MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 17

İliada Homeros’un Yunanca İlias adını taşıyan destanı, İlion ya da Troya olarak adlandırılan kentin destanıdır. Destanın konusu Homeros’un yaşadığı kabul edilen tarihten yaklaşık 400 yıl önce yapıldığı kabul edilen, Tunç Çağı’nın sonlarında Akhalar ile Troyalılar arasında geçen Troya savaşıdır. Ancak bu destanda savaşın çok kısa bir bölümü anlatılır. Savaş, Troya’lı Paris’in Miken Kralı Agamemnon’un kardeşi Sparta kralı Menelaos’un karısı Helene’ye aşık olup, onu Troya’ya kaçırması nedeniyle çıkmıştır.

Zeus Yunan mitolojisinde bilgeliğin doruğundaki tanrıdır. Hem tanrıların hem insanların babasıdır. Titanlardan Kronos ile Rheia’nın oğludur. İlk evliliğini akıl, sağgörü, kurnazlık ve kalleşliğin tanrıçası olan Metis ile yapmıştır. Zeus sadece göksel olayları yönetmekle, yağmur yağdırmak, şimşekler, yıldırımlar fırlatmakla kalmaz, yeryüzünde düzenin ve adaletin korunmasını sağlar. Krallık gücünün ve sosyal hiyerarşinin kefilidir. Zeus kült olarak Girit adasında ortaya çıkmıştır. Ancak en önemli kült merkezi Olympia’dadır.

Ares: Zeus ile Hera’nın oğlu olan Ares kaba kuvvetli ve korkunç savaşı simgeler. Kan dökülmesinden zevk alan, kalelerin talan edilmesini isteyen bir tanrı olarak pek fazla itibar edilmemiştir. Anaires (yok edici) ve Polydakrys (göz yaşı döktüren) gibi sıfatları ile anılır. İkinci kuşak Olymposlular’dandır. Homeros çağından itibaren en büyük savaş tanrısı olarak sayılır.

Demeter: Kronos ile Rheia’nın kızı olan Demeter toprak ve bereket tanrıçasıdır. Homeros’un destanlarında güzel saçlı kraliçe, güzel örgülü Demeter diye anılır. Ekinleri ve özellikle buğdayı simgeler. Demeter ile ilgili tek efsane mevsimleri simgeleyen bir efsanedir.

Apollon: Zeus ve Leto’nun oğludur. Mitolojide müziğin, güzel sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısıdır. Ayrıca bilicilik, kehanetle de ilgilenen bir tanrıdır. Adı değişmeden Roma mitolojisine geçen tek tanrıdır. Bu tanrının adının Yunanca olmadığı herkes tarafından bilinir. Yunan mitolojisindeki en önemli tanrılardan biridir. Yunanlılar ayrıca ana Phoibos adını da takmışlardır. Anlamı parlaktır ve tanrının ışık saçan, aydınlık varlığını dile getirir. Ayrıca İliada da okçu, hedefi vuran ya da gümüş yaylı olarak geçmektedir.

Athena: Zeus ile Metis’in kızıdır. Metis hamileyken Zeus onu yutmuştur. Doğum zamanı gelince, Zeus kafasını bir balta ile yarmasını Hephaistos’a emretmiştir. Böylece Athena Zeus’un kafasından silahlı bir kız olarak fırlamıştır. Akıl, sanat, strateji ve barış tanrıçasıdır. Mızrak ve Aegis (keçi derisinden bir tür zırh ya da kalkan) ile donanmış olan tanrıça Gigantlarla savaşta önemli rol oynar. Sembolleri kalkan, mızrak, zeytin dalı ve baykuştur.

Hades: Kronos ile Rheia’nın oğludur. Titanlara karşı kazandığı zaferden sonra ölüler dünyası ya da Tartaros’un yönetimi verilmiştir. Titanlara karşı savaşan Hades’e Kykloplar tarafından sihirli miğfer verilmiştir. Bu miğferi başına takan görünmez oluyordu. Hades ölüler dünyasına giren hiç kimsenin yeniden canlılar arasına dönmesine izin vermeyen
acımasız bir hükümdardı.

