, o mamulle tanımlanabilen ilk madde/malzemelerin giderine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir. İlk madde/malzeme giderlerinin bir alt sınıfı olarak düşünüldüğünde, direkt ilk madde ve malzeme giderleri; hangi mamulle veya işle ilişkilendirilebildiği belirlenebilen veya o mamule, işe doğrudan aktarılabilen giderlerdir. Örneğin; kereste gideri, mobilya mamulü için direkt ilk madde/malzeme gideridir. Ancak, kerestenin yapımı için gerekli olan ağacın kesilmesi sırasında kullanılan benzin motorlu testerenin yakıtı için yapılan harcama, direkt ilk madde/malzeme gideri değildir. Ampul üretiminde kullanılan cam, bir binanın yapımında kullanılan tuğla, plastik mamullerin üretiminde kullanılan polietilen, gömleğin kumaşı, söz konusu mamullerin direkt ilk madde/ malzemeleridir ve bunlar için yapılan giderler de direkt ilk madde/malzeme gideridir.  Bir mamulün temel ve fiziki yapısını oluşturan ilk madde/malzemelerden hangi mamul için ne kadar tüketildiği herhangi bir dağıtım yapılmaksızın doğrudan belirlenebilen, aynı türdeki bir mamulden diğerine kullanılan ilk madde/malzeme miktarı değişmeyen ve bu nedenle giderinin de değişmeyeceği kabul edilen ilk madde/ malzeme giderlerine, direkt ilk madde/malzeme gideri denir.  Üreticiler, direkt ilk madde/malzemeyi tedarikçilerden alabileceği gibi, kendisi de üretebilir. Ayrıca, direkt ilk madde/malzeme; hiç işlenmemiş halde bir başka işletme tarafından, ilk olarak veya doğadan elde edilerek işletmeye getirilebilir. Direkt ilk madde/ malzemeler, bisiklet üretiminde gereksinim duyulan lastik gibi, dışarıdan satın alınarak üretimde kullanılacak parça, yarı mamul veya ara mamul halinde de olabilir. Bunların tümü için yapılan gider, direkt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.  Bir mamulün direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak belirlenmesi için katlanılan fedakârlığın, direkt ilk madde/malzeme giderinin doğru olarak belirlenmesi ile sağlanacak faydadan daha yüksek olmaması gerekir. Aksi takdirde, mamul ile gider arasında doğrudan bir ilişki kurulması yerine, mamule dağıtım sonucu ortalama bir gider tutarı yüklenir. Bu durumda, o ilk madde/malzeme gideri, direkt gider olmaktan çıkacaktır. Maliyet analizinde, direkt ilk madde/malzeme maliyetleri, direkt giderler sınıfında açıklanır ve mamul veya hizmetin toplam giderleri içine doğrudan aktarılabilir. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi direkt ilk madde ve malzeme giderlerine ilişkin seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Endirekt madde/malzemeler, mamulün temel yapısını oluşturmayan, buna karşılık nihai mamulün ortaya çıkarılabilmesi için gereksinim duyulan, ancak her mamul içinde ne kadar yer aldığının doğrudan doğruya belirlenebilmesi zor olan ilk madde/malzemelerdir. Bunların direkt ilk madde/malzemelere göre daha az kullanılması söz konusudur. Endirekt ilk madde/ malzemenin her bir mamulün içindeki miktarı, mamulden mamule değişebilmektedir. Bu türdeki ilk madde/malzemelerin giderine, endirekt ilk madde/malzeme gideri denir. Bunlar ya yardımcı maddelerdir ya da işletme malzemeleridir.  Sucuğun üretimi sırasında kullanılan baharat gibi ilk maddeler, yardımcı ilk madde olarak kabul edilebilir. Baharat, sucuk üretim tarifinde gerekli bir ilk madde olarak düşünülmüştür. Ancak, bir kilogram sucuğun içinde ne kadar baharat kullanıldığını belirlemek oldukça zordur ve baharat sucuğun temel yapısını oluşturmaz. Bu nedenle, baharatın maliyeti endirekt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.  Ayrıca, endirekt ilk madde/malzeme giderlerine işletme malzemeleri de girmektedir. Bu madde/malzemelerle de herhangi bir mamulün doğrudan ve bire bir ilişkilendirilebilmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, üretim sürecinde kullanılan bir makinenin işletilebilmesi amacıyla kullanılan makine yağının gideri gibi giderler, endirekt madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.   Kısacası, yukarıda açıklanan yardımcı madde unsurları ile işletme malzemesi unsurlarının giderleri, endirekt malzeme giderleri içinde yer alır.  Endirekt ilk madde/malzeme giderleri; üretim sürecinde kullanılmış fakat bir mamule doğrudan aktarılamayan madde/malzemelerin giderleridir. Muhasebede endirekt ilk madde/malzeme giderleri, genel olarak, endirekt giderlerin bir alt unsuru olarak kabul edilir.  Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, endirekt ilk madde/malzeme giderleri hakkında seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.