OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanundan kaynaklanarak kullandıkları yetkiler aşağıdaki maddelerde belirtilmiştir;
Madde 7
a. Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
b. Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden
geçirme.
c. Ceza Muhakemesi Kanununun 90’ıncı maddesine göre yakalama.
d. Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama.
e. Yangın, deprem gibi tabii afet durumlarında ve imdat istenmesi hâlinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme.
f. Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
g. Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek şartıyla, aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek ya da suç teşkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eşyayı emanete alma.
h. Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma.
ı. Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama.
j. Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemesi Kanununun 168’inci maddesine göre yakalama.
k. Türk Medeni Kanununun 981’inci maddesine, Borçlar Kanununun 52’nci maddesine, Türk Ceza Kanununun 24 ve 25’inci maddelerine göre zor kullanma. Doğru cevap E'dir.

Hangi koruma ve güvenlik hizmeti için ne miktar ve özellikte ateşli silah bulundurulabileceği komisyon tarafından belirlenir. Ancak eğitim ve öğretim kurumlarında, sağlık tesislerinde, talih oyunları işletmelerinde, içkili yerlerde silahlı özel güvenlik görevlisi çalıştırılmasına izin verilmez. Özel güvenlik görevlileri, özel toplantılarda, spor müsabakalarında, sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerde silahlı olarak görev yapamazlar. Özel güvenlik şirketlerine, para ve değerli eşya nakli, geçici süreli koruma ve güvenlik hizmetlerinde kullanılmak üzere özel güvenlik eğitimi veren kurumlara, silah eğitiminde kullanılmak üzere komisyonun kararı ve valinin onayı ile silah alma, kullanma ve taşıma izni verilebilir. Doğru cevap A'dır.

Adli Arama; Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinin (AÖAY) 5’inci maddesinde, bir suç işlemek veya buna iştirak veyahut yataklık etmek makul şüphesi altında bulunan kimsenin, saklananın, şüphelinin, sanığın veya hükümlünün yakalanması ve suçun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi için bir kimsenin özel hayatının ve aile hayatının gizliliğinin sınırlandırılarak konutunda, iş yerinde, kendisine ait diğer yerlerde, üzerinde, özel kâğıtlarında, eşyasında, aracında 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile diğer kanunlara göre yapılan araştırma işlemidir, şeklinde tanımlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Aşağıdaki hâllerde yapılacak aramalarda ayrıca bir arama emri ya da kararı gerekmez:
a. Devletçe kamu hizmetine özgülenmiş bina ve her türlü tesislere giriş ve çıkışın belirli kurallara tâbi tutulduğu hâllerde, söz konusu tesislere girenlerin üstlerinin veya üzerlerindeki eşyanın veya araçlarının aranmasında,
b. 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun ek 1’inci maddesi kapsamında bulunan, sivil hava meydanlarında, limanlarda ve sınır kapılarında, binaların, uçakların, gemilerin ve her türlü deniz ve kara taşıtlarının, giren çıkan yolcuların X-ray cihazından geçirilerek, gerektiğinde üstünün ve eşyasının aranması ile buralarda görevli kamu kuruluşları ve özel kuruluşlar personelinin, üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının aranmasında,
c. 2935 sayılı Olağanüstü Hâl Kanununun 11’inci maddesi kapsamında, kişilerin üstünün, eşyalarının Olağanüstü Hâl Valisinin emriyle aranmasında,
d. Kanunların, muhafaza altına alınmalarına olanak verdiği kişilerin, üst veya eşyalarının aranmasında,
e. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun çerçevesinde görevli kolluğun, aynı Kanunun 79’uncu maddesindeki silâh taşıma yasağı kapsamında, silâh taşıdığından şüphelenilen kişilerin üstlerinin ve eşyalarının aranmasında. Doğru cevap B'dir.