Din insanla vardır. İnsanların iyi bir hayat sürmelerini amaçlar. Dinlerin kurucuları ve kutsal metinleri vardır. Dinler, inanma duygusu üzerine kurulmuş ve insanların ihtiyaçlarına göre kurumsallaşmış sistemlerdir. Yeryüzünde yaklaşık 6,5 milyar insanın hemen hepsi bir din mensubudur. Dinler Tarihi geçmişten günümüze yeryüzünde yaşayan tüm insanların inandıkları dinleri inceleyen bir bilim dalıdır. Dinler Tarihi araştırmalarında hiçbir inanç araştırma konusu dışında bırakılamaz. Günümüzde inananı bulunmayan dinler de inceleme alanındadır. Dinler Tarihi araştırmalarını kolaylaştırmak için günümüzde yaşayan dinler değişik şekillerde tasnif edilmiştir. Bu tasniflerin en çok benimseneni; dinlerin inanç yönünden gelişimini, birbirleriyle etkileşimini, tarihsel değişimini ve sosyal yönlerinin anlaşılmasını kolaylaştıran coğrafi konumlarına göre yapılan tasniftir. Doğru cevap A'dır.

Hinduizm yaşayan dinler içerisinde en eski geçmişe sahip bir dindir. Günümüzde nüfusu 1 milyara yakın olan bu dine inananların hemen hemen tamamı Hint Yarımadasında yaşamaktadırlar. Bu sebeple Hinduizm Dinler tarihi içerisinde Milli Dinler arasında yer alır. Doğru cevap C'dir.

Kast Sistemini oluşturan guruplar:
1. Brahminler: Din Adamlarının oluşturduğu Kasttır. Halka Kutsal metinlerin öğretilmesi ve bazı törenlerin icrasında görev alırlar.
2. Kşatriyalar: Yöneticiler, Prensler ve Askerlerin oluşturduğu Kast.
3. Vaisyalar: Tüccarlar, toprak sahipleri ve Çiftçilerin Kast’ı
4. Sudralar: İşçiler, Hizmetçiler ve Kölelerin Kast’ı. Doğru cevap D'dir.

Hinduizm’in Kutsal Metinleri Sanskritçe dili ile yazılmıştır. Birçok kutsal metin esas itibariyle ikiye ayrılır:

1. Şruti : Sanskritçede “işitilen şey” anlamına gelmektedir. Bu guruptaki metinlerin belli bir yazarı yoktur. Vahye ve ilhama dayalı metinlerdir. Kutsal kişilere (Rişiler) iletilen ilahi kayıtlar olduğuna inanılmaktadır. Vedalar, Vedalar üzerine yapılmış yorumları içeren Brahmanalar, Aranyakalar ve Upanişadlara Şruti’denir.
2. Smiriti : Halk arasında yaygın olarak anlatılan Dini Hikayeler, Atasözleri, Masallar ve Kahramanlık Destanlarından oluşan metinlerdir. Ramayana, Mahabharata, Bhagavad Gita, Puranalar’dır. Doğru cevap D'dir.

CAYİNİZM
MÖ 6.yüzyılda ortaya çıkan bir dindir. Hinduizm’den çıkan onlarca mezhep içerisinden teşkilatlanarak din şeklini almıştır. Dünya nüfusunun yaklaşık % 0,1 inin inandığı Cayinizm, günümüzde Hindistan’ın Bihar eyaletinde yayılmış bir dindir. Doğru cevap E'dir.

Bir Cayinist’in hedefi karma ve tenasühten kurtulup, nirvanaya ulaşmaktır. Bu da beş temel ahlaki
kurala uymakla mümkündür:
a. Öldürmemek
b. Çalmamak
c. Az mala sahip olmak
d. Yalan söylememek
e. Ailevi ilişkilerden uzak durmak, Doğru cevap A'dır.

SİHİZM
Hindistan’da 16. yüzyılda ortaya çıkan Sihizm, Hinduizm ile İslam inancının karışımı ile oluşmuş bir dindir. Hint kökenli Milli Dinler arasında yer alır. Kurucusu Guru Nanak’tır (1469-1539). Büyük çoğunluğu Hindistan ‘ın kuzeyindeki Pencap bölgesinde Amritsar şehrinde yaşayan Sihlerin nüfusu yaklaşık 25 milyon civarındadır. Günümüzde Hint dini ve siyasi hayatında önemli bir yer tutmaktadırlar. Guru Nanak, Kşatriya kastına mensup bir ailede doğmuştur. Fakat fakirlik sebebiyle memleketini terk etmiş Müslüman bir tüccarın yanında uzun yıllar hizmet etmiştir. Çevresindekileri verdiği vaazlarla etkileyen Nanak, bir süre sonra batı Hindistan’da, İran, Irak ve Mekke’de tanınan bir kişi olmuştur. Doğru cevap C'dir.

