MALİYET ANALİZLERİ - Deneme Sınavı - 3

Endirek Madde/Malzeme Maliyeti 20.000 TL, Endirekt İşçilik Maliyeti 35.000 TL ve Diğer Genel Üretim Maliyetleri 36.000 TL ise Genel Üretim Maliyeti: 20.000+35.000+36.000=91.000TL olur.

Pazarlama-Satış-Dağıtım Giderleri 22.500 TL
Genel Yönetim Giderleri 17.500 TL
Finansman Giderleri 60.000 TL
TOPLAM FAALİYET GİDERLERİ: 22.500 TL+ 17.500 TL + 60.000 TL= 100.000 TL dir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Net satışlar: 2.470.000, 

Satılan malın toplam maliyeti: 811.000 

Toplam Faaliyet Gideri: 100.000 ise

Brüt satış karı 2.470.000-811.000= 1.659.000 TL dir.

Genel anlamda üretim dışı olarak tanımlanabilecek; yönetim, pazarlama-satış-dağıtım, araştırmageliştirme, genel yönetim ve finansman fonksiyonları ile ilgili faaliyet giderleri; finansal raporlarda mamul maliyetinin bir parçası olarak değil, mamul maliyetinden ayrı olarak raporlanır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında direkt (doğrudan) bir ilişki kurulamamaktadır. Bu maliyet türünün toplamını oluşturan alt maliyet unsurlarından herhangi birisinden herhangi bir mamule ne kadar harcandığı belirlenemez.Genel üretim maliyetleri mamullere doğrudan aktarılamadığı için, ancak dağıtım yoluyla
mamullerle buluşturulabilmektedir. Bu nedenle, genel üretim maliyetleri maliyet dağıtımının esasını oluştururlar. Genel üretim maliyeti, birbirinden farklı özelliklere ve davranışlara sahip çeşitli alt maliyet unsurlarının bir araya gelmesinden oluşur. Doğru cevap C şıkkıdır.

İşletmenin toplam genel üretim maliyetleri 600.000 TL ise ve dağıtım anahtarı olarak seçilmiş olan direkt işçilik saatleri (D.İ.S.) toplam miktarı da 120.000 D.İ.S. ise bu durumda dağıtım oranı: 600.000/120.000=5 dir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Maliyet analizi; sistemli olarak bir mamulün veya hizmetin maliyetlerinin toplanmasını, sınıflandırılmasını ve incelenmesini sağlayan ekonomik bir değerlendirme yöntemidir.

3. seçenekte verilen teknik satış analizi tekniğidir.

Maliyet; belirli bir amaca ulaşmak için katlanılan özverilerin (fedakârlıkların) parasal olarak ölçüsüdür.

Harcama kavramı, elde edilen bir varlık veya hizmet karşılığında; işletmenin yaptığı
değişik ödemeleri, elde ettiği varlığı, borçlanmayı ve verdiği hizmetlerin parasal tutarını ifade eder.

Gider; belirli bir dönemin hasılatının elde edilebilmesi amacıyla kullanılmış, tükenmiş maliyetlerdir.

Şekillendirme Maliyetleri= Üretim Süreciyle İlişkisine Göre Maliyet Sınıflandırılması 

Fiili Maliyetler= Belirlendikleri Zamana Göre Maliyet Sınıflandırılması 

Dönem Giderleri ve Mamul maliyetleri= Gidere Dönüştükleri Döneme Göre Maliyet Sınıflandırılması 

Endirekt Maliyetler: Maliyet Nesnesine Yüklenmesine Göre Maliyet Sınıflandırılması 

Yığın üretim maliyetleri: Bir veya daha fazla üretim aşamasından geçerek ortaya çıkan birbirine benzer olan ve büyük miktarda üretilen mamullerin toplam maliyetidir.
Safha maliyetleri: Birbirinin peşi sıra devam eden çalışmalardan veya üretim aşamalarından sonra mamullerin üretilmesi durumda, bu çalışma veya üretim aşamalarının herbirinde bir dönemde oluşan maliyetlere, safha (süreç) maliyetleri denir. Bir safha da oluşan maliyetler o safhada üretilen mamullerin miktarına bölünerek, birim maliyet hesaplanır. Birim mamul başına safha maliyeti, bu nedenle ortalama bir maliyettir.
Operasyon (çalışma) maliyeti: Bu maliyet, üretim safhası veya işletme faaliyetleri bütünü içinde bulunan belirli bir operasyonun (çalışmanın) maliyetidir. Bir safhanın içinde birbirinden çok farklı operasyonlar varsa, kontrol sisteminin etkin olabilmesi için, her bir operasyon için ayrı maliyet hesaplanır.
Sipariş (iş emri) maliyeti: Sipariş maliyeti, birbirinden farklı mamullerin veya hizmetlerin üretildiği işletmelerde, müşterilerin verdiği iş emirlerinin maliyetlerinin birbirinden ayrı olarak izlendiği sistemdeki maliyetlerdir. Üretilen her mamul bir sipariş olarak kabul edilir. Bu sipariş için maliyetler, diğer siparişlerden veya mamullerden ayrı olarak izlenir.
Müşterek maliyetler: Birden çok mamulün veya hizmetin eşzamanlı olarak üretilmesi, birbirine oldukça yakın operasyonlardan geçmeleri nedeniyle ortaya çıkan maliyetler, müşterek maliyet olarak tanımlanır.

Ticaret işletmelerinde, tedarikçilerden müşterilere tekrar satılmak üzere alınan, sadece bir stok kalemi olan ticari mal stokları bulunur. Bunun aksine, üretim işletmelerinde üç tür stok bulunur: İlk madde ve malzeme stokları, yarı mamul stokları ve (nihai) mamul stokları. İlk madde ve malzemeler mamulün üretiminde kullanılan materyallerdir.

