MALİYET ANALİZLERİ - Deneme Sınavı - 15

Bir yardımcı maliyet merkezinin kendisinin sunduğu hizmetten kendisinin yararlanması, hizmetlerini başka bir merkeze sunması ve de başka bir merkezle karşılıklı hizmet alışverişinde bulunması mümkündür. B, C, D ve E seçenekleri merkezlerin başka merkezlere sundukları hizmetlere örnektir. A seçeneği ise bir merkezin sunduğu hizmetten kendisinin yararlanmasına örnektir. Buna bir enerji santralinin ürettiği enerjinin bir kısmını kendisinin kullanması da örnek verilebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İkinci maliyet dağıtımı yöntemleri olarak bilinen bu çözüm yöntemlerinden, uygulamada en fazla kullanılmakta olan üç yöntem şunlardır:

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin ikinci maliyet dağıtımında en yaygın olarak kullanılan “doğrudan dağıtım yöntemi”nde; maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarları, dağıtımda dikkate alınmaz. Yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkisi yok kabul edilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Birinci aşamada genel üretim maliyetleri; yardımcı ve esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmaktadır. İkinci aşamada; birinci aşamada yardımcı maliyet merkezlerine dağıtılan genel üretim maliyetleri, bazı yöntemlerden yararlanarak esas üretim merkezlerinde toplanmaktadır. Bu aşamadan sonra maliyet dağıtımı bir adım daha ileri götürülür ve üçüncü ve son aşamada, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden, otomobil, mobilya ve kitap gibi, mamullere maliyet dağıtılması (yüklenmesi) işlemi gerçekleştirilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden mamule pay verilirken, en yaygın olarak kullanılan yükleme anahtarları, hacim ile ilgili ölçülerdir. Bunlar; üretim miktarı, direkt ilk madde ve malzeme miktarı, direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi, direkt işçilik saatleri, direkt işçilik maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi ve makine saatleri gibi anahtarlardır.  Belirli bir mamule genel üretim maliyetinin yüklenmesi sırasında, iki veya daha fazla yükleme anahtarı yaklaşık olarak aynı tutarda maliyet sağlıyorsa, en basit yükleme anahtarı tercih edilmelidir.  Çeşitli dağıtım ölçülerinin kullanılmasının maliyetleri, bir işletmeden diğerine değişiyor olsa da işletmelerde en düşük maliyetli ve en az iş yüküne neden olan yükleme anahtarları olarak, direkt işçilik maliyetleri veya direkt ilk madde/malzeme maliyetleri gözükmektedir. Direkt işçilik saatleri ve makine saatleri, genellikle, ek iş yüküne ve maliyete neden olmaktadır.  Doğru yanıt C seçeneğidir.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi; bir işletmenin kaynakları, faaliyetleri, maliyet nesneleri, maliyet taşıyıcıları ve faaliyet başarı ölçüleri hakkında finansal ve finansal olmayan verileri elde eden ve bunları işleyerek bilgi haline dönüştüren bir bilgi sistemidir.  Doğru yanıt B seçeneğidir.

Faaliyetlerin maliyet analizi sistemlerinin temeli olarak kullanılmasını zorunlu kılan bazı nedenler şöyle sıralanabilir:

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkilerinin “tam” olarak dikkate alındığı, maliyet dağıtımı sırasında maliyet akışının tek yönlü değil, karşılıklı olduğu dağıtım yöntemi matematiksel dağıtım yöntemidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Karşılıklı hizmet ilişkilerinin “kısmen” dikkate alındığı, maliyet dağıtımının tek yönlü ve sürekli ileriye doğru yapıldığı dağıtım yöntemi kademeli dağıtım yöntemidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi aşağıdaki amaçlar için kullanılmaktadır:

