MENKUL KIYMET YATIRIMLARI - Deneme Sınavı - 4

Teknik Analiz: Menkul kıymetlerin gelecekteki fiyat hareketlerinin ve eğilimlerinin öngörüsünü yapmak için piyasanın geçmiş veya mevcut fiyat ve hacim bilgilerine odaklanan bir analiz tekniğidir.

Sistematik risk, bir işletmenin denetimi dışında olan güçlerden etkilenen ve bu nedenle yalnızca o şirkete özgü olmayan risk türüdür. Bir başka deyişle sistematik risk, piyasada işlem gören tüm finansal varlıkların fiyatlarını aynı anda etkileyen faktörlerin neden olduğu risktir.

Döviz Kuru riski, yabancı para cinsinden yapılan yatırımlarda, paraların değerinin değişmesi durumunda ortaya çıkan bir sistematik risk türüdür.

Sistemik risk, finansal sistemin tümünde ya da bir bölümünde ortaya çıkan aksaklıkların, reel ekonomi üzerinde ciddi sonuçlar yaratacak ölçüde finansal hizmetleri kesintiye uğratması riski olarak tanımlamaktadır. Burada, finansal sistemin unsurları ile herhangi bir kuruluş, bir piyasa ya da araç kastedilmektedir.

Yatırım ortamının bileşenleri; Güvenlik ve İstikrar, Finans ve Altyapı, İşgücü Piyasası, Düzenleyici Otoriteler ve Vergilendirme olarak sıralanır.

Finansal Piyasaların Fonksiyonları
Finansal piyasalar fon arz ve talep edenleri bir araya getirmenin yanında fiyat keşfi, ticari işlemlere aracılık ve risk yönetimim gibi birçok fonksiyonu da yerine getirmektedir. 

Fiyat Keşfi: Finansa piyasaların en önemli fonksiyonlarından biri fiyat belirleme fonksiyonudur. Piyasalar çok sayıda alıcı ve satıcıyı bir araya getirerek alıcıların varlığı almak için ödemeye razı oldukları ve satıcıların varlığı satmak için razı oldukları uygun bir fiyatın belirlenmesine aracılık etmektedir. Ayrıca alıcı ve satıcılar piyasadaki mevcut fiyatlara bakarak işlem yapmayı düşündükleri varlığın fiyatına ilişkin karşılaştırma olanağına sahip
olmaktadır.

Finansal piyasalarda yer alan tarafların farklı düzeylerde bilgiye ulaşmaları, diğer bir ifadeyle asimetrik bilgi sorunu, piyasaların etkin çalışmamasına neden olmaktadır.

Enf­lasyon kavramının karşıtı deflasyon ise fiyatlar genel düzeyindeki sürekli azalışlar olarak tanımlanır.

Gündelik Bilgi: Duyu organları aracılığıyla elde edilen, tecrübeye ve gözlemlere dayanan sübjektif bilgilerdir.

Teknik Bilgi: Temel ihtiyaçları karşılamak üzere, günlük yaşamı kolaylaştırmada yarar sağlayan bilgilerdir. Gündelik yaşantıdaki tecrübelere bağlı elde edilmesi durumunda gündelik bilgiye dayalı teknik bilgi; bilimsel verilerden yararlanılarak hayatı kolaylaştıran türü ise bilimsel bilgiye dayalı teknik bilgi olarak tanımlanmaktadır.

Sanat Bilgisi: Duyguya ve sezgiye dayanan, yönelinen nesneye ilgiden doğan bilgidir.

Manevi Bilgi: Tanrı ve insanın konumu hakkındaki dogmatik bilgidir.

İstenmeyen Bilgi: Kişiye yarar sağlamayan ve geçici şekilde gelişigüzel edinilen bilgidir.

Felsefi Bilgi: İnsanın, evrenin yapısı hakkında gözlemlerine dayanarak düşünmesi sonucu ortaya çıkan sübjektif ve eleştirici bilgidir.

