MEDYA VE İLETİŞİM

Yatay Tekelleşme: Değişik basın kuruluşlarının birleşme ya da satın alma yoluyla tek çatı altında bir araya gelmesi demektir. Örneğin, bir şirketin sadece televizyon kuruluşlarını kendi bünyesinde toplaması veya sadece gazete kuruluşlarını kendi bünyesinde toplaması yatay tekelleşmeye örnek olarak verilebilir. Diğer bir deyişle, bu tür tekelleşme yazı işleri kadrolarının tek bir çatı içinde birleşmesi sonucunu doğurmaktadır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Dikey Tekelleşme: Medya sektöründeki ayrı etkinlik dallarının tek bir yapı içinde bütünleşmesi demektir. Örneğin, üretimden dağıtıma kadar bütün aşamaların tek bir medya kuruluşunun denetiminde gerçekleşmesi, dikey tekelleşme tanımına girmektedir. Başka bir deyişle, bir medya kuruluşu hem kağıt üreten bir kağıt işletmesine hem de gazete ve dergilerin dağıtımını gerçekleştiren bir dağıtım işletmesine sahip olabilmektedir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Tahsisatla ilgili olan kontrol düzeyi ise bir bütün olarak medya şirketinin yapısı ve gelişimi; eylemlerinin ölçeği ve kapsamı; kaynakların kullanımı ve tahsisiyle ilgilidir. Bu düzeyde alının kararlar şunları kapsar: 1. Temel politikanın oluşturulması 2. Anahtar personelin işe alınması ve işten çıkarılması 3. Şirketin genişleme ve daralma momentlerinin seçimi 4. Şirketi, eğer gerekiyorsa elden çıkarmak ya da bütünüyle kapatmak.

Gündelik üretime ilişkin rutin kontrollerin yapılması, Operasyonel kontrol düzeyinde gerçekleşir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Teknolojik Yakınsama: Teknolojik bir olgu olarak iletişim şebekelerinin aynı tür servisleri taşıyabilme yeteneğidir. Örneğin, internet üzerinden mesaj gönderebilme, film ve video izleyebilme, müzik dinleyebilme, radyo ve televizyon yayınlarını takip edebilme olanaklarının olmasıdır. Ayrıca, telefon, televizyon ve kişisel bilgisayarların çeşitli fonksiyonlara sahip ve farklı hizmetler sunabilen yeni ev içi cihazlar yaratmak için bir araya gelmesi şeklinde de tanımlanmaktadır. Örneğin, cep telefonlarından görüşme yapabilme, mesaj gönderebilme, internete girebilme, müzik dinleyebilme, video izleyebilme, fotoğraf çekebilme olanaklarının sağlanmasıdır. Yine aynı şekilde müzik setlerinde hem müzik dinleyebilme hem de radyo dinleyebilme özelliklerinin bulunmasıdır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Alıcı hedef kitle: Siyasal iletişim sürecinde kaynağın gönderdiği iletilere hedef olan, gönderilen iletileri alması ve etkilenmesi beklenen alıcılardır. Bunlar okuyucu, izleyici, halk, vatandaş, kamuoyu gibi çeşitli şekillerde tanımlanabilir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Doğru yanıt D şıkkıdır.Medya düzenlemesinin nedenleri şöyle özetlenebilir (Cangöz, 2009: 176): 1. Ülkenin ekonomik, politik ve toplumsal yaşamında eşit rekabet koşullarını korumak 2. Belirli sınıf, çıkar grubu, sermaye, siyasi parti gibi herhangi bir kişi, grup ya da örgütlenmeye ayrıcalık tanımamak 3. Milli servet olarak kabul gören frekans dağılımında; eş deyişle, yayın kanallarının dağıtımında adaleti sağlamak 4. Eğitim, sağlık, güvenlik gibi alanlarda medyanın da yardımıyla kamu yararını gözetmek ve geliştirmek 5. Yayıncılık alanında süreklilik ve tutarlılık sağlamak 6. Yayınlarda halka korku ve panik yaşatacak ve şiddeti özendirecek, ırkçı ve milliyetçi söylemleri güçlendirecek içerikleri denetlemek.