Üretilen mamullerin maliyeti tablosu, başlangıçta daha önce açıklanan üç üretim maliyeti unsurunu içerir:
Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti, direkt işçilik maliyeti ve genel üretim maliyeti.

Direkt ilk madde ve malzeme miktarı hesaplanırken dönem başı ve dönem içinde satın alınan direkt ilk madde ve malzeme dikkate alınır.

Dönem içinde satın alınan direkt ilk madde ve malzemenin maliyeti, dönem başı stoklarına eklenmiş, sonucunda üretimde “ “kullanılabilecek” direkt ilk madde ve mazlemenin maliyeti belirlenir.

Dönem içi üretim maliyeti bulunurken dönem başı yarı mamullerin eklenmesine gerek vardır.

620 Satılan Mamüller Maliyeti Hesabı: Satılan mamüllerin maliyetlerinin izlendiği hesaptır. Bu hesap bir gider hesabıdır ve gelir tablosunda yer alır (-), bilançoda yer almaz.

Şekillendirme (dönüştürme) maliyetleri ise, direkt ilk madde ve malzemeyi mamule veya maliyet nesnesine çeviren; direkt işçilik maliyetleri ile genel üretim maliyetleri toplamından oluşur.

Maliyetler işletme fonksiyonlarına göre sınıflandırıldığında üretim maliyetleri dışında kalan tüm fonksiyonların maliyetlerini içine alan ikinci sınıf ise, “üretim dışı maliyet” sınıfıdır. Kolaylıkla anlaşılması gerekir ki aslında, böyle bir fonksiyon yoktur. Bir başka ifade ile, hizmet üretim maliyetleri, araştıma- geliştirme maliyetleri, satış-pazarlama-dağıtım maliyetleri, yönetim maliyetleri ve finansman maliyetleri; üretim dışı maliyet sınıfını oluşturur.

Üretim faaliyetlerinin yürütülmesinde önemli bir unsur olan işçiliklerle ilgili olarak katlanılan tüm fedakârlıklar (özveriler), işçilik maliyetinin toplamını oluşturur. Bu çerçevede işçilere yapılan; ücret ödemeleri, sosyal yardım niteliğindeki ödemeler, yasal olarak ödenmesi gereken sosyal güvenlik primleri, bu kapsamda akla gelen ilk örneklerdir. diğerleri genel üretim giderleri kapsamında değerlendirilmektedir.

İşçilikleri ve işçilik maliyetlerini, diğerlerinden ayıran bazı özellikler vardır. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:
i. İşçilik; stoklanabilir bir üretim unsuru değildir. Bir başka ifade ile, ilk madde ve malzemelerde olduğu gibi, işçilikler ambarda korunamaz.
ii. İşçiler, bir iş sözleşmesine veya yasalara bağlı olarak emeklerini işletmeye sunmaktadırlar. Bu sözleşmeye veya yasalara göre, işletmede bulunduğu süre içinde emekleri kullanılmış kabul edilerek, kendilerine emeklerinin bedeli ödenecektir.
iii. İşçilik maliyetlerine, sözleşme gereği veya yasalardan doğan bazı nedenlerle, değişik ilaveler yapılabilir. Bir başka ifade ile, işletme, sadece işçinin bedensel ve/veya düşünsel emeğinin karşılığına değil, bu emeğin işletmede alıkonulabilmesi için, iş sözleşmeleri veya sosyal güvenlik ve diğer bazı yasal düzenlemelerde yer alan hükümlere ilişkin maliyetlere de katlanacaktır. Örneğin; işletme, bir işçinin çalıştırılması nedeniyle sağlık sigortası primi ödemek zorundadır. İşçilik maliyetinin doğru olarak hesaplanabilmesi için, öncelikle, işçilik maliyetini oluşturan unsurların bilinmesi gerekir. Bu unsurlar, geniş anlamıyla ücret ve sosyal güvenlik primi işveren payıdır.
iv. İşçilik, işletmenin verimliliğini etkileyen önemli bir unsurdur. Bedensel ve/veya düşünsel emeğini, yetenekleri doğrultusunda işletmeye doğru yansıtan bir işçiyle elde edilen ürün veya hizmet miktarının olabildiğince çok olması istenir.
v. İşçilikler, işletme için bir maliyet oluşturmasına karşılık, emek sahibi olan işçiler için bir geliri oluşturur. Bu nedenle, emek sahibi bu gelirinin belirli bir süre sonra elinde bulunmasını arzu edecektir. İşletmeler ise, işçiliklerin toplam maliyetini etkileyen tüm faktörleri dikkate alarak hesaplamak ve hak sahiplerine emeklerinin karşılığını belirli aralıklarla ödemek zorundadır.

İş Kanunu’na gore, ücret; genel anlamda “bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar” olarak tanımlanır. İşçilere ödenen ücret, işçilik maliyetinin temelini oluşturur.

Parça başına ücret sisteminde, ücret; tanımlanan ve yapılan iş miktarına göre belirlenir. “Akord ücret sistemi” olarak da tanımlanan bu sistemde yapılan iş miktarıyla ücret arasında doğrusal bir ilişki vardır. İşçi tanımlanan işi yapmazsa ücret alamaz. Ancak, yapılan iş miktarı çoğaldıkça daha çok ücret alır. Bir işletmede parça başına ücret sistemi belirlenmişse, bir başka ifade ile, üretilecek ürün başına bir ücret tanımı yapılmışsa, işçi ürün üretmediği durumda bir ücret elde edemez, sadece ürün üretimi gerçekleştirilirse ücret elde edebilir.