Bilimsel Bilgi: Akıl yürütme ve bilimsel yöntemlerle elde edilen nesnel ve evrensel bilgidir.

Gündelik Bilgi: Duyu organları aracılığıyla elde edilen, tecrübeye ve gözlemlere dayanan sübjektif bilgilerdir.

Teknik Bilgi: Temel ihtiyaçları karşılamak üzere, günlük yaşamı kolaylaştırmada yarar sağlayan bilgilerdir. Gündelik yaşantıdaki tecrübelere bağlı elde edilmesi durumunda gündelik bilgiye dayalı teknik bilgi; bilimsel verilerden yararlanılarak hayatı kolaylaştıran türü ise bilimsel bilgiye dayalı teknik bilgi olarak tanımlanmaktadır.

Sanat Bilgisi: Duyguya ve sezgiye dayanan, yönelinen nesneye ilgiden doğan bilgidir.

Manevi Bilgi: Tanrı ve insanın konumu hakkındaki dogmatik bilgidir.

İstenmeyen Bilgi: Kişiye yarar sağlamayan ve geçici şekilde gelişigüzel edinilen bilgidir.

Felsefi Bilgi: İnsanın, evrenin yapısı hakkında gözlemlerine dayanarak düşünmesi sonucu ortaya çıkan sübjektif ve eleştirici bilgidir.

Bilimsel Bilgi: Akıl yürütme ve bilimsel yöntemlerle elde edilen nesnel ve evrensel bilgidir.

Makroekonomik değişkenler ile hisse senedi getirileri arasında ilişki olduğu ve olmadığı yönünde
farklı görüşler bulunmaktadır. Bu zamana kadar yapılan çalışmalar göstermiştir ki bazı
çalışmalar bu ilişkinin varlığı yönünde, bazı çalışmalar ise böyle bir ilişkinin olmadığı yönünde
sonuçlanmıştır. Bazı çalışmalar ise elde edilen ilişkilerin pozitif veya negatif olmak üzere yönü
konusunda farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Bu farklılıkların olma nedenlerinden bazıları, araştırmaların farklı ülkeler, farklı dönemler ve farklı yöntemler kullanılarak yapılmış olmasıdır.

Güçlü Formda Piyasa Etkinliği
Etkin piyasa kuramının güçlü şekli, hisse senetlerinin cari fiyatının ister kamuya mal olmuş, ister kişisel olsun her türlü uygun bilgileri yansıttığını belirtir. Eğer bu şekil geçerli ise içerden öğrenenler için bile hisse senetleri piyasasında anormal getiriler sağlamak mümkün değildir.

Online yatırım, en genel tanımıyla, sermaye piyasası araçlarına, internet, telefon ve bankamatik gibi elektronik iletişim araçları kullanılarak yatırım yapılmasını ifade etmektedir. Bununla birlikte söz konusu iletişim araçlarının bugünkü kullanımları da dikkate alındığında online yatırımı kısaca sermaye piyasası işlemlerinin internet üzerinden yapılması şeklinde ifade etmek daha doğru olacaktır. Bu durumda sermaye piyasası işlemlerini, internet üzerinden direkt olarak ve kendi başına yapan yatırımcı türü online yatırımcı, geleneksel yöntemlerle yatırım işlemlerini yürüten, diğer bir deyişle, emirlerini direkt bir aracı kurumdan veya telefon aracılığıyla veren yatırımcı türü ise offline yatırımcı olarak ifade edilebilir.

Online yatırımlarla birlikte artık menkul kıymet yatırımlarında müşteri emirlerinin brokerlar tarafından telefon vb yollarla alındığı ve alınan bu emirlerin yine brokerler tarafından elle sisteme girildiği geleneksel sistemden, emir girişi için brokerlere ihtiyaç olmadığı müşterilerin emirlerini internet vasıtasıyla direkt aracı kurumun işlem sistemine girdiği yeni bir sisteme geçilmektedir.

