OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI

Ceza muhakemesinin amacının maddi gerçeği bulmak olduğu kabul edilir. Ceza muhakemesini, diğer hukuk muhakemelerinden ayıran şey, bu amaçtır. Ancak, ceza muhakemesinin tek amacının gerçeği bulmak olduğu söylenemez. Ceza muhakemesinin masumu korumak, ceza yaptırımının realize olmasını sağlayarak toplumu korumak, adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak, hukuksal barışı sağlamak gibi birçok amacı bulunmaktadır.

Bütün notlar el yazısıyla alınır. Not alma, inceleme yapılırken veya incelemeden hemen sonra yapılır. Alınan notlar, her görev ve inceleme için aşağıdaki özellikleri içermelidir:

a. Tarih,

b. Göreve başlama zamanı,

c. Önemli telsiz mesajları veya tebliğleri,

d. Görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri,

e. Gerektiğinde kroki çizimi,

f. Hava durumu,

g. Aydınlık ve ışıklandırma durumu,

h. Görevin bitiş saati.

Notta değişiklik yapılması lazım geliyorsa üzeri tek çizgi ile çizilip (karalamaksızın) doğrusu yazılmalı, imza atılıp çizildiği belirtilmelidir.

Kriminalistik uzmanı Alphonse Bertillon (1853-1914) Antropometri denilen basit ancak kullanışlı bir ölçüm sistemi kurmuştur. Bertillon’un Antropometri ölçüm sistemi, kişilerin fiziksel olgunluğa ulaştıktan sonra fiziksel ölçülerinin sabit kalacağı gerçeği üzerine kuruludur. Özellikle antropoloji biliminin gelişmesi ile bu biliminin adli amaçlı olarak da kullanılabileceği düşünülmüştür.

Müdahale edilen olayla ilgili olarak alınan notlardan sonraki aşama, bu olayı raporlama ya da tutanak hazırlama sürecidir.

Herhangi bir konu, olay veya sorunla ilgili olarak yapılan araştırma ve incelemenin sonuçlarını belirtmek, varılan sonuçlarla ilgili değerlendirmeyi bildirmek amacıyla yazılan (Ayyıldız ve Tutar, 2012:237), yapılan bir görevin veya inceleme ve araştırma sonucunda bir sistem içinde (Azak, 1997:66) ve üst makamlara sunmak üzere hazırlanan yazılara (Koç ve Öztoprak, 2003:81) rapor denir. Raporlar, incelenen ve araştırılan herhangi bir konuda çeşitli bilgileri, belli şekil şartlarına göre içeren ve bir değerlendirme ile ilgililere sunan yazılardır. Kısaca rapor, belli bir iş veya görev hakkında, ayrıntılı bilgi içeren yazılardır (Ayyıldız ve Tutar, 2012:237; Koç, 2006:131).

Mesleki raporlarda birtakım şeklî kurallara uyulması yeknesaklığı sağlayacaktır (Azak, 1997:69, Bal, 2012:83):

1. Raporlar A4 veya A5 tabir edilen belli boyuttaki çizgisiz kâğıtlara yazılır. Bilgisayarda yazılabileceği gibi el yazısı ile de yazılabilir. El yazısı ile yazıldığında mürekkepli kalem kullanır, kurşun kalem kullanılmaz.

2. Raporlar kâğıdın bir yüzüne yazılmalıdır.

3. Raporun yazıldığı makam kâğıdın üst orta kısmına büyük harflerle, kısaltma yapmadan yazılmalıdır. Bu hitap bölümünün alt orta kısmına gelecek şekilde parantez içerisinde büyük harflerle rapor yazılmalıdır.

4. Satırlar düz ve düzgün olacaktır. Satır aralıkları da normal olmalı, satırlar ne bitişik ne de çok aralıklı olmalıdır.

5. Raporlarda silinti, kazıntı ve sonradan ilave yapılmamalıdır.

6. Kelimeler okunaklı ve doğru yazılmalıdır. El yazılarında yazı çirkin, silik, karalanmış yazılmaz. Rapor matbaa harfleriyle okunaklı yazılır.

7. Raporun yazılıp verildiği tarih gün ve hatta saati mutlaka belirtilir.

8 Raporlarda yazılan rakamlar parantez içerisinde harfle de yazılmalıdır.

9. Bazı önemli ve zamanın ayrıntılarıyla belirtilen olaylarda raporun yazıldığı saatin yanında dakikası da yazılması önemlidir.

