OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI

1. Not tutmada, güvenlik görevlilerinin gözlemleri eksiksiz olarak yazıya geçirilmelidir.
2. Not alırken, not defterinin sayfaları numaralandırılmalı ve yırtılmamalı, o günkü görevli ekipte çalışan personelin adları deftere yazılmalıdır.
3. Not defterinin ilgili sayfasına düzenli olarak tarih atılmalı, defter günlük olarak
tutulmalı, vukuat olmamış olsa dahi defterin kullanılmadığına dair bilgi notu yazılmalıdır.
4. Bütün yazılar tek tür kalemle yazılmalı ve hiç bir şey silinmemeli, not düzeltilecekse bile üzeri çizilip doğrusu yazılmalı, yanına da paraf atarak “çizildi” yazılmalıdır.
5. Notta değişiklik yapılması lazım geliyorsa üzeri tek çizgi ile çizilip (karalamaksızın) doğrusu yazılmalı, imza atılıp çizildiği belirtilmelidir.
6. Olay yerinde görülen bütün ayrıntılar eksiksiz bir şekilde yazılmalı, olayla alakası ve bilgisi olan kişilerin isimleri not alınmalıdır.
7. Not tutma işlemi sırasında olağan dışı tüm olaylar mutlaka not defterine yukarıda anlatılan not alma tekniği usulünce eklenmelidir (ispozelguvenlik(a), 2016).

Alınan notlar, her görev ve inceleme için aşağıdaki özellikleri içermelidir:
a. Tarih,
b. Göreve başlama zamanı,
c. Önemli telsiz mesajları veya tebliğleri,
d. Görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri,
e. Gerektiğinde kroki çizimi,
f. Hava durumu,
g. Aydınlık ve ışıklandırma durumu,
h. Görevin bitiş saati.

Kriminalistik uzmanı Alphonse Bertillon (1853-1914) Antropometri denilen basit ancak kullanışlı bir ölçüm sistemi kurmuştur.

Genel silüet: Şişman – Uzun – Bodur – Orta – Zayıf – Çok cılız olması

Duruş: Askeri tavır – Kambur – Geniş omuzlu                                 

Görünebilir yaraları: Yara uzunluğu – Bulunduğu yer – Şekli, dairesel, kesik, düz vs 

Özürleri: Parmak, tırnak, kol kopuk – Kırık çıkık vs. – Sağırlık, dilsizlik, ağır işitme – Gözlük kullanma.
Diğer ayırt edici özellikler: Burun, göz, kaş vs. tikleri – Konuşurken dişlerini gıcırdatma – Konuşurken yaptığı el hareketleri – Mimikler.

Eşkâl tarifine benzer bir de eşya tarifi vardır. Eşya tarifi, bir kişinin kaybettiği veya çaldırdığı eşyasının bulunmasında, eşyasını diğerlerinden ayırmasında ve bulmasında yararlı olmaktadır. Örnek: Erkek kol saati, roleks, altın kaplama şeklindeki bir tarif genellikle eşyanın bulunmasında faydalı olmaz. Ama tarif; çeşidi, markayı, modeli, ağırlığı, metal şeklini, kaplamasını ve ayrıca çizik, kırık, isim yazılı olma gibi diğerlerinden ayıran özellikleri de ihtiva etmelidir (guvenlikvekariyer, 2016)