Online yatırımlar geleneksel aracılık faaliyetlerinde de önemli değişikliklere sebebiyet vermektedir. Bilindiği gibi geleneksel aracılık faaliyetleri çerçevesinde brokerler öncelikle kendilerine bir müşteri portföyü oluşturmakta ve oluşturdukları portföyün özelliklerine bağlı olarak da başta hisse senedi olmak üzere yatırım yapılabilecek sermaye piyasası araçlarına ilişkin araştırmalarda bulunmaktadır. Daha sonra ise brokerler genellikle telefon aracılığıyla portföylerindeki müşterilerle irtibata geçerek onlardan alım-satım talimatlarını almakta ve bu talimatları yerine getirmektedir. Fakat burada brokerin müşteriden alım-satım emrini alması ve bu emri uygulamaya koyması arasında belirli bir zaman kaybı ortaya çıkmaktadır. Özellikle hisse senedi fiyatlarının anlık değişmeler gösterebildiği düşünüldüğünde brokerler bazen müşterinin istediği fiyat düzeyinden işlemi gerçekleştiremeyebilmektedir. Ayrıca brokerlerin mesleki bilgi birikimleri ve donanımları da değişkenlik arz etmektedir. Buna bağlı olarak yatırımcılar birlikte çalışacakları brokerleri seçme konusunda zorlanmaktadır. Benzer şekilde yatırımcılar telefon aracılığıyla iletişime geçtikleri süre boyunca brokerlerin onları yeterli düzeyde bilgilendirip bilgilendirmediği konusunda da yine tereddütte kalabilmektedir.

Menkul kıymetlerin alınıp satılmasına ilişkin işlemlerin geleneksel yöntemlerle yapılması daha önce de ifade edildiği gibi müşterilerle brokerler arasında çok sayıda telefon görüşmesini içeren bir süreci gerektirmektedir. Buna bir de müşteri tarafından verilen emrin limit fiyatlı olması gibi durumlarda söz konusu emrin tamamen ya da kısmen gerçekleşip gerçekleşmediğinin teyit edilmesinin gerekliliği eklendiğinde bu süreç daha da uzamaktadır. Buna karşılık online yatırım işlemlerinde insan ve telefon görüşmelerinin yerini bilgisayar ve şifreler almaktadır. Bu durum da işgücünden ve diğer birtakım maliyetlerden büyük ölçüde tasarruf sağlanması anlamına gelmektedir. Online yatırımlar sayesinde yatırımcıların portföylerini izlemesi, emir teyidi vb. işlemler haftanın yedi günü ve yirmi dört saat neredeyse sıfır maliyetle erişime açık hâle gelmektedir.

Sermaye piyasası nezdinde aracı kurumlarda online yatırımlarla birlikte meydana gelen
teknolojik dönüşüm menkul kıymet borsalarında da karşılık bulmakta ve borsalar da
teknolojik altyapılarını büyük ölçüde geliştirmektedir. Günümüzde yatırımcılar özellikle
de online yatırımcılar geçmişe kıyasla çok daha farklı bir ortamda karar almaktadır. Söz
konusu faklılık daha öncede ifade edildiği üzere online yatırımcıların geçmişe göre oldukça
yoğun bir bilgi erişimine sahip olmalarından ileri gelmektedir. Daha önce sadece
brokerlerin sahip olabildikleri bilgiye erişim ayrıcalığına artık online yatırımcılarda sahip
durumdadır. Bilgi miktarındaki artış, bilgilerin karşılaştırılması ve analiz edilmesi gibi
yatırım kararı açısından önemli faaliyetlerin yatırımcılar tarafından gerçekleştirilebilmesine
olanak sağladığı için yatırımcıların özgüveninde dikkat çekici yükselmelere neden
olmaktadır. Bunun sonucunda bu yeni dönemde yatırımcılar insana dayalı aracılık faaliyetlerinden
uzaklaşarak internet yoluyla kendi yatırım işlemlerini gerçekleştirir duruma
gelmektedir. Eskiden uzun aralıklarla hesap durumunu kontrol eden yatırımcılar, internetin
sağladığı imkanlarla artık kısa dönem işlemlere odaklanabilmektedir. Bu nedenle de
yatırımcıların vade ufku gün içi işlemleri içerecek kadar kısalmaktadır. Büyük miktarda
bilgiyi kısa sürede ve düşük maliyetle kolayca elde edip süratle değerlendirme olanaklarını
elde eden yatırımcılar, gün içi trendleri takip eden ve bu sayede elde ettikleri bilgilerden
faydalanarak yatırım yapmaya çalışan yapıya sahip olmaya başlamaktadır.

