MALİYET ANALİZLERİ - Deneme Sınavı - 13

Maliyet dağıtımının en önemli amacının; genel üretim maliyetlerinden mamullere pay vermek olduğu dikkate alındığında, yalnızca maliyet dağıtımının ikinci aşaması sonrasında, bu maliyetlerin esas üretim maliyeti merkezlerinde üretim işlemi yapılan mamullere paylaştırılabileceği bir durumla karşı karşıya kalınabileceği gerçeği ortaya çıkacaktır.

Yardımcı maliyet merkezlerinin maliyetlerinin tekrar dağıtımında karşılıklı ilişkileri de ele alarak soruna çözüm öretebilmek amacıyla farklı çözüm yöntemleri ortaya konulmuştur. İkinci maliyet dağıtımı yöntemleri olarak bilinen bu çözüm yöntemlerinden, uygulamada en fazla kullanılmakta olan üç yöntem şunlardır:

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin ikinci maliyet dağıtımında en yaygın olarak kullanılan “doğrudan dağıtım yönteminde maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarları, dağıtımda dikkate alınmaz. Yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkisi yok kabul edilir.

Kademeli dağıtım yönteminin kimi zaman “basamaksal dağıtım yöntemi” kimi zaman “selle dağıtım yöntemi” kimi zaman da “sıralı maliyet dağıtım yöntemi” olarak tanımlandığı görülmektedir. Kademeli dağıtım yöntemi; doğrudan dağıtım yönteminin yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet ilişkilerini dikkate almaması nedeniyle oluşan sakıncasını ortadan kaldırmak amacıyla geliştirilen, ancak karşılıklı hizmet ilişkileri “kısmen” dikkate alan ikinci maliyet dağıtımı yöntemidir. Kademeli dağıtım yönteminde maliyet dağıtımı tek yönlüdür ve sürekli ileriye doğru yapılmaktadır. Bir başka ifade ile, maliyetler sürekli olarak esas üretim maliyeti merkezlerine yönelik olarak dağıtılmaya çalışılmaktadır.

Matematiksel dağıtım yönteminde dağıtımı yapılacak yardımcı maliyet merkezinin dağıtıma tabi tutulacak toplam maliyeti = Birinci maliyet dağıtımı sonrasında o maliyet merkezinde toplanan maliyetlerin tutarı + O yardımcı maliyet merkezine diğer yardımcı maliyet merkezlerinden dağıtılacak maliyetlerin toplam tutarı

Bir işletmenin genel üretim maliyetlerini mamulle buluşturabilmek amacıyla 3 aşamalı bir süreç̧ izlenmektedir. Birinci aşamada genel üretim maliyetleri; yardımcı ve esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmaktadır. İkinci aşamada; birinci aşamada yardımcı maliyet merkezlerine dağıtılan genel üretim maliyetleri, bazı yöntemlerden yararlanarak esas üretim merkezlerinde toplanmaktadır. Bu asamadan sonra maliyet dağıtımı bir adım daha ileri götürülür ve üçüncü ve son aşamada, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden, otomobil, mobilya ve kitap gibi, mamullere maliyet dağıtılması (yüklenmesi) işlemi gerçekleştirilir.

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin üçüncü aşamasında, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden mamule pay verilirken, en yaygın olarak kullanılan yükleme anahtarları, hacim ile ilgili ölçüleridir. Bunlar; üretim miktarı, direkt ilk madde ve malzeme miktarı, direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi, direkt isçilik saatleri, direkt isçilik maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi ve makine saatleri gibi anahtarlardır.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi; bir izletmenin kaynakları, faaliyetleri, maliyet nesneleri, maliyet taşıyıcıları ve faaliyet başarı ölçüleri hakkında finansal ve finansal olmayan verileri elde eden ve bunları işleyerek bilgi haline dönüştüren bir bilgi sistemidir.

Geleneksel maliyet sistemleriyle karşılaştırıldığında, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde, yardımcı maliyet merkezleri ve esas üretim maliyet merkezlerinin yerini faaliyetler almaktadır.   Maliyetlerin dağıtımının ilk aşamasında daha fazla sayıda merkez oluşturulduğunu söylemek mümkündür. İki sistem arasındaki ikinci farklılık ise, faaliyetlere dayalı maliyet sisteminde çok daha fazla sayıda ve türde maliyet taşıyıcısı/dağıtım anahtarı kullanılıyor olmasıdır. İki sistem arasındaki bir diğer farklılık ise, geleneksel maliyet dağıtım sisteminin ikinci aşamasıyla, bir başka ifade ile, birinci aşama sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinin dağıtım anahtarları ile esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmasıyla, ilgilidir.

Faaliyetlerin maliyet analizi sistemlerinin temeli olarak kullanılmasını zorunlu kılan bazı nedenler şöyle sıralanabilir:

Şekillendirme (dönüştürme) maliyetleri ise, direkt ilk madde ve malzemeyi mamule veya maliyet nesnesine çeviren; direkt işçilik maliyetleri ile genel üretim maliyetleri toplamından oluşur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Safha; evre, faz demektir. Aynı şey üzerinde görülen değişik hallerden herbirine de safha denilmektedir. Bir üretim sürecinde birbiri ardınca yerine getirilen üretim işlemlerinin her biri, safha (evre) olarak tanımlanabilir. Bu sistemde mamullerin üretilirken geçtikleri üretim aşaması anlamında kullanılan safhayı (evreyi), üretim sürecindeki bir üretim merkezi, bölüm, atölye, maliyet yeri veya sorumluluk merkezi oluşturabilir.  Doğru cevap D'dir.

Safha (evre) maliyeti sisteminin daha fazla kullanılabileceği üretim ortamlarının ortak özellikleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

Doğru cevap B'dir.

Safha (evre) maliyeti sisteminin daha fazla kullanılabileceği üretim ortamlarının ortak özellikleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

Doğru cevap E'dir.

Safha maliyeti sisteminin temel ilkelerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Doğru cevap A'dır.

Safha maliyeti sisteminin temel ilkelerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Doğru cevap C'dir.

Genel anlamda, eşdeğer birim; safha maliyeti sisteminde her bir safhanın tüm çıktılarının nihai (bitmiş, tamamlanmış) mamuller cinsinden ifade edilmesi şeklinde tanımlanabilir. Doğru cevap C'dir.

Genel anlamda, eşdeğer birim; safha maliyeti sisteminde her bir safhanın tüm çıktılarının nihai (bitmiş, tamamlanmış) mamuller cinsinden ifade edilmesi şeklinde tanımlanabilir.

Safha maliyeti sisteminde, her bir safhada işlem gören mamullere, ilgili safhada gerçekleşen üretim maliyetlerinin doğru bir şekilde dağıtılabilmesi için, eşdeğer birim sayısına gereksinim duyulmaktadır.

Doğru cevap B'dir.

Eşdeğer Birim Miktarı = Yarı Mamul Miktarı (x) Tamamlanma Derecesi

Eşdeğer Birim Miktarı = 250 x %40

                                = 250 x 40/100

                                = 100

Doğru cevap A'dır.

rwer