İyi bir yazı yazabilmek için şu on ilkeyi gözönünde bulundurmakta fayda vardır (Ar, 1989: 173-174):
1. Cümleleri kısa tutunuz. Uzun cümle de olabilir, fakat çoğunluk kısa olmalıdır.
2. Sade yazmayı karmaşık yazmaya tercih ediniz. Karışık cümlelerden kaçınıp mümkün oldukça sade ifade ve cümleler kullanınız.
3. Gereksiz kelimeleri yazınızdan çıkartınız. Gereksiz kelimeler yazıyı zayıflatır ve
ona birşey katmaz. Yazınızı bu açıdan kendi kendinize kritik ediniz.
4. Kelime haznenizi zenginleştiriniz.
5. Aktif yapı ve kişisel olmayan ifade kullanınız. Fiilleriniz pasif değil, aktif çatıda
(yapıda) olmalıdır. Ayrıca ben, sen gibi kişisel İfade yerine genel ifade ve üçüncü
şahıs zamiri kullanınız. Birinci çoğul şahıs zamiri de kullanabilirsiniz.                  6. Tasviri ifadeler kullanınız. Yazınız, olayları okuyanın gözü önüne bir film gibi
canlı olarak sermelidir. Bunun için soyut, donuk ve müphem kelime ve ifadeler
kullanmayınız.
7. Okuyucunun deneyim ve bilgileri ile bağlantı kurunuz. Okuyucu, yazılarınızdaki olay ve fikirleri kendi bilgi ve deneyimleriyle birleştirebildiği anda ve oranda haberleşme etkili olur.
8. Konuştuğunuz gibi yazınız.
9. Monoton yazmayınız. Çeşitli kelime ve ifade tarzı canlılık ve renk getirir. Ancak
anlamın değişmediğinden emin olunuz.
10. Açık ve maksadı sağlamak için yazınız.

Herhangi bir konu, olay veya sorunla ilgili olarak yapılan araştırma ve incelemenin sonuçlarını belirtmek, varılan sonuçlarla ilgili değerlendirmeyi bildirmek amacıyla yazılan (Ayyıldız ve Tutar, 2012:237), yapılan bir görevin veya inceleme ve araştırma sonucunda bir sistem içinde (Azak, 1997:66) ve üst makamlara sunmak üzere hazırlanan yazılara (Koç ve Öztoprak, 2003:81) rapor denir.

Raporların yazılmasında ortak kural ve ilkeler (Azak, 1997:69-70):
1. Raporda sonucu etkilemeyecek gereksiz açıklamalara yer verilmeyecektir.
2. Raporlar, açık bir anlatımla yazılabilecek kadar basit ve sade olarak kaleme alınmalıdır. Anlaşılır cümleler genelde kısa cümlelerdir. Rapor okunaklı olmalıdır.
3. Raporlar kişisel düşüncelere yer vermeden ön yargısız, objektif görüldüğü biçimde yazılmalıdır.
4. Hangi olay veya eylemle ilgili olduğu açık bir şekilde belirtilmelidir. Gerçek dışında bilgilerin yazılması veya eklenmesi ileride giderilmesi mümkün olmayan olumsuz sonuçlar doğurabilir.
5. Raporlar uzun ve kapsamlı yazılacağı gibi özlü ve kısa da yazılır. Lüzumundan fazla uzun veya kısa olmamalıdır.
6. Raporlarda anlatılacak olaylar bir tarih ve zaman sırasına göre yazılır. Olayın şartlarının yazılması önem arz eder.
7. Raporun çeşidine göre kendi görüş ve önerileri yazılır. Bazı raporlarda kişisel görüş yazılmaz. Kişisel görüş gerek olduğunda yazılır. Rapor içinde yazıldığında kendi görüşümüz olduğu belirtilir.

Tutanak, kolluk kuvvetinin görevini yürütürken icra ettiği görevini en iyi şekilde yansıttığı resmî yazılardır.

Giriş Bölümü
Tutanakların düzenlenmesini gerektiren konu, olay veya şahıslarla ilgili bilgilerin verildiği bölümdür. Meydana gelen olayın;
• Ne olduğu, yeri, tarihi ve saati,
• Olayın kimden, nerede, nasıl öğrenildiği,
• Olay yerine ne ile kiminle ve ne zaman gidildiği,
• Olay yerine ilk gelindiğinde karşılaşılan durumun tespit edilip yazıldığı bölümdür (Bal, 2012:152).

Bütün notlar el yazısıyla alınır. Not alma, inceleme yapılırken veya incelemeden hemen
sonra yapılır. Alınan notlar, her görev ve inceleme için aşağıdaki özellikleri içermelidir:
a. Tarih,
b. Göreve başlama zamanı,
c. Önemli telsiz mesajları veya tebliğleri,
d. Görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri,
e. Gerektiğinde kroki çizimi,
f. Hava durumu,
g. Aydınlık ve ışıklandırma durumu,
h. Görevin bitiş saati.