Yayıncılık alanında girişimciler bakımından fırsat eşitliğini sağlayarak çok sesli bir medya ortamı ortaya çıkarmak, medya düzenlemesinin amaçlarındandır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Aktarma: Bir şeyi daha fazla kabul edilebilir hale getirmek amacıyla saygı duyulan ve değer verilen başka bir şeyin otoritesini, onayını ve prestijini bu şey üzerine taşımaktır. Aktarma, çağrışım yaparak işleyen bir propaganda tekniğidir. Örneğin, bir otomobil reklamının sevilen bir müzik eşliğinde yapılması ile bu otomobile sahip olanların müzikle gelen güzel duygulara da sahip olacağı. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Herkes Yapıyor: Bir şeyi herkesin yaptığını ifade eden propaganda tekniğidir. Bununla propagandacı, yaptırmak istediği şeyin herkes tarafından kabul edildiğini, bu nedenle bizi de bu kişileri izlemeye ve herkesin yaptığını yapmak zorunda olduğumuza ikna etmeye çalışır. Örneğin, bir doğal afet ya da savaş durumunda yardım toplanması söz konusu olduğunda en zenginden en yoksula kadar her kesimden insanların kendi ekonomik güçleri ölçüsünde yaptıkları yardımları kamuoyuna duyurulur. Böylece, insanların yardımda bulunma konusunda duyarlı hale getirilmesi sağlanır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Medya, demokratik toplumlarda, de­mokratik siyasal sistemi yürüten üç temel güç olan yasama, yürütme ve yargıyı halk adına gözetleye­rek dördüncü bir güç olarak işlev görür

Küreselleşme: uluslararası ticaretin yaygınlaşması, emek ve sermaye hareketlerinin artması, ülkeler arasındaki ideolojik kutuplaşmaların sona ermesi, teknolojideki hızlı değişim sonucunda ül­kelerin gerek ekonomik, gerekse siyasal ve sosyo-kültürel açıdan birbirlerine yakınlaşmalarıdır.

 İletişim ve medya endüstri­sinde “kuralların kaldırılması ve özelleştirme deregülasyon olarak adlandırılmaktadır. Deregülasyon uygulamalarının ortaya çıkmasının iki temel nedeni vardır:

Dikey Tekelleşme: Medya sektöründeki ayrı etkinlik dallarının tek bir yapı içinde bütünleşmesi demektir. Örneğin, üretimden dağıtıma kadar bü­tün aşamaların tek bir medya kuruluşunun dene­timinde gerçekleşmesi, dikey tekelleşme tanımına girmektedir. Başka bir deyişle, bir medya kuruluşu hem kağıt üreten bir kağıt işletmesine hem de ga­zete ve dergilerin dağıtımını gerçekleştiren bir da­ğıtım işletmesine sahip olabilmektedir.

Medya dışı sermayenin medyaya doğru akışının nedenleri arasında şunlar sayılabilir:

Güdümlü İletişim Modeli: Siyasal sistemin, kendi iktidarına hizmet edecek mesajların kitle iletişim araçlarından duyurulmasını ve bu yolla halkın desteğini sağlayarak rejimin güçlenmesini hedeflediği iletişim modelidir. Siyasal iktidar, iletişimi yukarıdan yönet­mekte, denetim altında tutmakta, yaptığı uygula­manın kamu yararının bir gereği olarak yapıldığı­nı savunmaktadır. Bu modelde iletişim özgürlüğü “güdümlü” dür. Bunun nedeni, siyasal iktidarın kitle iletişim araçları ve içerikleri üzerinde sıkı bir denetim kurması ve bu araçları kendi resmi görüş­lerinin yayılmasını sağlamak için kullanmasıdır.

Medya düzenlemesi, yasalar aracılığıyla medya kuruluşlarının mülk sahipliğinin, frekans tahsi­sinin ve yayın içeriklerinin biçimlendirilmesidir. Medya düzenlemesinin nedenleri şöyle özetlenebilir (Cangöz, 2009: 176):

6. Yayınlarda halka korku ve panik yaşatacak ve şiddeti özendirecek, ırkçı ve milliyetçi söylemleri güçlendirecek içerikleri denetlemek

Siyasal iktidarlar tarafından medya düzenlemesiyle veya yayıncılık politikalarıyla ilgili olarak tarih boyunca askeri, ekonomik, siyasal ve ideolojik gerekçelerle birtakım düzenlemeler yapılmıştır.

Medya düzenlemesinin temel ilkeleri şöyle sıralanabilir (Cangöz, 2009: 196):

Türkiye’de yayıncılık alanını denetleme yetkisi Radyo ve Tele­vizyon Üst Kurulu’na (RTÜK) aittir.

Başarılı propagandanın en temel özelliği, hem bireyi hem de kitleyi hedef alması gerekliliğidir.

Peter Golding ve Graham Murdock, 1973'de yazdıkları Kitle İletişimin Ekonomi Politiği adlı çalışmada 1970'li yılların ilk yarısında medya sektöründeki gelişmelerle ilgili olarak şu ana eğilimleri belirlemişlerdir:

Değişik basın kuruluşlarının birleşme ya da satın alma yoluyla tek çatı altında bir araya gelmesi yatay tekelleşme kavramıyla ifade edilmektedir.