MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR

Eleştirel ekonomi politik yaklaşımın ABD ve Avrupa kaynaklı iki odağı bulunmaktadır. Genellikle araçsalcı olarak anılan ABD’deki ekonomi politikçilerin önde gelen isimlerini Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky oluşturmaktadır. Nicholas Garnham, yapısalcı eleştirel ekonomik politik kuramcılarındandır. Doğru cevap B’dir.

Mattelart’a göre ideololoji, bir sınıfın tahakkümünün rasyonelliğine ilişkin göstergeler deposudur ve bu göstergeler verili bir toplumun temelini gözleme işlevleriyle düzenlenmiştir. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Golding ve Murdock’a göre ekonomi politik yaklaşımın üç temel karakteristik özelliği bulunmaktadır: Bütünseldir, tarihseldir ve realist/materyalist epistemiyolojiyi benimsemiştir.Buna göre doğru Cevap C’dir.

İletişim   ile   modernlik   arasındaki   bağlantı   matbaanın yaygınlaşmasına kadar götürülebilir olmakla birlikte, doğrusu bu ilişkiyi iletişim sistemlerinin   günümüzdeki   biçimine   bürünecek   şekilde (popüler ve ticari olarak) biçimlenmeye başladığı 1880-1920 yılları arasındaki dönemden başlatmaktır. Bu dönemden sonra basın ticari olarak büyümüş; sinema, telefon ve radyo endüstriyel ürünler olarak hayatımıza girmiştir. Medya endüstrileri kapitalist ekonomi sistemi ve halk katılımlarına dayanan siyasal sistemleri ile iç içe geçmeye başlamıştır. Bu dönemde ileri ülkelerin ekonomik sistemleri, endüstrileşmiş üretim ve kitle iletişimi ile uyumlu hale gelmiştir. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Mattelart’a göre iletişimin küreselleşmesinde çıkış noktası olan telgraf, haberin ekonomik konumunu, karşılanmasını ve düzenlenmesini temelden değiştirmiştir. Yüzyıllar boyunca uluslarararası iletişimin önündeki en büyük engel ortak bir iletişim dilinin olmaması olmuştur.Buna  göre doğru Cevap A’dır.

Eleştirel ekonomi politik, ekonominin kültür endüstrisi ve anlam inşası boyutuna yoğunlaşır. Ekonomik ve politik gücü elinde bulunduranların düzenli propaganda kampanyalarıyla kamuoyunu yönlendirme gücü, ekonomi, iktidar ve siyaset ilişkileri eleştirel ekonomi politiğin ilgilendiği temel alanlardır. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Tarihsel maddecilik üzerine temellenen ekonomi politik yaklaşım, medya üretiminin ekonomik yapısı ve süreçlerine odaklanır. Kitle iletişim araçlarının mülkiyeti, kontrolü, diğer sektörlerle ilişkisi, tekelleşme, medya içeriğinin farklılaşması, metalaşma, ticarileşme, reklam ve kar güdüsü gibi konuları sorgular. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Garnham’a göre kapitalist bir toplumda ekonomik sisteme (alt yapıya) sıkı sıkıya bağımlı olan üst yapı bağımsız veya özerk bir biçimde toplumda var olamaz. Kitle iletişimi ekonomi politik olarak analiz edilmesi gereken bir olgudur. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Eleştirel ekonomi politik, ekonominin kültür endüstrisi ve anlam inşası boyutuna yoğunlaşır. Ekonomik ve politik gücü elinde bulunduranların düzenli propaganda kampanyalarıyla kamuoyunu yönlendirme gücü, ekonomi, iktidar ve siyaset ilişkileri eleştirel ekonomi politiğin ilgilendiği temel alanlardır. Tarihsel maddecilik üzerine temellenen ekonomi politik yaklaşım, medya üretiminin ekonomik yapısı ve süreçlerine odaklanır.

Foucault: Temel sorun hakikati her iktidar sistemin özgürleştirmek değil, hakikatin iktidarını şu anda içine işlediği toplumsal, ekonomik ve kültürel hegemonya biçimlerinden ayırmaktır. Özetle, siyasal sorun hata, yanılsama, yabancılaşmış bilinç ya da ideoloji değildir, hakikatin kendisidir” diyerek ekonomi politik kuramcıların ideoloji yaklaşımını eleştirir.