Doğru cevap E şıkkıdır.

EŞKÂL TARİFİ NEDİR? NELERE DİKKAT EDİLİR?
Ceza muhakemesinin amacının maddi gerçeği bulmak olduğu kabul edilir. Ceza muhakemesini, diğer hukuk muhakemelerinden ayıran şey, bu amaçtır. Ancak, ceza muhakemesinin tek amacının gerçeği bulmak olduğu söylenemez. Ceza muhakemesinin masumu korumak, ceza yaptırımının realize olmasını sağlayarak toplumu korumak, adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak, hukuksal barışı sağlamak gibi birçok amacı bulunmaktadır. Fiziki kimlik tespitinin ilk amacı, maddi gerçeğin bulunmasını sağlamaktır. Şüpheli ve sanığın doğru biçimde tespit edilmemesi hâlinde maddi gerçeğin ortaya çıkarılması mümkün değildir. Şüphelinin hatalı tespiti, yanlış kişi hakkında dava açılmasına; sanığın doğru tespit edilememesi, suç işlemeyen kişinin mahkûm olmasına neden olacaktır. Fiziki kimliğin tespitinin bir amacı da masumun korunması ilkesini hayata geçirmektir. Masumların korunması ancak, şüpheli ve sanığın kim olduğunun belirlenebilmesiyle mümkün olabilecektir. Bu nedenle fiziki kimliğin tespiti, masumun korunması amacını içermektedir (Ömeroğlu, 2014: 63-64). Bir kişiyi diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden olan fiziki kimlik tespitinde beden ölçüleri, parmak izi, ayak izi vb.den dıştan en belirleyici olanlarının iyi bir gözlemle
elde edilmesi işlemi, eşkâl tarifidir. Eşkâl, sözlükte dıştan görünüş, biçim ve kılık şeklinde tanımlanmaktadır. Eşkâl aynı zamanda görgü tanıklarının tanımlamalarına uygun olarak olayla ilgili olası kişilerin kimliklerinin tespitinde ana ayırt edici nitelikleri olan, alın, kaş, göz, burun, ağız, kulak, yanak, çene, yüz çizgileri, yüz şekli ve bunların kombinasyonundan oluşan resim demektir. Eşkâl, sanığın belirgin özellikleridir. Bunlar cinsiyeti, yaşı, kilosu, yüz şekli, alın, çene, burun, kulak yapısı, ten rengi, saç ve göz rengi, ırkı, sesi, şivesi, giyinişi ve boyu, el, kol, bacak gibi insanı diğer insanlardan ayıran özellikler ve vücudunda değişmeyen bölgeleridir. Kişiye has ayırt edici özellikleri olan kekeme, zayıf iradeli, vücutta yara izi, alışılmışın dışında saç kesimi, leke, ben, çil gibi izler alışılmışın dışında giyim tarzı, burun, göz tikleri kişinin tanınmasına ve yakalanmasına faydalı olan bilgilerdir. Eşkâl, kişilerin gözle görülebilen belirgin özellikleridir. Gözlem gücü zayıf olan bir kişinin sağlıklı eşkâl tarifi yapması pek mümkün değildir. Doğru, fakat eksik olan bir eşkâl tarifi, tam fakat doğru olmayan eşkâl tarifinden çok daha önemli ve etkilidir. Kişilerin eşkâl tarifleri yapılırken mümkün olduğunca doğru detay bilgi elde edilmelidir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Burun: Geniş, küçük, küt, uzun, sivri, kırık, sağa veya sola eğik, kalkık, aşağı doğru
eğik, küçük ya da büyük burun delikli

Doğru cevap C şıkkıdır.