Arama sırasında özel güvenlik görevlisinin öncelikle kendi güvenliğini sağlaması gerekir. Bilindiği gibi özel güvenlik görevlisi, görevini yerine getirirken tehlikeli ve öngörülmeyen durumlarla karşılaşabilmektedir. Mevcut istatistikler, özel güvenlik görevinin ifasında gereksiz atılganlık ve hatalı davranışlar sonucu ölüm ve yaralanmaların sık olarak meydana geldiğini göstermektedir. Özel güvenlik görevlisi bilinçli, temkinli, tedbirli, bilgili ve gerekli eğitimi almış olmalıdır. Öncelikle görevine devam edebilmesi için özel güvenlik görevlisinin sağ ve sağlıklı olması gerekir. Özel güvenlik görevlisi mutlak olarak alınması gereken tedbirleri hafife almadan yerine getirmeli, zorunluluk bulunuyor ise veya ihtiyaç hâlinde genel kolluktan acil yardım istemeli ve gelmesini beklemelidir. Aramada öncelik kişilere, sonra eşyaya verilmelidir. Arama işlemi sonuçlandırılmadan tutanak veya belge tanzimine geçilmemelidir. Şüpheli şahsın bıraktığı izlenim, ortamın durumu ve kendi tecrübesini hesaba katarak arama şekil ve yöntemine özel güvenlik görevlisi kendisi karar vermelidir. Dıştan gelecek tehlikelere karşı duyarlı olmalı ve ışıklandırması yetersiz yerde arama yapmamalıdır. Özel güvenlik görevlisi silahlı olarak görev yapıyorsa, silahını her an kullanıma hazır bulundurmalıdır. Aranacak kişi veya kitle kontrol altında tutulur ve nazik tavır gösterilir. Gerekli olmadıkça kelepçe kullanılmamalıdır. Doğru cevap B'dir.

Evrak kontrolü, şoför aracın içinde iken aracın yanında yapılabilir. Bu durumda özel güvenlik görevlisi tamamen evraklara odaklanmaz, göz ucuyla da olsa araçtaki şahısları kontrol eder. Özel güvenlik görevlisi, şoförü aracın arkasındaki güvenlik alanına çeker. Şoförün arkası şüpheli araca gelecek şekilde tutulur. Özel güvenlik görevlisi, hem şoförü hem de şüpheli aracı görecek şekilde durur. Doğru cevap C'dir.

Adlî arama işlemi bir tutanağa bağlanır. Tutanakta aşağıdaki hususlar yer alır;
a. Arama kararının tarih ve sayısı, hâkim kararı yoksa verilmiş olan yazılı emrin tarih ve sayısı ile emri veren merci,
b. Aramanın yapıldığı yer, tarih ve saat,c. Aramanın konusu,
d. Aranan kişinin kimlik bilgileri, adını söylemediği takdirde eşkâl bilgileri,
e. Araçta, konutta, işyeri ve eklentilerinde arama yapılmışsa, aracın plaka numarası, markası, konutun, işyerinin ve eklentilerinin açık adresi, su üstü aracının aranmasında su üstü aracının cinsi, ismi, sahibi ve kullananı, deniz aracının aranması hâlinde ise deniz aracının cinsi, ismi, donatanı, bağlama limanı, tonajı, acentesi, kaptanı ve arama mevkiî,
f. Aramanın sonuçları, el konulan suç eşyasına ilişkin belirleyici bilgiler,
g. Aramada yakalanan kişiler varsa kimlik bilgileri, kimliği belirlenemiyorsa eşkâl
bilgileri,
h. Arama sonucunda yaralanma veya maddî bir zarar meydana gelip gelmediği,
i. Arama işlemini yapanların adı, soyadı, sicili ve unvanı. Doğru cevap E'dir.

Hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin belge ve kâğıtlarını inceleme yetkisi yalnızca, Cumhuriyet savcısı ve hâkime aittir. Doğru cevap D'dir.

Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinin (AÖAY) 19’uncu maddesinde:
a. Millî güvenlik ve kamu düzeninin, genel sağlık ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması,
b. Suç işlenmesinin önlenmesi,
c. Taşınması veya bulundurulması yasak olan her türlü silâh, patlayıcı madde veya eşyanın tespiti amacıyla, hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde mülkî âmirin yazılı emriyle ikinci fıkrada belirtilen yerlerde, kişilerin üstlerinde, aracında, özel kâğıtlarında ve eşyasında yapılan arama işlemidir, şeklinde tarif edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Makul şüphe, hayatın akışına göre somut olaylar karşısında genellikle duyulan şüphedir. Doğru cevap C'dir.

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanundan kaynaklanarak kullandıkları yetkiler şunlardır:

Kolluk, kişileri ve araçları;
a. Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,
b. Suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek,
c. Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,
ç. Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilir.

Arama emrinde aşağıdaki hususlara açıkça yer verilir:
a. Aramanın sebebi,
b. Aramanın konusu ve kapsamı,
c. Aramanın yapılacağı yer, tarih ve emrin geçerli olacağı süre,
ç. Aramanın yapılacağı kişinin açık kimliği ile aracın plaka, marka ve modeli.

