MALİYET ANALİZLERİ

Mamüller %40 oranında tamamlanmış ise %100 - %40 = %60 oranında tamamlanmamıştır. Yani 1500 birimlik işin kalan %60'lık kısmı dönem içinde tamamlanmalıdır.

Bu durumda:

Dönem içi eşdeğer birim sayısı = 1500 x %60 = 1500 x 60/100 = 900 olur. 

Doğru cevap D'dir.

Safha maliyetleme sisteminin uygulama alanı bulabilmesi için üretim işletmelerinin şu niteliklere sahip olması gerekmektedir:

CEVAP:

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                           2.500 birim

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +3.500 birim

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                         6.000 birim

Üretimi Tamamlanan                                                          5.000 birim       

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                +1.000 birim

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                    6.000 birim

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                          2.500     birim

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +7.500    birim

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                        10.000    birim

Üretimi Tamamlanan                                                           8.000    birim    

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                  + 2.000  birim

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                      10.000  birim

Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri, direkt işçilik maliyetleri ve genel üretim maliyetleri, her safha için ayrı olacak şekilde toplanır. Üretilen her bir mamul için “sipariş maliyeti kartı” açmak mümkün değildir. Birbirini takip eden üretim safhaları içinde aynı tür ürünler üretildiğinden, üretim maliyetleri esas üretim maliyet merkezlerinde toplanır ve bu maliyetler bu maliyet yerlerinde üretilen mamullere eşit olarak yüklenir.

İlk madde ve malzemenin üretime sevk edilmesi

Üretimi tamamlanan mamullerin satılabilir aşamaya gelmesi

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                          2.000     kg

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +5.000    kg

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                         7.000    kg

Üretimi Tamamlanan                                                            4.000    kg          

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                  + 3.000  kg

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                      7.000    kg

İlk Madde ve Malzeme Açısından

Şekillendirme Açısından

Dönem içinde üretime başlanıp tamamlanarak aktarılan birimlerin eşdeğer birim sayısı

(4.000 X % 100)

4.000 E.B.

4.000 E.B.

DSYM

İlk madde ve malzeme (3.000 x 0,4)

Şekillendirme (3.000 x 0,5)

1.200 E.B.

1.500 E.B.

Toplam Eşdeğer Birim Miktarı

5.200 E.B.

5.500 E.B.

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                          2.000     kg

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +5.000    kg

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                         7.000    kg

Üretimi Tamamlanan                                                            4.000    kg          

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                  + 3.000  kg

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                      7.000    kg

İlk Madde ve Malzeme Açısından

Şekillendirme Açısından

Dönem içinde üretime başlanıp tamamlanarak aktarılan birimlerin eşdeğer birim sayısı

(4.000 X % 100)

4.000 E.B.

4.000 E.B.

DSYM

İlk madde ve malzeme (3.000 x 0,4)

Şekillendirme (3.000 x 0,5)

1.200 E.B.

1.500 E.B.

Toplam Eşdeğer Birim Miktarı

5.200 E.B.

5.500 E.B.

1. Basamak: Fiziki Akımların Belirlenmesi

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                          2.000     kg

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +5.000    kg

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                         7.000    kg

Üretimi Tamamlanan                                                            4.000    kg          

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                  + 3.000  kg

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                      7.000    kg

İlk Madde ve Malzeme Açısından

Şekillendirme Açısından

Dönem içinde üretime başlanıp tamamlanarak aktarılan birimlerin eşdeğer birim sayısı

(4.000 X % 100)

4.000 E.B.

4.000 E.B.

DSYM

İlk madde ve malzeme (3.000 x 0,4)

Şekillendirme (3.000 x 0,5)

1.200 E.B.

1.500 E.B.

DBYMS

İlk madde ve malzeme (2.000 x 0,3)

Şekillendirme (2.000 x 0,6)

(600 E.B.)

(1.200 E.B.)

