MUHASEBE DENETİMİ VE MALİ ANALİZ

Eğilim yüzdeleri ile analiz olarak da bilinen trend analizi tekniğinde, finansal tablolarda seçilen bir yıl baz yıl olarak kabul edilmekte ve o yıla ait tutarlar 100 kabul edilerek izleyen dönemlere ilişkin aynı tür değerlerin baz yıla göre yüzde olarak değişimi hesaplanmaktadır.

Finansal tabloların trend yüzdelerine göre hazırlanmasında ilk aşama incelenecek dönemlerin belirlenmesidir. Trend yüzdelerinin yorumundan beklenen yararın sağlanabilmesi için inceleme döneminin mümkün olduğu kadar uzun tutulması gerekmektedir.

Baz yılın seçiminde dönemin verilerinin temsil edici nitelikte olmasına özen gösterilmelidir. Baz yıl, ekonomik ve sosyal açılardan normal olan ve olağanüstü etmenlerin etki yapmamış olduğu bir yıl olmalıdır. Aksi takdirde, yapılacak olan analiz sağlıklı olmayacak ve elde edilen sonuçlar yanıltıcı olacaktır.

Sorumuzda baz yıl T2 yılı alındığında T3 yılı T2 yılına oranlayarak hesaplayabiliriz T3 trendi = 144000*100/120000= 120 olarak hesaplanır.

İşletmenin satış ve karlılık başarısını anlayabilmek için stoklar ve satışlar kalemlerinin trend yüzdeleri birlikte değerlendirilmelidir. Stoklar artarken net satışlar azalıyorsa olumsuz yorumlanır. Çünkü bu durum, stokların satılamayıp elde kaldığı veya işletmenin stoklara yatırım yaptığı anlamına gelir. İşletmede stok miktarının fazla olması depolama maliyetlerini ve stoklarda bozulma, çürüme gibi olumsuzlukların ortaya çıkma ihtimalini artırır.

Stoklar artarken ticari borçlar azalıyorsa olumlu yorumlanır. Çünkü bu durumda, stok alımlarının peşin yapıldığı mevcut borçların zamanında ödendiği sonucuna varılabilir. Stoklar azalırken ticari borçlar artıyorsa olumsuz yorumlanır. Bu durum, borçların ödenemeyerek vadelerinin uzatıldığı anlamına gelecektir.

Dönen varlıklar azalırken kısa vadeli borçlar artıyorsa olumsuz yorumlanır. Çünkü bu durum, işletmenin borçlarını ödeyemez duruma düşebileceğini gösterir. Dönen varlıklar artarken kısa vadeli borçlar azalıyorsa olumlu yorumlanır. İşletmenin ödeme güçlüğü yaşama olasılığı azalır.

Brüt satışlar artarken net satışlar artıyorsa olumlu yorumlanır. Çünkü bu durum, hasılat azaltıcı satış indirimleri kalemlerinde fazla artış olmadığı anlamını taşır.

Maddi duran varlıklar artarken uzun vadeli yabancı kaynaklar veya özkaynaklar artıyorsa olumlu yorumlanır. Çünkü bu durumda duran varlıkların uzun vadeli yabancı kaynaklar veya özkaynaklar ile finanse edildiği anlaşılmaktadır. Maddi duran varlıklar artarken kısa vadeli yabancı kaynaklar artıyorsa olumsuz yorumlanır. Çünkü bu durumda, duran varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edildiği anlaşılmaktadır.

Trend analizinde baz yıl esas alınarak oranlama yapılır. Örneğimizde baz yıl T2 yılı olduğuna göre T3 yılında ise (150-100)/100= % 50 lik bir satış artışı söz konusudur. Baz yılda satışlar T3 yılına göre % 50 arttırdığımızda 200.000+200.000*%50 =300.000’dir

2000 baz yıl olduğu için; (100/2000) x 2500 = 125 T2

(100/2000)x 3500 = 175 T3

100.000 olan T1 değeri ise; (100/100.000)x 140.0000=140 T2

(100/100.000)x90.000= 90 T3 olur.

Finansal tabloların trend yüzdelerine göre hazırlanması aşamaları;

aşamalarının hepsini içerir.

Net satışların ortalama stoklara bölünmesi ile bulunan oran stok devir hızıdır.

İşletmenin satış ve karlılık başarısını anlayabilmek için trend analizi yapılırken stokların ve net satışların birlikte değerlendirilmesi gerekir.

İşletmenin borç ödeme gücünün ölçülmesi için kısa vadeli borçları ile dönen varlıklarının trend yüzdelerinin birlikte değerlendirilmesi gerekir.

Satışların peşin yapılması durumunda net satışlar artarken aynı zamanda hazır değerler de artacaktır.

İşletmenin girdiği yeni yatırımlar maddi duran varlıklardaki artışlarla kendisini gösterecektir. Yapılan yeni yatırımların ilk yıl olmasa bile sonraki yıllarda satışlara yansıması beklenir. Maddi duran varlıklar artarken net satışlar artıyorsa olumlu yorumlanır. Diğer yandan ilerleyen dönemlere rağmen, maddi duran varlık artarken net satışlar azalıyorsa olumsuz yorumlanır. Çünkü bu durum, yapılan yatırımların satışlara yansımadığını gösterir.

İşletmenin T2 yılında ticari borçları azalırken stoklar da azalış göstermiştir. Bu durum borçların ödendiği anlamına gelmektedir. T3 yılında borçlar az bir artış göstermiş, stoklar azalmıştır. Aslında olumsuz olarak değerlendirilecek olan bu durumda artış ve azalış tutarları fazla olmadığı için olumsuz yorum yapılmayabilir.T4 yılında ticari borçlar çok artarken stoklar da artmıştır. Bu da stok alımlarının borçlanarak yapıldığı ya da borçların vadesinin uzatıldığı söylenebilir.

400 baz yıl olarak 100olursa; 140 ve 180 e karşılık gelen tutarlar 560 ve 720 olacaktır.