Golding ve Murdock’a göre ekonomi politik yaklaşımcılar, mülkiyet ve denetim ilişkilerine gömülü biçimde yapılandırılmış iktidar ilişkilerini incelemeye, bu maddi ilişkileri tarihsel bir bağlam içine yerleştirmeye, ticari ve kamusal kurumların söylemsel pratikler üzerindeki etkilerini açığa çıkarmaya çalışırlar. Ekonomi politik yaklaşımın üç temel karakteristik özelliği bulunmaktadır: Bütünseldir, tarihseldir ve realist/materyalist epistemiyolojiyi benimsemiştir.

Garnham’a göre kapitalist bir toplumda ekonomik sisteme (alt yapıya) sıkı sıkıya bağımlı olan üst yapı bağımsız veya özerk bir biçimde toplumda var olamaz. Kitle iletişimi ekonomi politik olarak analiz edilmesi gereken bir olgudur. Medyanın endüstriyel, teknolojik ve hukuki olarak yapılanması ve gelişmesi doğ- rudan ekonomik ve toplumsal yapı ile ilişkilendirilir.

Medyaya eleştirel ekonomi politik yaklaşımın ABD ve Avrupa kaynaklı iki odağı bulunmaktadır. Genellikle araçsalcı olarak anılan ABD’deki ekonomi politikçilerin önde gelen isimlerini Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky oluştururken, medyaya yapısalcı ve bütüncül yaklaşım geliştiren Avrupa’daki öncü isimler ise Golding ve Murdock, Garnham ve Mattelart’tır.

Medyanın ekonomi politik yaklaşımı araçsalcı ve yapısalcı olmak üzere iki farklı yönelime ayrılabilir. Her iki yaklaşım da iletişime radikal eleştirel yaklaşımlar olarak görülür. Araçsalcı yaklaşımcılar medyayı kapitalist sınıfın bir aracı olarak görürler. Kapitalist sınıfın medya üzerindeki etkileri ve üretim sürecindeki çıkarlarını korumak için bir kontrol aracı olması üzerine odaklanırlar.

İdeolojiler çeşitli grupların ve sınıfların çıkarlarını yansıtır. Mattelart’a göre ideololoji, bir sınıfın tahakkümünün rasyonelliğine ilişkin göstergeler deposudur ve bu göstergeler verili bir toplumun temelini gözleme işlevleriyle düzenlenmiştir.

Golding ve Murdock, iletişimin ekonomi politiğinin ilgilerini ve önceliklerini göstermek için üç çözümleme alanı belirlemişlerdir: (1)Kültürel malların üretiminin incelenmesi, (2) Medya ürünlerinin üretimi ve tüketimi arasındaki ilişkiyi açığa çıkarmak üzere metinlerin ekonomi politiğinin analizi, (3) Maddi ve kültürel eşitsizlik arasındaki ilişkiyi göstermek için kültürel tüketimin ekonomi politiğinin analizi.

Mattelart’a göre uluslararası şirketlerin birleşmesiyle oluşan bilgi tekelleri ve küresel enformasyon dü- zeni büsbütün karşı konulamaz bir güç değildir. Emperyalizme ve özellikle Amerikancı emperyalizme karşı devrimci bir mücadele tarzının benimsenmesi gerekmektedir. Yerelliğin önemi öne çıkarılmalıdır.

Enformasyon öyle bir hammaddedir ki, endüstri devrimini ortaya çı- karan enerji ve yenilikler kadar önemlidir. Siyah altın (petrol) artık eski hammadde/enerjidir. Dünya üzerinde yaşanacak bir ekonomik savaşta, kültürel enformasyon kadar, mali, bilimsel, teknik ya da her tip enformasyon sanayileşmiş büyük ülkelerde krizden çıkışın en iyi siyasal ve ekonomik yolu olacaktır. Bu hammadde aynı zamanda gelecek için ulusal bağımsızlığın da garantisi olabilecektir.