MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 6

Anzu: Mezopotamya mitolojisi ve ikonografisinde aslan başlı kartal şeklinde bir yaratıktır. Bu isim "IM.DUGUD.MUŞEN" ya da "Anzu" olarak yazılırdı.

Ay tanrısı Nanna, Ur şehriyle alakalı olup, aynı zamanda ayın sembolik rakamı 30’dur. Nanna, Fara’da bulunan Eski Sumer tanrı listelerinde geçmektedir.

Ningişzida: Anlamı güzel ağacın efendisidir. Yeraltı dünyası tanrıçasıdır. Sumerce tapınak ilahilerinde onun evi karanlık mahzendir.

Nisaba:Gudea’ya göre o, Ningirsu ve Nanşe’nin kız kardeşidir. Sumerce NAGA işaretiyle ve hububat çeşitlerinin farklı türlerinin determinatifiyle yazılır. İkonoğrafik sembolü mısır başağıdır.

Enki kader tanrısı olarak Sumer ülkesine bolluk ve bereket getirdiği anlatılır. Önce Dicle ırmağını tatlı suyla doldurur, Dicle ve Fırat ırmaklarının düzgün çalışabilmesi için kanal denetçisi olarak tanrı Enbililu’yu atar.

Agade’nin Lanetlenmesi: Sumer edebî ürünlerinden olan ve döneminin en önemli belgesi niteliğindeki iki adet silindir kitabe üzerine yazdırılmış olan eser, Lağaş beyi Gudea’nın Ningirsu adına bu şehirde yaptırdığı tapınağı anlatmaktadır.

Utnapiştim de ona boş yere yorulduğunu çünkü Tufandan insanları kurtardığı için tanrıların ölümsüzlüğü yalnızca kendisine ve eşine verdiklerini ve başkasına vermeyeceklerini söyleyip Tufan olayını anlatıyor. Sumerlerin inancında yer eden büyük tanrılar toplanarak bir Tufan yapmayı planlıyorlar. Bunu haber alan insanların yardımcısı bilge tanrı Enki Utnapiştime duvarın arkasından seslenerek, malını mülkünü sat hemen bir gemi yap, gemiye canlılardan birer tane al diyor.

Hitit edebiyatında yer alan efsanelerin başka kültürlerden alındığı ve Hititlerin kendi kültürünü anlattığı veya kendilerine ait efsaneler yaratamadığı görülür.

Doğru cevap C seçeneğidir.

A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan mitolojiler Hatti yani Anadolu halkından Hititlere geçen mitolojilerdir ancak C seçeneğinde yer alan Gordion Düğümü Hititlerden sonra Anadolu'da hüküm sürecek olan Friglere ait bir mitolojidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Soruda bahsedilen olaylar Tanrı Telipinu ile ilişkilidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Soru kökünde bahsedilen özelliklerin tamamı E seçeneğinde yer alan Ullikummi Şarkısı efsanesinde yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Mezopotamya sel afetlerinin anlatıldığı hem Akadca ve hem de Hititçe olarak yazılmış olan Atramhaşi'dir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Hittitlerin yerel kült merkezlerinde çeşitli ayinler düzenledikleri pek çok tanrı ve tanrıçaları vardı. Panteonda tam bin tanrının olduğu bizzat Hititler tarafından çeşitli vesilelerle belirtilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan tanrı/tanrıçalar Hitit mitolojisinde yer alırken Dionysos daha çok Yunan mitolojisinde karşımıza çıkmaktadır.

Hiti mitolojisinde ay tanrısı olarak Kaşku'dan bahsedilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mitolojide kaybolan Fırtına Tanrısı’dır. Bu tanrının Hattice okunuşu Taru olup eşinin adı Wurunkatte’dir. Bu tanrı Luwice tarhunt- şeklinde yazılmıştır.

Öfke, hiddet ve küskünlük içinde karanlık toprağa giden Fırtına Tanrısı, Arinna şehrinin Güneş Tanrısı, EREŞ.KI.GAL ve Wuruntemu’nun yardımı ile geri getirilir. Ayrıca Fırtına Tanrısı, oğlu Telipinu’nun kaybolması ile umudunu yitirir ve Güneş Tanrısı’na şikâyette bulunur. Hannahanna’dan ise onu bulmasını ister. Aynı zamanda Teşup, mitolojide Kuzey Mezopotamya’da bulunan Kummiia şehrinin Kralı, Gökyüzünün Kralı ve Hatti Ülkelerinin Beyi olarak da anılmaktadır. Tanrıların en büyüğü olan bu tanrının eşi Hepat’tır. Onun oğlu Şarruma ve Nerik şehrinin Fırtına Tanrısı’dır. İki dağ tanrısı üzerinde sakallı bir kişi tarafından temsil edilen Fırtına Tanrısı elinde bir asa tutar. Aynı zamanda bu tanrı hem savaşı ve hem de zaferi simgeler. Onun kutsal boğalarından birinin adı Şeri ve diğeri Hurri (ya da Tella)’dir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

“Mit” Yunanca’da söz, öykü anlamına gelir. Mitler, ilkel insan topluluklarının, evreni, dünyayı ve doğa olaylarını kişileştirerek yorumlamak, henüz sırrını çözemedikleri hayatın ve evrenin çeşitli görüntülerini bir anlam kolaylığına bağlamak ihtiyacından doğmuştur. Doğaüstü ve fizikötesi güçler yanı sıra, doğa güçleriyle savaşa girmiş, onları yenmiş ya da yenememiş ilk yiğitlerin kimlik ve kişiliklerini belirtmesiyle de mitler, eposlara, yani destanlara konu oluştururlar.

Aşağı Mezopotamya’da yer alan Sümer kentlerinin her birinin kendine has bir tanrısı bulunmaktaydı. Bunlar, hava tanrısı, gök tanrı, güneş tanrı, ay tanrı, yaratıcı ana tanrı, çoban tanrı ve tahıl tanrı gibi.

Sümerler tanrıları insan şeklinde tasavvur ettikleri gibi onların yaşantısını da insanlara benzetirlerdi. İnsanoğlu gibi onlar da yiyip-içmekte, evlenip yuva kurmaktaydılar. Onların da hırsları, arzuları vardı, sevinçli ya da hüzünlü olduklarına inanılırdı.

An, Mezopotamya panteonunun baş tanrısı olup, göğün kişileştirilmiş halidir, kutsal rakamı 60’tır. Bütün Mezopotamya tanrılarının en yüksek rakamıdır. Mezopotamya kozmogonisinde, An-Enlil-Enki bir üçlü oluşturmaktadırlar. An’ın ünvanları, “tanrıların kralı”, “göğün kralı” ve “ülkelerin kralı”dır. Eski Sümer Devrinde, An Ur ve Uruk’ta önemli unsurlardan birisidir.