OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI

Özel güvenlik sektörü tüm dünyada son çeyrek yüzyılla beraber büyümeye başlamış hatta birçok ülke sınır ötesi faaliyetlerinde dahi özel güvenlik personelini kullanmaya başlamıştır. Ülkemizde de hızlı bir şekilde büyüyen özel güvenlik sektörü 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunla yasal
çerçeveye kavuşturulmuştur.

Yetkilerini kullanan özel güvenlik çalışanlarının görevleri sırasında suç unsuru
ile karşılaşmaları yüksek ihtimaldir. Bu nedenle genel kolluk içerisinde “ilk ekip” olarak adlandırılan ve olay yerine ilk ulaşan kolluk görevlilerinin ve olay yeri inceleme uzmanlarının bilgilerine sahip olması gerektiği düşünülmektedir.

Genel olarak olay olup biten, ortay çıkan ve fark edilebilen fiiller olarak tanımlanabilir. Suç, yanlış ya da zararlı olduğu için yasaklanan, işlenmesi durumunda yetkili organlarca cezai yaptırıma bağlanmış davranışlar olarak açıklanabilir. Olay yeri ise olayın işleniş tarzının, mağdur ve suç failleri ile ilişkisinin anlaşıldığı bölgeyi belirtir.

Olay Yeri İncelemesinde amaç, olayla ilgili olarak şüpheli-mağdur ilişkisini kurmak, maddi delil ve bulguları toplamak, işlenmiş fiilin suç unsuru içerip içermediğini belirlemek ve fiilin işleniş biçiminin nasıl olduğunu anlamaktır. Ayrıca olayın başlama ve bitiş noktalarını belirleyerek olayın işlenme alanının belirlenmesi adli vakanın aydınlatılması açısından önem arz etmektedir.

Olay yerinin ilk hâlinin tespiti için aşağıdaki yöntemler kullanılmaktadır (Olay Yeri İnceleme Kursiyer El Kitabı, 2011).
a. Teknik Görüntüleme (fotoğraf çekme ve kamera kayıtları)
b. Kroki
c. Rapor

İlk Ekibin Olay Yeri Güvenliğini sağlaması için güvenlik şeridi ya da bandı, şeridi bağlayacak bariyer kiti, makas, eldiven, delil poşeti, galoş, bone, ilk yardım çantası, el feneri veya projektör, el aletleri kiti, kalem, kağıt, tebeşir, çizim kalemi, reflektör ve ikaz işaretleri gibi araç ve gereçleri yanında bulundurması gerekmektedir.

Olay yerinde tanık veya mağdurla görüşülmeli, olay ve failler hakkında bilgi alınmalıdır. Olayın meydana alan ve sınırları dikkatlice belirlenmelidir. Olay yerine girilmesi gerekiyor ise güvenli yol oluşturulmalı ancak güvenli yol oluşturulurken delillere zarar vermemelidir. Yaralı veya ölü var ise ambulans
çağrılmalıdır. Yine mağdur yakınlarının olayın şoku ile rahatsızlık geçirebilecekleri
ihtimali de unutulmamalıdır. Yine olayın özelliğine ve türüne göre itfaiyeye haber verilmelidir. Mağdur ve yaralılara yardım etme ve mevcut tehlikeleri engelleme, kişilerin hayatı ve mevcut tehlikelerin önlenmesi delillerden daha önceliklidir. Ancak yine de bu işlemler yapılırken delillere mümkün olduğunca zarar verilmemelidir.

Açık Alanlarda Olay Yeri Koruma: Özellikle açık alanlarda meydana gelen olaylarda, olay yerine çift şerit çekmek gerekmektedir. Birinci şerit, olayın olduğu merkezin çevresi belirlendikten sonra çekilmelidir. İkinci şerit, birinci şerite paralel ve arasında ortalama 5 metre mesafe bırakılarak çekilmelidir.

Delil Çeşitleri şöyle sıralanmaktadır:

I. Biyolojik Deliller

II. Kimyasal Deliller

III. Fiziksel Deliller

IV. İz Delilleri

Biyolojik Delillerin Toplanma Yöntemleri şunlardır:
I. Kesme Yöntemi

II. Kazıma Yöntemi:

III. Emdirme Yöntemi

IV. Doğrudan Alma Yöntemi

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ile yetkilendirilen özel güvenlik görevlilerinin görev ve yetkileri şöyledir;

a. Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme,

b. Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme,

c. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Ceza Muhakemesi Kanununun 90 ıncı maddesine göre yakalama.

d. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama.

e. Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi hâlinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme.

f. Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.

g. Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek şartıyla aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek ya da suç teşkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eşyayı emanete alma.

h. Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma. ı) Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama.

j. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemesi Kanununun 168 inci maddesine göre yakalama.

k. (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Türk Medeni Kanununun 981 inci maddesine, Borçlar Kanununun 52 nci maddesine, Türk Ceza Kanununun 24 ve 25 inci maddelerine göre zor kullanma.

