OKULÖNCESİNDE MATERYAL GELİŞTİRME

Çocukların yaratıcılıklarının harekete geçirilmesi için fiziksel uyarıcılar önemlidir. Bu nedenle okul ortamı, fiziksel ortam olarak yaratıcılığın geliştirilmesi için önem taşımaktadır.

Çocuğa görelik ilkesi kullanılacak materyallerin ergonomik olması gerektirir. Kullanılabilirlik ilkesi kullanıcıların verilen işlemi yaparken gösterdikleri etkililik, verimlilik ve memnuniyetin ölçüsüdür. Estetiklik ilkesi öğretim materyalinin görünüm açısından güzel olmasıdır. Etkin katılım ilkesi öğrenenin, aktif biçimde katılımcı olmasını temsil etmektedir. Gerçek yaşama uyum ilkesi ise gerçek hayatta karşılaşılan durumlar ile tutarlı olmasıdır.

Okul öncesinde kullanılan materyaller çocukların davranışlarına karşı sağlam olması gerekir. Okulöncesi dönemde çocuk çabuk sıkılabildiğinden ve her zaman yeni materyaller almak ekonomiklik ilkesine ters düşebildiğinden materyallerin güncellenebilir olması gerekmektedir. Bu materyaller çocuğun gerçek hayatta karşılaştığı ya da karşılaşabilecekleri durumlar ile tutarlı olmalıdır. Verilen tüm nitelikler doğru olarak ifade edilmiştir.

Beyin Fırtınası Tekniği: Bu teknik ile çocuklar, belirlenen bir sorunu çözmek için düşüncelerini seri biçimde açığa vururlar. Süreçten önce çocuklara düşüncelerini özgür biçimde belirtmeleri için cesaretlendirilmelidir. Bu bağlamda öğretmenin kullanması uygun olan tekniktir.

Altı şapkalı düşünme tekniğine göre beyaz şapka, tarafsızlığı, siyah şapka karamsarlığı, kırmızı şapka ise duygusallığı temsil etmektedir. Bu nedenle I. ve II. ifade doğru olup, III. ifade yanlış olarak verilmiştir.

Çocukların önceden yazılı bir metin olmadan, kendi bilgi ve becerileri ile doğaçlama olarak bir durumu canlandırması onları çeşitli yönden geliştirmektedir. Bunu destekleyen en uygun teknik yaratıcı drama tekniğidir.

Yoğurma materyalleri, oyun ve pasta hamurları çocukların oynamaktan zevk aldıkları, dokunma duyularının, el kaslarının ve psikomotor becerilerinin de gelişmesine olanak sağlayan sanat çalışmalarında kullanılan materyallerdir. B, C, D ve E seçeneğinde bulunan materyaller oyun materyalleridir.

Teknolojik materyaller çocuklara yaratıcı öğrenme ortamı oluşturabilirler. Sahip olduğu işitsel ve görsel özelliklerle çocukların ilgisini çeker. Teknolojinin hızlı gelişimiyle her geçen gün yaygınlaşmaktadır.

Veri, olay ya da durumlara ilişkin nesnel gerçeklerdir ve bireyler tarafından yorumlanmamış ve ilişkilendirilmemiştir. Bilgi çağında, var olan verilerin ezberlenmesi aranılan bir yeterlik olmadığı gibi aynı zamanda olanaksızdır. Büyük miktarlarda verilerin kayıt altında tutulma işlemini, bilgi ve iletişim teknolojileri insanoğlundan daha hızlı ve başarılı biçimde yürütmektedir. Bu verilerin ezberlenmesi bireylere çoğu zaman bir katkı sağlamamaktadır. Enformasyon ise başkaları tarafından düzenlenmiş verilerdir. Verilerin düzenlenmesi işlemini başkaları yaptığı için, bireylere katkısı sınırlı kalmaktadır. Bilgi ise, bireyin kendisinin düzenlemiş olduğu, var olan bilgi birikimleri ile karşılaştırarak ilişki kurup benimsediği/benimsemediği olgulardır.