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sipariş maliyeti sistemi; işletmede üretilen her bir mamul ya da işe ilişkin her bir üretim unsurunun maliyetini ayrı belirleyen ve mamulün ya da siparişin maliyetini özel olarak hesaplamaya olanak sağlayan bir maliyet hesaplama sistemidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sipariş maliyet kartının ikinci bölümü; “maliyet toplayıcı” kısımdır. Bu bölümde, üretilen mamuller hangi esas üretim maliyet yerlerinden geçerek üretiliyorsa, o maliyet yerlerine direkt ilk madde malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri ilgili belgelerle kaydedilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşçi çalışma özeti bir işçinin işletmede bulunduğu süre içinde hangi maliyet yerlerinde, hangi işler üzerinde, ne kadar süre çalıştığını, boşa geçirdiği zamanı ve varsa fazla çalışma süresini göstermektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Başka bir ifade ile, dolaylı bir ilişki söz konusudur. Bu maliyetlerin ortaya çıkmasına sadece belirli bir mamul ya da bir mamul grubunun neden olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu nedenle, genel üretim maliyetleri ile mamuller veya mamul grupları arasında dolaylı (endirekt) bir ilişkiden söz edilir. Genel üretim maliyetleri nitelik ve kapasiteyle ilişkisi bakımından da birbirine benzemeyen alt maliyet unsurlarından oluşur. Genel üretim maliyetlerinin bazıları mevsimsel olarak değişir. Bu özellik dönem içerisinde üretilen mamullere aynı oranda maliyet yüklemede önemli bir engeldir. Örneğin; ısıtma maliyetlerinin kışın artması ya da yaz aylarında azalması, yıllık izin ve tatil ücretlerinin yaz aylarında artması, kış aylarında azalması ve benzeri değişiklikler, genel üretim maliyetlerinde düzensizliklere neden olur.  Doğru yanıt A seçeneğidir.

Genel üretim maliyetleri hem sipariş maliyeti kartına hem de yevmiye kayıtlarına, genel üretim maliyetlerinin aşağıdaki özelliklerinden dolayı, tahmini olarak yüklenmek zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun da nedenleri şunlardır:

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Genel üretim maliyeti tahmini yükleme oranını bulmak için  tahmini genel üretim maliyetlerinin toplam tutarı, yükleme anahtarına bölünür. Yani;
Genel üretim maliyeti tahmini yükleme oranı=60.000TL/3.000Mk.S.
                                                                =20TL/Mk.S.
olarak bulunur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Toplam üretim maliyetlerinin belirlenebilmesi amacıyla söz konusu maliyet unsurlarının üretime yüklenmesi gerekir. Bunun için;

yansıtma hesapları kullanılarak 151 YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI’na aktarılmalıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Söz konusu yüklemeyi bu hesaplarındaki değerlere göre orantılı olarak dağıtmak istersek,
Satılan Mamullerin Maliyeti: 20.000 TL
Mamuller: 30.000 TL
Yarı Mamuller Stokları 50.000 TL
20.000+30.000+50.000=100.000 TL

Satılan Mamullerin Maliyeti Hesabı’na Düşen Eksik Yükleme Payı =
20.000/100.000x50.000=10.000TL olarak bulunur.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Söz konusu yüklemeyi bu hesaplarındaki değerlere göre orantılı olarak dağıtmak istersek,
Satılan Mamullerin Maliyeti: 20.000 TL
Mamuller: 30.000 TL
Yarı Mamuller Stokları 50.000 TL
20.000+30.000+50.000=100.000 TL

Mamuller Hesabı’na Düşen Eksik Yükleme Payı =
30.000/100.000x50.000=15.000TL olarak bulunur.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Söz konusu yüklemeyi bu hesaplarındaki değerlere göre orantılı olarak dağıtmak istersek,
Satılan Mamullerin Maliyeti: 20.000 TL
Mamuller: 30.000 TL
Yarı Mamuller Stokları 50.000 TL
20.000+30.000+50.000=100.000 TL

Yarı Mamuller Hesabı’na Düşen Eksik Yükleme Payı =
50.000/100.000x50.000=25.000TL olarak bulunur.

Doğru yanıt D seçeneğidir.