OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI

MESLEKİ RAPOR TÜRLERİ
Mesleki raporlar yazılış amaçlarına göre çeşitli isimler alırlar. Bu raporlardan başlıcaları
(Azak, 1997:70, Bal, 2012:85);
1. İnceleme raporları
2. Araştırma Raporları
3. Olay Bildirim Raporları
4. Değerlendirme Raporları
5. Takip-Tarassut Raporları
6. Ekspertiz Raporları
7. Vukuat Raporları
8. Devir Teslim Raporları
9. Özgeçmiş Raporları
10. Ön inceleme ve soruşturma raporları

Doğru cevap E şıkkıdır.

Not almak, görevli ekibin gözlemlerinin eksiksiz ve tam olarak yazıya geçirilmesini sağlar. Yerine getirilen görev ve yapılan işlerin zamanının sürekli olarak kaydedilmesini sağlar. Alınan talimatlar, mesajlar ve olaylar, uygun ve etkili bir şekilde kaydedilebilir. Hafızada saklanmayan bilgilerin kaydedilebilirliğini sağlar. Not almanın en önemli amacı ise delil olarak sunulabilir ve soruşturmaya kaynak teşkil edebilir olmasıdır.

Alınan notlar, olay veya işlerin oluş sırasına göre düzenlenmeli; detaylar atlanmamalıdır. Olumsuzluklar ve alışılmadık durumlar mutlaka not alınmalı, konum ve yer belirten ifadeler kullanılırken sabit bir eşya baz alınmalı, yön ve mesafe mutlaka belirtilmelidir. Not alırken rapor veya tutanak tanziminde olduğu gibi kalemin değiştirilmemesine, silinti ve kazıntı yapılmamasına dikkat edilmelidir.

Kriminalistik uzmanı Alphonse Bertillon Antropometri denilen basit ancak kullanışlı bir ölçüm sistemi kurmuştur. Bertillon’un Antropometri ölçüm sistemi, kişilerin fiziksel olgunluğa ulaştıktan sonra fiziksel ölçülerinin sabit kalacağı gerçeği üzerine kuruludur. Özellikle antropoloji biliminin gelişmesi ile bu bilimin adli amaçlı olarak da kullanılabileceği düşünülmüştür.

Şişman, uzun, bodur, orta, zayıf, çok cılız olması genel silüet ile ilgilidir. Askeri tavır, kambur, geniş omuzlu olması ise duruş ile ilgilidir.

İyi bir yazı yazabilmek için aktif yapı ve kişisel olmayan ifadeler kullanılmalı, tasviri ifadelerle okuyucunun deneyim ve bilgileriyle bağlantı kurulmalı, mümkün olduğunda basit ve kısa cümlelerle, gereksiz kelimelerden kaçınarak, açık ve maksadı sağlamak için yazılmalıdır.

İyi bir yazı; tamam, kısa, açık, doğru olmalı ve uygun üslupla yazılmalıdır.

Rapor yazma aşamaları şu şekilde ele alınabilir;

Tutanak, kolluk kuvvetinin görevini yürütürken icra ettiği görevini en iyi şekilde yansıttığı resmî yazılardır. Kolluk kuvveti için tutanak bir ispat aracıdır. Sözlükte Meclis, kurul, mahkeme vb. yerlerde söylenen sözlerin olduğu gibi yazıya geçirilmesi, belgelenmesi gereken bir durumu tespit edenler tarafından imzalanan belge, zabıt varakası, birçok kimsenin imzaladığı rapor, mazbata şeklinde tanımlanmaktadır. Herhangi bir konuyla ilgili olarak söylenen sözleri, yaşanan olayları ve bunların sonuçlarını içeren metinlere tutanak denir.

Not almak, görevli ekibin gözlemlerinin eksiksiz ve tam olarak yazıya geçirilmesini sağlar. Yerine getirilen görev ve yapılan işlerin zamanının sürekli olarak kaydedilmesini sağlar. Alınan talimatlar, mesajlar ve olaylar, uygun ve etkili bir şekilde kaydedilebilir. Hafızada saklanmayan bilgilerin kaydedilebilirliğini sağlar. En önemlisi de delil olarak sunulabilir ve soruşturmaya kaynak teşkil edebilir olmasıdır. Doğru yanıt B’dir.

Bütün notlar el yazısıyla alınır. Not alma, inceleme yapılırken veya incelemeden hemen sonra yapılır. Alınan notlar, her görev ve inceleme için şu özellikleri içermelidir: Tarih, göreve başlama zamanı, önemli telsiz mesajları veya tebliğleri, görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri, gerektiğinde kroki çizme, hava durumu, aydınlık ve ışıklandırma durumu, görevin bitiş saati. Doğru yanıt C’ dir.