Olay yerinin ilk hâlinin tespiti için aşağıdaki yöntemler kullanılmaktadır.

(Olay Yeri İnceleme Kursiyer El Kitabı, 2011).

a. Teknik Görüntüleme (fotoğraf çekme ve kamera kayıtları)

b. Kroki

c. Rapor

İlk Ekibin Olay Yeri Güvenliğini sağlaması için güvenlik şeridi ya da bandı, şeridi bağlayacak bariyer kiti, makas, eldiven, delil poşeti, galoş, bone, ilk yardım çantası, el feneri veya projektör, el aletleri kiti, kalem, kağıt, tebeşir, çizim kalemi, reflektör ve ikaz işaretleri gibi araç ve gereçleri yanında bulundurması gerekmektedir.

İlk ekibin olay ve olay yeri ile ilgili başlıca görevleri;

- Olay Yerinde Alınacak Tedbirler:

- Olayın Analizi ve Yapılacakların Belirlenmesi:

- Olay Yerinin Koruma Altına Alınması:

- Açık Alanlarda Olay Yeri Koruma:

- Kapalı Alanlarda Olay Yeri Koruma: 

- Güvenli Yolun Oluşturulması: 

- Olay Yeri Bütünlüğünün Korunması: 

- Fail, Tanık ve Diğer Kişilerle İlgili İşlemler:

Biyolojik Deliller

Canlıların vücudundan kopan, düşen veya akan her türlü delile biyolojik delil denir. Biyolojik delillerin incelemesinde temel amaç DNA incelemesi yaparak kişinin kimlik tespitini yapabilmektir.

Kimyasal Deliller

Olay yerinde mağdur, maktul, fail üzerinde veya çevresinde bulunan kimyasal özellik taşıyan ve üzerinde kimyasal inceleme gerektiren tüm delillerdir (Rini, 1998). Başlıca Kimyasal Deliller Şunlardır: Patlayıcı maddeler, boyalar, yanıcı, yakıcı ve parlayıcı maddeler, narkotik maddeler ve ilaçlar, atış artıkları, patlayıcı maddeler üzerindeki kimyasallar, fünyeler, tnt, c4 gibi patlayıcı madde ya da bunların yapımında kullanılan kimyasal maddelerdir.

Biyolojik Delillerin Toplanma Yöntemleri

Kesme Yöntemi:

Kazıma Yöntemi:

Emdirme Yöntemi:

Doğrudan Alma Yöntemi:

Başlıca Biyolojik Delil Çeşitleri: Kan, kıl, tükürük, ter, cinsel akıntı, idrar ve gaita, doku ve kemik parçaları, kepek ve deri döküntüleri ve burun akıntısı olarak ifade edilebilir.

İz Delilleri

Olay yerinin çevresinde olay gerçekleşmeden veya gerçekleştikten sonra fail veya mağdur tarafından oluşturulmuş fiziksel özellik taşıyan ve üzerinde fiziksel inceleme gerektiren tüm izlerdir (Rini,1998).

Parmak izi ve avuç izleri, ayak izi, araç lastik izi, diş izi, alet izi ve kulak izi gibi deliller başlıca iz deliller olarak tasnife tutulmuşlardır. Olay yerlerinde, zorlamalardan, temaslardan ve insan vücudunda bulunan bazı organların izleriyle karşılaşılmaktadır. İnsan bedenindeki parmak, avuç, ayak, diş gibi organların bıraktığı kimlik tespitine yarayabilecek bu izlere kişiye ait tanımlayıcı izler denir (Olay Yeri İnceleme Teknikleri Temel Eğitim Kitabı, 2006).

Fiziksel Deliller

Olay yerinde mağdur, maktul veya şüpheli üzerinde ya da çevresinde bulunan, suçta kullanılan, fiziksel özellik taşıyan ve üzerinde fiziksel inceleme gerektiren tüm bulgulardır (Crime Scene and Evidence Collection Handbook, 1999).

Başlıca Fiziksel Deliller, ateşli ve ateşsiz silahlar, fişek, çekirdek, kovan, kartuş, tapalar ve bunlara ait parçalar, belgeler, lifler, cam veya cam kırıkları ve suçta kullanılan diğer araç ve gereçler olarak sınıflandırılabilir (Crime Scene and Evidence Collection Handbook, 1999).