Online yatırım işlemlerinin avantajları kısaca şu şekilde özetlenebilir:

İnternet teknolojisi menkul kıymet alım satım işlemlerinin yatırımcılar açısından kolay,
ucuz ve hızlı gerçekleşmesine imkan sağlamaktadır. İnternet bugünün sürekli değişkenlik
gösteren sermaye piyasalarında yatırımcılara sürekli güncellenen en güncel bilgilere
ulaşım olanağı tanımaktadır. Yatırımcılar gerçekleştirmek istedikleri işlemler için broker
kullanmayı tercih etseler dahi internet yatırımcıların daha bilinçli olabilmeleri adına bir
kaynak bolluğu ortamı oluşturmaktadır. Bahsedilen tüm bu ve benzeri nedenlerle her geçen
gün online yatırımlara olan ilgi artış göstermektedir.

Ortaya çıkışının ilk yıllarında elbette ki bugün olduğu gibi online işlemler internet
aracılığıyla yapılamamaktaydı. Dolayısıyla online yatırım işlemlerinin ilk uygulamalarını
büyük ölçüde telefon vasıtasıyla yapılan işlemler oluşturmaktaydı. Daha sonra özellikle
1990’lı yılların son dönemlerinden itibaren internet kullanımının dünya genelinde yaygınlaşması
ve internet teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte online işlemlerde telefonun
ağırlığı giderek azalarak yerini internet ve cep telefonu gibi teknolojilere bırakmıştır.
Online yatırım işlemelerindeki asıl atılım da bundan sonra gerçekleşmeye başlamıştır.
Öyle ki özellikle 1997-1998 yıllarından sonra dünya genelinde gerçekleştirilen online işlemlerde
çok ciddi artışlar gözlenmeye başlamıştır.
Sadece ABD’de 1998-1999 yılları arasında yani bir yıl içerisinde online olarak gerçekleştirilen
menkul kıymet alım satım işlemlerinin toplam menkul kıymet alım satım işlemleri
içerisindeki payı % 27’den % 50’lerin üzerine çıkmıştır. 2000’li yılların ilk dönemi
itibariyle ise ABD’de online hizmet veren yaklaşık 170 aracı kurum nezdinde yatırımcılar
tarafından yaklaşık 12 milyon online hesap açılmıştır. Söz konusu bu dönemde ABD’de
yatırımcılar tarafından online olarak bizzat yönetilen varlıkların işlem hacmi 300 milyar
doların üzerinde gerçekleşmiştir.

Piyasa ortalamaları ve endeksler hisse senedi fiyatlarının zaman içerisinde sergilediği genel davranışların ölçülmesi amacıyla kullanılan göstergelerdir. Piyasa davranışları konusunda her ne kadar ortalama ve endeks terimleri bireyler tarafından birbirlerinin yerine kullanılıyor olsa da bu terimler teknik olarak farklı ölçü birimlerini ifade etmektedir. Ortalamalar genel olarak temsili bir hisse senedi grubunun spesifik bir zaman aralığı içerisinde gösterdiği fiyat davranışlarının aritmetik ortalamasını yansıtmaktayken endeksler ise belirli bir hisse senedi grubunun geçmişteki fiyat hareketlerine bağlı olarak hisse senetlerinin bugünkü mevcut fiyat davranışlarını ölçmektedir.