Bilgi çağında bireylerden bilgiye nasıl erişebileceğini bilmesi, gereksinim duyduğunda bu bilgileri kullanabilmesi ve bilgilerini kullanarak yeni bilgiler yaratması beklenmektedir.

Yaratıcılık, uzun yıllar boyunca yalnızca çok zeki ve üstün yetenekleri olan bireylerin, özel ortamlarda ve büyük uğraşlar sonucunda ortaya çıkarabilecekleri olağanüstü bir davranış olarak kabul edilmiştir. Eski dönemlerde yaratıcılığın yalnızca müzik, resim, edebiyat, sportif etkinlikler, dans, dekorasyon ve mimarlık gibi özel alanlarda gösterilebileceği düşünülmüştür. Günümüzde yaratıcılık, doğuştan herkeste olan bir olgu olarak kabul edilmektedir.

Akıcılık: Bir sorunun çözümü için kabul edilebilir çok sayıda düşünce ya da ürün ortaya koymaktır.

Esneklik: Bir soruna farklı bakış açılarından ya da farklı yaklaşımlardan çözüm önerisi getirmektir.

Özgünlük: Daha önce başkasının ortaya koymadığı, bilinenlerden farklı yeni bir çözüm önerisi ortaya koymaktır.

Yaratıcılığın geliştirilmesi için eğitim sisteminde yer alan okul, aile, eğitim programı ve öğretmenin duruşu önemlidir.

Piirto, çocukların yaratıcılıklarını geliştirebilmeleri için öğretmenlere aşağıdaki önerileri sunmuştur:
• Yaratıcı çalışma için özel ortam hazırla,
• Materyal sun,
• Yaratıcı çalışmaları cesaretlendir,
• Eleştirmekten uzak dur,
• Kendi yaratıcı çalışmalarını yap ve yaptıklarını çocukların izlemesine izin ver,
• Yaratıcı atmosfer oluştur,
• Başkalarının yaratıcı çalışmalarını değerlendir,
• Aile ile ilgili söylentileri sorgula,
• Cinsellik ile ilgili ön yargıları bahsetmekten uzak dur,
• Özel ders ve sınıf oluştur,
• Bir problem ile karşılaştığında, çocuklara farklı metafor kullanarak öğretmeye çalış,
• Yaratıcı ürün ortaya koymak için becerinin çok önemli olmadığını, düzenli çalışma ve uygulamanın önemli olduğunu vurgula,
• Yaratıcılığın topluma uyum sağlamak olduğunu vurgulamaktan sakın. Tek ve biricik olmanın benimsendiğini belirt,
• Yaratıcı stil geliştir: Mizah yap, yaratıcı eğitim al.
• Tek doğru cevabı olan etkinlikler yerine, çocukların farklı çözüm önerileri getirebilecekleri etkinliklere yer verilmelidir.

Okulöncesi eğitim sürecinde kullanılacak yaratıcı öğretim materyallerinin tasarlanması ve kullanılması sürecinde dikkat edilecek genel ilkeler şunlardır: Çocuğa görelik, kullanılabilirlik, estetiklik, etkin katılım, sağlamlık, güvenlik, gerçek yaşama uyum, erişilebilirlik, yeterli sayıda materyal olması, güncellenebilirlik, yaratıcılığı destekleyicilik.

Altı Şapkalı Düşünme Tekniği: De Bone (1997)’ın geliştirdiği bu teknikte, altı farklı şapka rengi vardır. Herbir şapkanın temsil ettiği bir düşünce biçimi vardır. Beyaz şapka tarafsızlığı, kırmızı şapka tutkuyu, siyah şapka karamsarlığı, sarı şapka iyimserliği, yeşil şapka üretkenliği, mavi şapka ise serinkanlılığı ve kontrolü temsil eder. Olgu ve olaylara farklı açılardan bakmayı gösterir.

Özgünlük; bilinenlerden farklı yeni bir çözüm önerisi ortaya koymaktır.

Akıcılık; Bir sorunun çözümü için kabul edilebilir çok sayıda düşünce ya da ürün ortaya koymaktır.