BUDİZM
Budizm, MÖ 6. yüzyılda yaşayan Sidharta Gautama tarafından Hindistan’ın kuzey kesiminde, Kapilavastu şehrinde kurulmuş ve oradan yayılmış olan bir dindir. Günümüzde Budizm’in Uzakdoğu’da, Orta Asya’da, Japonya, Çin, Moğolistan başta olmak üzere 600 milyon inananı bulunmaktadır. Budizm Hinduizm’deki kast sistemine karşı çıkmış ve kişinin kurtuluşa ulaşması için ruh döngüsünün kırılması felsefesini işlemiştir. Bu sebeple inananların büyük çoğunluğu Hindistan dışındandır. Doğru cevap E'dir.

Yoga: Pratikte zihin ve beden bilimidir. Beden ve zihnin doğal dengesini sağlaması hedeflenir. Burada amaç Hakikatin kavranılması, benliğin tanınması ve huzura kavuşmasıdır. 

Meditasyon ise birçok kültürde ve dinde uygulanan manevi bir arınma tekniğidir. 

Sanga; Budist inananlar topluluğunun tümünün anlatımı için kullanılan bir ifadedir. İslam’daki ümmet kavramı ile eşdeğer görebileceğimiz bu terim Budizm’de iman ilkesi içerisinde de yerini bulmuştur.

Darma, Hinduizm’deki gibi Budizm’in de benimsediği ve kanun, din, nizam, gidilen yol anlamlarında kullanılan bir terimdir.

Buda, Hinduizm’in kast sistemine karşı çıkmış, Brahmanların Hinduizm’i şekilci bir din haline sokmalarını yanlış bulduğunu, insanın kurtuluşu elde edebilmesi için ruh döngüsünü kırması gerektiği vurgulamıştır. Kurtuluş Nirvana’ya ulaşmakla mümkündür. Nirvana Budizm’in hedefi, en temel kavramı ve diğer inançlardan farklılığını oluşturan bir terimdir. Nirvana, dünyaya meyletmeyen, arzu ve isteklerini dizginleyen, acı ve ızdırablara tahammül eden, hakikat bilgisini kavrayan kişilerin ulaşacakları zirvedir. Nirvana’ya ulaşmak için arzu ve ihtirası yok etmek, kötü huy ve davranışları bırakmak, hakikati kavrayacak olgunluğa ulaşmak gerekir. Kişi Nirvana’ya ulaşınca tenasüh denilen ruh göçünden, hayatın sonsuz tekrarlanan döngüsünden kurtulacaktır. Doğru cevap B'dir.

KONFÜÇYANİZM
MÖ 6. yüzyılda Çinli bir filozof Konfüçyüs (Kung Fu Tzu) (MÖ 551-479) tarafından kurulmuş bir dindir. Çin milli dinleri arasındadır. Çin, Kore, Japonya ve Vietnam bölgesinde insanlar tek bir inanca inanmamaktadırlar. Günlük yaşantısında Konfüçyanist uygulamalara yer verirken, düğün veya cenaze gibi durumlarda Taoist veya Budist inanç ve uygulamaları devreye girmektedir. Bu herkesin normal karşıladığı bir durumdur. Bu sebeple bölgede var olan inançların inananlarını net bir şekilde tespiti mümkün olmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Hinduizm yaşayan dinler içerisinde en eski geçmişe sahip bir dindir. Günümüzde nüfusu 1 milyara yakın olan bu dine inananların hemen hemen tamamı Hint Yarımadasında yaşamaktadırlar. Bu sebeple Hinduizm Dinler tarihi içerisinde Milli Dinler arasında yer alır.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir. Nuhi kanunlarına göre adalete riayet edeceksin.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir. Oyma put yapmak, ve resim yapıp tapmak yasaktır