Arama sırasında özel güvenlik görevlisinin öncelikle kendi güvenliğini sağlaması gerekir. Aramada öncelik kişilere, sonra eşyaya verilmelidir. Arama işlemi sonuçlandırılmadan
tutanak veya belge tanzimine geçilmemelidir. Aramada öncelik kişilere, sonra eşyaya verilmelidir. Arama işlemi sonuçlandırılmadan tutanak veya belge tanzimine geçilmemelidir. Arama vücudun her bölgesini kapsamalı ve el vücuttan uzaklaştırılmadan sıvazlayarak veya hafif baskı uygulayarak yapılmalıdır.

Arama sonucunda, arama işlemi uygulanan kişinin belge ve kâğıtlarına ulaşılmışsa kolluk, bu belge ve kâğıtları inceleme yetkisine sahip değildir. Hakkında arama işlemi uygulanan kimsenin belge ve kâğıtlarını inceleme yetkisi yalnızca, Cumhuriyet savcısı ve hâkime aittir. Bu belge ve kâğıtların zilyedi veya temsilcisi, bu belgeyi bir zarfa koyup mühürleyebilir veya imzalayabilir.

Araç arama için izlenmesi gereken prosedürler şöyle sıralanabilir:

Araçların aranmasında dikkat edilecek hususlar şöyle sıralanabilir:
1. Eli çabuk ve ne yaptığını bilen personel seçilmelidir.
2. Araca hasar vermemeye çalışılmalıdır.
3. Sistematik bir şekilde aranmalıdır.
4. Normal olmayan her şeyden şüphe edilmelidir.
5. Araçtan çıkamayacak kadar hasta veya sarhoş olduğunu söyleyen kimselerden özellikle şüphelenmelidir. Araç ve araç sürücüsünün evrakları incelenmelidir.
6. Arama yolcuların ve araç içindekilerin huzurunda yapılmalıdır.

Şüpheli bir aracın aranmasında özel güvenlik görevlileri, işbirliği içerisinde çalışır ve kendi güvenliğini gözetir. Yasal çerçeve içinde hareket eder ve etik davranır. Araç araması yapan özel güvenlik görevlisi;
1. Şahısları araçtan sırayla çıkartarak kontrol eder ve aracı tamamen boşaltır.
2. Gerektiğinde şüpheliyi kelepçeler ve üst aramalarını yapar.
3. Şahısları uygun bir şekilde (elleri başları üzerinde ya da kelepçeli olarak) yolun en sağına, gözetimde bırakır.
4. Araç sahibi araç üzerinde yapılan arama işlemini kenardan takip edebilir. Arama işlemi, araç sahibinin gözü önünde yapılır.

Aşağıdaki hâllerde yapılacak aramalarda ayrıca bir arama emri ya da kararı gerekmez:
a. Devletçe kamu hizmetine özgülenmiş bina ve her türlü tesislere giriş ve çıkışın belirli kurallara tâbi tutulduğu hâllerde, söz konusu tesislere girenlerin üstlerinin veya üzerlerindeki eşyanın veya araçlarının aranmasında,
b. 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun ek 1’inci maddesi kapsamında bulunan, sivil hava meydanlarında, limanlarda ve sınır kapılarında, binaların, uçakların, gemilerin ve her türlü deniz ve kara taşıtlarının, giren çıkan yolcuların X-ray cihazından geçirilerek, gerektiğinde üstünün ve eşyasının aranması ile buralarda görevli kamu kuruluşları ve özel kuruluşlar personelinin, üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının aranmasında,
c. 2935 sayılı Olağanüstü Hâl Kanununun 11’inci maddesi kapsamında, kişilerin üstünün, eşyalarının Olağanüstü Hâl Valisinin emriyle aranmasında,
d. Kanunların, muhafaza altına alınmalarına olanak verdiği kişilerin, üst veya eşyalarının aranmasında,
e. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun çerçevesinde görevli kolluğun, aynı Kanunun 79’uncu maddesindeki silâh taşıma yasağı kapsamında, silâh taşıdığından şüphelenilen kişilerin üstlerinin ve eşyalarının aranmasında.

Kişinin üstü ve eşyası ile aracının aranmasında 28 ve 29’uncu maddelerde belirtilen usuller uygulanır. Arama sırasında elde edilen ve adlî soruşturma ve kovuşturmalarda kullanılabilecek bilgi, bulgu ve şüpheliler hakkında bu yönetmelikteki ilgili hükümler uygulanır. Kolluk amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Yapılan araç aramalarına ilişkin olarak kişiye, arama gerekçesini de içeren bir belge verilir. Bu maddede yazılı işlemler gece de yapılabilir.