Bir kişiyi diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden olan fiziki kimlik tespitinde beden ölçüleri, parmak izi, ayak izi gibi dıştan en belirleyici olanlarının iyi bir gözlemle elde edilmesi işlemi, eşkâl tarifidir. Eşkâl, sözlükte dıştan görünüş, biçim ve kılık şeklinde tanımlanmaktadır. Eşkâl aynı zamanda görgü tanıklarının tanımlamalarına uygun olarak olayla ilgili olası kişilerin kimliklerinin tespitinde ana ayırt edici nitelikleri olan, alın, kaş, göz, burun, ağız, kulak, yanak, çene, yüz çizgileri, yüz şekli ve bunların kombinasyonundan oluşan resim demektir. Eşkâl, kişilerin gözle görülebilen belirgin özellikleridir. Gözlem gücü zayıf olan bir kişinin sağlıklı eşkâl tarifi yapması pek mümkün değildir. Doğru, fakat eksik olan bir eşkâl tarifi, tam fakat doğru olmayan eşkâl tarifinden çok daha önemli ve etkilidir. Kişilerin eşkâl tarifleri yapılırken mümkün olduğunca doğru detay bilgi elde edilmelidir. Doğru yanıt E’dir.

Şüpheli, eşkâl tarifinde biliniyorsa isim, takma isim (lakap), cinsiyet, boy, kilo, göz rengi, saç rengi, ten rengi, kekemelik, vücutta yara izi, alışılmışın dışında saç kesimi, leke, ben, çil gibi izler, alışılmışın dışında giyim tarzı vb. olarak ifade edilmelidir.  Kalabalık içinde şahsın bulunabilmesi için şahsa has veya onu diğerlerinden ayıracak kolay görülebilir vücut yapısı, yüz yapısı, kafa yapısı, alın, kaş, burun, ağız, çene, dudaklar, kulaklar, eller, ses ve davranış şekilleri gibi bazı özelliklere dikkat etmek gerekir. Ayrıca eşkal tarifi için izlenmesi gereken anahtar kelime grafiğine göre şüphelinin ten rengi; kırmızı yüzlü, kumral, sarışın, soluk benizli, esmer, beyaz yüzlü, sivilceli, çilli sözcükleriyle belirtilmelidir. Doğru yanıt A’dır.

Eşya tarifi, bir kişinin kaybettiği veya çaldırdığı eşyasının bulunmasında, eşyasını diğerlerinden ayırmasında ve bulmasında yararlı olmaktadır. Örnek: Erkek kol saati, roleks, altın kaplama şeklindeki bir tarif genellikle eşyanın bulunmasında faydalı olmaz. Ama tarif; çeşidi, markayı, modeli, ağırlığı, metal şeklini, kaplamasını ve ayrıca çizik, kırık, isim yazılı olma gibi diğerlerinden ayıran özellikleri de ihtiva etmelidir. Suçta kullanılan veya konusu suç teşkil eden eşya, malzeme, alet hakkında detaylı bilgiler alınmalıdır. Nesnenin cinsi, şekli, markası varsa seri numarası, üzerinde herhangi bir iz varsa belirtilir. Doğru yanıt D’dir.

İyi bir yazı yazabilmek için şu ilkeler göz önünde tutulmalıdır: Cümleleri kısa tutunuz. Uzun cümle de olabilir, fakat çoğunluk kısa olmalıdır. Sade yazmayı karmaşık yazmaya tercih ediniz. Karışık cümlelerden kaçınıp mümkün oldukça sade ifade ve cümleler kullanınız. Gereksiz kelimeleri yazınızdan çıkartınız. Gereksiz kelimeler yazıyı zayıflatır ve ona bir şey katmaz. Yazınızı bu açıdan kendi kendinize kritik ediniz. Kelime haznenizi zenginleştiriniz. Aktif yapı ve kişisel olmayan ifade kullanınız. Fiiller pasif değil, aktif çatıda (yapıda) olmalıdır. Ayrıca ben, sen gibi kişisel İfade yerine genel ifade ve üçüncü şahıs zamiri kullanınız. Birinci çoğul şahıs zamiri de kullanabilirsiniz. Tasviri ifadeler kullanınız. Yazınız, olayları okuyanın gözü önüne bir film gibi canlı olarak sermelidir. Bunun için soyut, donuk ve müphem kelime ve ifadeler kullanmayınız. Okuyucunun deneyim ve bilgileri ile bağlantı kurunuz. Okuyucu, yazılarınızdaki olay ve fikirleri kendi bilgi ve deneyimleriyle birleştirebildiği anda ve oranda haberleşme etkili olur. Konuştuğunuz gibi yazınız. Monoton yazmayınız. Çeşitli kelime ve ifade tarzı canlılık ve renk getirir. Ancak anlamın değişmediğinden emin olunuz. Açık ve maksadı sağlamak için yazınız. Doğru yanıt A’dır.