Resmî yazılar iletilmek istenen mesajın türüne göre genel olarak 12 grupta incelenebilirler (Koç ve Öztoprak, 2003:77).
1. Dilekçe
2. Rapor
3. Tutanak (Zabıt)
4. Form Yazıları
5. Sözleşme
6. Şartname
7. Tezkere
8. Müzekkere
9. Mazbata
10. Genelge
11. Vekâletname
12. Diğer Resmî Yazılar
Resmî yazı türlerinden özel güvenlik görevlilerinin sıklıkla kullanacağı rapor ve tutanak sırasıyla ele alınacaktır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

RAPOR YAZMA USULÜ
Rapor yazma aşamalarını şu şekilde ele almak ve açıklamak mümkündür (Ar, 1989:180).
a. Verilerin ve/veya fikirlerin toplanıp sentez edilmesi,
b. Raporun ana hatlarının (planının) hazırlanması,
c. Raporun taslak hâlinde yazılması,
d. Rapor taslağının incelenmesi ve geliştirilmesi,
e. Rapora son biçiminin verilerek yazılması,
f. Raporun kontrolü.
Bütün raporların amacı, ya bilgi vermek ya etkilemek veya kayda geçirmektir. Bu amacı, raporu yazacak olandan başka biri (örneğin yönetici) belirler. Raporun amacı anlaşıldıktan sonra sıra, raporu yazanın amacını yani hangi mesajı vermek istediğini belirlemeye gelir. Bu konudaki birkaç genel amaç şöyle sıralanabilir (Ayyıldız ve Tutar, 2012:238):
a. Açıklamak,
b. Değerlendirmek,
c. Betimlemek,
d. Ön görmek,
e. Gelişmeyi sergilemek,
f. Bir konu hakkında ikna etmek,
g. Bir faaliyette bulunmaya ikna etmek

Doğru cevap A şıkkıdır.

RAPOR YAZMA USULÜ
Rapor yazma aşamalarını şu şekilde ele almak ve açıklamak mümkündür (Ar, 1989:180).
a. Verilerin ve/veya fikirlerin toplanıp sentez edilmesi,
b. Raporun ana hatlarının (planının) hazırlanması,
c. Raporun taslak hâlinde yazılması,
d. Rapor taslağının incelenmesi ve geliştirilmesi,
e. Rapora son biçiminin verilerek yazılması,
f. Raporun kontrolü.
Bütün raporların amacı, ya bilgi vermek ya etkilemek veya kayda geçirmektir. Bu amacı, raporu yazacak olandan başka biri (örneğin yönetici) belirler. Raporun amacı anlaşıldıktan sonra sıra, raporu yazanın amacını yani hangi mesajı vermek istediğini belirlemeye gelir. Bu konudaki birkaç genel amaç şöyle sıralanabilir (Ayyıldız ve Tutar, 2012:238):
a. Açıklamak,
b. Değerlendirmek,
c. Betimlemek,
d. Ön görmek,
e. Gelişmeyi sergilemek,
f. Bir konu hakkında ikna etmek,
g. Bir faaliyette bulunmaya ikna etmek

Doğru cevap E şıkkıdır.

RAPOR TÜRLERİ
Raporlar, yazılış amaçlarına, kullanım yerlerine göre çeşitlilik arz eder. Genel olarak raporları şu şekilde sınıflandırabiliriz (Ar, 1989:179-180; Ayyıldız ve Tutar, 2012:240; Azak,
1997:66; Koç ve Öztoprak, 2003:81):
1. Gelişme (dönem) raporları,
2. Veri toplama raporları,
3. Teknik raporlar,
4. Bilimsel raporlar,
5. İş raporları,
6. Değerlendirme raporları,
7. Bilirkişi raporları,
8. Mesleki raporlar,
9. Araştırma (inceleme) raporları,
10. Müfettiş raporları.

Doğru cevap D şıkkıdır.

MESLEKİ RAPOR NEDİR?
Mesleki raporlar, kolluk tarafından kullanılan, en önemli resmî yazı türlerinden biridir.
Kolluk görevlerini ifa sırasında; bir olay, bir konu veya şahıs hakkında, yetkili amir veya
üst makamlara bilgi vermek için düzenlediği, raporun niteliğine göre, düzenleyen görevlinin görüş ve önerilerinin de yer aldığı, imzalı yazılı belgelere mesleki rapor denir.