Toplam Eşdeğer Birim Miktarı

4.600 E.B.

4.300 E.B.

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                          2.000     kg

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                  +5.000    kg

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                         7.000    kg

Üretimi Tamamlanan                                                           4.000    kg          

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                  + 3.000  kg

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                      7.000    kg

İlk Madde ve Malzeme Açısından

Şekillendirme Açısından

Dönem içinde üretime başlanıp tamamlanarak aktarılan birimlerin eşdeğer birim sayısı

 (4.000 X % 100)

4.000 E.B.

4.000 E.B.

DSYMS

İlk madde ve malzeme (3.000 x 0,4)

Şekillendirme (3.000 x 0,5)

1.200 E.B.

1.500 E.B.

DBYMS

İlk madde ve malzeme (2.000 x 0,3)

Şekillendirme (2.000 x 0,6)

(600 E.B.)

(1.200 E.B.)

Toplam Eşdeğer Birim Miktarı

4.600 E.B.

4.300 E.B.

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                              3.500 birim

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                       +5.500 birim

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                             9.000 birim

Üretimi                Tamamlanan                                                6.000 birim        

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                       +3.000 birim

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                          9.000 birim

Bu maliyetleme sisteminin uygulama alanı bulabilmesi
için üretim işletmelerinin şu niteliklere sahip olması gerekmektedir:
• Kitlesel (seri) üretim yapıyor olması,
• Üretim süresinin çok kısa olması,
• Ürünlerin homojen (birbirinin benzeri) olması,
• Üretilen her bir mamul için “Sipariş Maliyet Kartı” açılması olanaksız ya da açılabilse de bu işlemin işletmeye faydasının olmaması veya maliyetinin yüksek olması.

Dönem Başı Yarı Mamul Stokları                                              4.000     birim

(+) Dönem İçinde Üretime Başlanan                                      + 8.000 birim

(=) Üretime Giren Toplam Miktar                                            12.000 birim

Üretimi Tamamlanan                                                               7.000     birim    

(+) Dönem Sonu Yarı Mamul Stokları                                     + 5.000 birim

(=) Üretimden Çıkan Toplam Miktar                                        12.000 birim

mamulün nihai şeklini alıncaya kadar işlem gördüğü çeşitli üretim aşamlarının her biri, “safha” olarak tanımlanır.

Direkt ilk madde ve malzeme  maliyetleri, direkt işçilik maliyetleri ve genel üretim maliyetleri her safha için ayrı olacak şekilde toplanır. Üretilen her bir mamul için “sipariş maliyeti kartı” açmak mümkün değildir. Birbirini takip eden üretim safhaları içinde aynı tür ürünler üretildiğinden, üretim maliyetleri esas üretim maliyet merkezlerinde toplanır ve bu maliyetler bu maliyet yerlerinde üretilen mamullere eşit olarak yüklenir.

Birim ortalama maliyetlerin bulunabilmesi için tamamlanan mamuller ile yarı mamuller ortak bir duruma getirilir. “Eşdeğer birimler” olarak ortak bir kavram ile tanımlanabilen bu durumdaki mamullerin miktarlarının belirlenebilmesi için mamullerin üretim aşamalarındaki tamamlanma derecelerinin bilinmesi gerekir. Bu nedenle, üretim raporlarında yarı (tamamlanmamış) mamullerin üretimin hangi aşamasında olduklarının, bir başka ifade ile tamamlanma derecelerinin belirlenmesi şarttır.

İlk madde ve malzemenin üretime sevk edilmesi

Tamamlanan mamullerin satılması

Fiili maliyetlerin kullanıldığı bir işletmede gerçekleşen genel üretim giderlerinin muhasebe kaydı şu şekilde olacaktır.
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS.
I. safha
           381 GİDER TAHAKKUKLARI
           373 MALİYET GİDER KARŞILIKLARI
           150 İLK MADDE VE MALZEME
           320 SATICILAR HS.
           257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HS.
           İLGİLİ DİĞER HESAPLAR

Üretim maliyetlerinin üretim hesabına aktarılması