Mesleki raporlarda, ifa edilen görev sırasında; görevin ne şekilde yerine getirildiği, görev esnasında nelerle karşılaşıldığı, elde edilen bilgilerin neler olduğu, yapılan çalışmalarda ne gibi olumsuzlukların gözlemlendiği ve başarılı bir görev için görüş ve önerilerin neler olduğu belirtilmelidir. Mesleki raporda görev öncesinde nelerle karşılaşıldığı yer almaz.  Doğru yanıt C’dir.

Tutanaklar, genellikle meydana gelen olaylarda, mevcut durumu görevli memur ve ilgili kişilerin tanıklığı ile yer, tarih ve saat belirtmek suretiyle daha sonra değiştirmeye ve inkâra meydan vermeyecek şekilde yazılı olarak tespit etmek ve belgelemek amacıyla yazılan yazılardır. Doğru yanıt B’dir.

Tutanakların düzenlenmesini gerektiren konu, olay veya şahıslarla ilgili bilgilerin verildiği bölüm giriş bölümüdür. Meydana gelen olayın;

Ne olduğu, yeri, tarihi ve saati,

Olayın kimden, nerede, nasıl öğrenildiği,

 Olay yerine ne ile kiminle ve ne zaman gidildiği,

Olay yerine ilk gelindiğinde karşılaşılan durumun tespit         edilip yazıldığı bölümdür. Doğru yanıt B’dir.

Kelimeler okunaklı ve doğru yazılmalıdır.  Maddesi mesleki raporların şekline ilişkin kurallarından biridir. Tutanakları yazarken olayların anlatımı ve tutanakta eksiklik kalmaması adına genellikle dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar vardır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür:  Yetkili memurlarca düzenlenmelidir. Tutanak kâğıdının nerede düzenlendiği, tutanak kâğıdında belli olmalıdır. Tutanak kâğıdı onu düzenleyenler ve orada hazır bulunup da tutanak kâğıdında adı geçenler tarafından imza edilmelidir. Tutanak kâğıdının düzenlendiği tarih ve saati belli olmalıdır. Tutanak kâğıdının düzenlenmesine sebep olan olayın maddî yönlerinin nerede, nasıl ve ne zaman meydana geldiğini belirtmek, yani ne için düzenlendiğini yazmak gerekir. Sanık varsa kimliğini ve hatta kaçtığı takdirde kolaylıkla bulunur düşüncesiyle sanığın eşkâlini, sanık belli değilse kimin olabilme ihtimali olduğunu velhasıl tutanak kâğıdı düzenlenirken kimin için düzenlenmişse o kimsenin kimliğini ve lâzımsa eşkâlini de mümkün oldukça belirtmek gerekir. Bazen görev icrası esnasında arama, eşyanın zaptı veya sanığın yakalanması gibi sebeplerle, suçun işlenmesi için hazırlanan, suçun işlenmesinde kullanılan, suçun işlenmesinden doğan veya esasen kullanılması, yapılması, taşınması, bulundurulması ve satılması suç teşkil eden eşya elde edilebilir. Gerek bu eşyanın ve gerekse suç yerinde, suçun ispatına yarayacak ayak ve el izleri, kan lekesi gibi eserler ve izler olabilir ki bunları da tutanak kâğıdında sayısını, cinsini durumunu, varsa numarasını, markasını, ne hâlde olduğunu göstermek suretiyle belirtmek gerekir. Kanunun hükmünü yerine getirmek veya yetkili bir makamdan verilen emri görev sebebiyle yerine getirmek için bir iş yapılmışsa düzenlenecek tutanak kâğıdında verilen emrin hangi makamdan verildiğini tarih ve sayısını, neden ibaret olduğunu ve kanunun hükümlerine uygun olarak hareket edilip edilmediğini de açıklamak gerekir. Tutanak kâğıdına daha başka hallerin ve şartların da yazılması gerekebilir. Örneğin o günü havanın güneşli, yağmurlu, rüzgârlı, bulutlu, sıcak, soğuk, karlı, yerlerin çamurlu, gecenin ay ışıklı olup olmadığını belirtmekte faydalı olabilir. Gerekirse tutanak kâğıdında bu hâllerden de bahsetmeli ve olay aydınlatılmalı. Bu hallerin belli olması, işlendiği ileri sürülen suçun işlenip işlenmediğini, işlenmişse ne gibi şartlar altında işlenmiş olduğunu aydınlatabilir. Doğru yanıt A’dır.

Tutanaklar, hukukta ön görülen şartlara uygun düzenlendiği takdirde hukuki değer kazanmaktadır. Tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerli belgelerdir. Tutanaklar bu özeliklerinden dolayı hukuki ve kanuni sonuçlar doğurur. Soruşturmada birinci derecede geçerli delil niteliğinde olan yazılı belgelerdir.