• Mesleki raporlarda, ifa edilen görev sırasında;
• Görevin ne şekilde yerine getirildiği,
• Görev esnasında nelerle karşılaşıldığı,
• Elde edilen bilgilerin neler olduğu,
• Yapılan çalışmalarda ne gibi olumsuzlukların gözlemlendiği,
• Başarılı bir görev için görüş ve önerilerin neler olduğu belirtilmelidir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

MESLEKİ RAPOR NEDİR?
Mesleki raporlar, kolluk tarafından kullanılan, en önemli resmî yazı türlerinden biridir.
Kolluk görevlerini ifa sırasında; bir olay, bir konu veya şahıs hakkında, yetkili amir veya
üst makamlara bilgi vermek için düzenlediği, raporun niteliğine göre, düzenleyen görevlinin görüş ve önerilerinin de yer aldığı, imzalı yazılı belgelere mesleki rapor denir.
Özel güvenlik hizmetlerinde de kullanılan mesleki raporda neler bulunmalıdır?
• Mesleki raporlarda, ifa edilen görev sırasında;
• Görevin ne şekilde yerine getirildiği,
• Görev esnasında nelerle karşılaşıldığı,
• Elde edilen bilgilerin neler olduğu,
• Yapılan çalışmalarda ne gibi olumsuzlukların gözlemlendiği,
• Başarılı bir görev için görüş ve önerilerin neler olduğu belirtilmelidir(Bal, 2012:80).
Raporlar, genelde resmî bir makamın isteği üzerine yazılır. Gerektiğinde her memur
yetkili amirine rapor yazabilir. Belirli zamanlarda veya belirli dönemlerde yazılan raporlar
vardır. Günlük, her gün, sabah, akşam, nöbet değişimi, haftalık, aylık raporlarının zamanında hazırlanması önemlidir. Bu raporları hazırlamakla görevli olanlar raporu hazırlar. Yetkili makama sunar (Azak, 1997:66). Mesleki raporlar yetkili makama yazıldığı için aksi sabit oluncaya kadar geçerli belgelerdendir. Hukuki sonuçlar doğurabilir. Görevli memurlar tarafından, görev alanları ile ilgili olarak düzenlenen raporlar aksi ispat edilinceye kadar geçerli belge niteliğindedir. Görevli memurlar tarafından düzenlenen raporlarda bu hassasiyet göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü TCK’nın 204. maddesinin son fıkrasında “Resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır” hükmü yer almaktadır. Görünüşte önemsiz bile olsa her rapor yazana adli yükümlülükler getiren ve daha önceden hiç düşünülmeyen sonuçlar doğurabilir (Azak, 1997:66, Bal, 2012:81).

Doğru cevap B şıkkıdır.

Mesleki raporlarda birtakım şeklî kurallara uyulması yeknesaklığı sağlayacaktır (Azak,
1997:69, Bal, 2012:83):
1. Raporlar A4 veya A5 tabir edilen belli boyuttaki çizgisiz kâğıtlara yazılır. Bilgisayarda yazılabileceği gibi el yazısı ile de yazılabilir. El yazısı ile yazıldığında mürekkepli kalem kullanır, kurşun kalem kullanılmaz.
2. Raporlar kâğıdın bir yüzüne yazılmalıdır.
3. Raporun yazıldığı makam kâğıdın üst orta kısmına büyük harflerle, kısaltma yapmadan yazılmalıdır. Bu hitap bölümünün alt orta kısmına gelecek şekilde parantez
içerisinde büyük harflerle rapor yazılmalıdır.
4. Satırlar düz ve düzgün olacaktır. Satır aralıkları da normal olmalı, satırlar ne bitişik
ne de çok aralıklı olmalıdır.
5. Raporlarda silinti, kazıntı ve sonradan ilave yapılmamalıdır.
6. Kelimeler okunaklı ve doğru yazılmalıdır. El yazılarında yazı çirkin, silik, karalanmış yazılmaz. Rapor matbaa harfleriyle okunaklı yazılır.
7. Raporun yazılıp verildiği tarih gün ve hatta saati mutlaka belirtilir.
8 Raporlarda yazılan rakamlar parantez içerisinde harfle de yazılmalıdır.
9. Bazı önemli ve zamanın ayrıntılarıyla belirtilen olaylarda raporun yazıldığı saatin
yanında dakikası da yazılması önemlidir.

Doğru cevap A şıkkıdır.