10. Raporların birden fazla sayfadan oluşması durumunda, sayfanın sağ alt kısmında sayfa numarası belirtilmelidir.

11. Raporların birden fazla sayfadan oluşması durumunda, raporu imzalayan görevliler, diğer sayfaları da imzalamalı veya paraflamalıdırlar. 12. Raporun sonuna metin bölümünün sağ altına imza bloğu açılır. Raporu yazan kişi adını, soyadını, rütbe unvanını ve görev unvanını yazıp imzalayacaktır.

13. Rapor, birden fazla görev alan personel tarafından da düzenlenebilir. Böyle durumlarda müşterek rapor olduğu belirtilir. Raporun imza bölümünde görev alan her görevlinin adı soyadı, rütbe, görev unvanı ve imzaları ayrı ayrı bulunur.

14. Raporun sonunda yetkili ve üst makamlara arz edilmelidir.

Tutanak, kolluk kuvvetinin görevini yürütürken icra ettiği görevini en iyi şekilde yansıttığı resmî yazılardır. Bal’ın da (2012:144) belirttiği gibi kolluk için tutanak bir ispat aracıdır. Sözlükte Meclis, kurul, mahkeme vb. yerlerde söylenen sözlerin olduğu gibi yazıya geçirilmesi, belgelenmesi gereken bir durumu tespit edenler tarafından imzalanan belge, zabıt varakası, birçok kimsenin imzaladığı rapor, mazbata şeklinde tanımlanmaktadır (TDK, 2016).

Soruşturmada birinci derecede geçerli delil niteliğinde olan yazılı belgelerdir (Azak, 1997:145).

Giriş Bölümü Tutanakların düzenlenmesini gerektiren konu, olay veya şahıslarla ilgili bilgilerin verildiği bölümdür. Meydana gelen olayın;

• Ne olduğu, yeri, tarihi ve saati,

• Olayın kimden, nerede, nasıl öğrenildiği,

• Olay yerine ne ile kiminle ve ne zaman gidildiği,

• Olay yerine ilk gelindiğinde karşılaşılan durumun tespit edilip yazıldığı bölümdür

Not alma, görme, koklama, dokunma, duyma ve tat alma organlarımızla hafızamızda algılanan bilgilerin yazılı olarak kayıtlara geçirilmesine denir. Doğru yanıt E'dir.

Alınan notlar, her görev ve inceleme için aşağıdaki özellikleri içermelidir:
a. Tarih,
b. Göreve başlama zamanı,
c. Önemli telsiz mesajları veya tebliğleri,
d. Görev sırasında bağlantı kurulan şahısların isimleri,
e. Gerektiğinde kroki çizimi,
f. Hava durumu,
g. Aydınlık ve ışıklandırma durumu,
h. Görevin bitiş saati.

Doğru yanıt D'dir.

Bu bilgiler çerçevesinde şüpheli eşkâl tarifi için izlenmesi gereken anahtar kelime grafiği:

Doğru yanıt E'dir.

Duruş: Askeri tavır – Kambur – Geniş omuzlu

Doğru yanıt A'dır.

Resmî yazılar iletilmek istenen mesajın türüne göre genel olarak 12 grupta incelenebilirler (Koç ve Öztoprak, 2003:77).
1. Dilekçe
2. Rapor
3. Tutanak (Zabıt)
4. Form Yazıları
5. Sözleşme
6. Şartname
7. Tezkere
8. Müzekkere
9. Mazbata
10. Genelge
11. Vekâletname
12. Diğer Resmî Yazılar

Doğru yanıt D'dir.

İyi bir yazı yazabilmek için şu on ilkeyi gözönünde bulundurmakta fayda vardır (Ar,
1989: 173-174):
1. Cümleleri kısa tutunuz. Uzun cümle de olabilir, fakat çoğunluk kısa olmalıdır.
2. Sade yazmayı karmaşık yazmaya tercih ediniz. Karışık cümlelerden kaçınıp mümkün oldukça sade ifade ve cümleler kullanınız.
3. Gereksiz kelimeleri yazınızdan çıkartınız. Gereksiz kelimeler yazıyı zayıflatır ve
ona birşey katmaz. Yazınızı bu açıdan kendi kendinize kritik ediniz.
4. Kelime haznenizi zenginleştiriniz.
5. Aktif yapı ve kişisel olmayan ifade kullanınız. Fiilleriniz pasif değil, aktif çatıda
(yapıda) olmalıdır. Ayrıca ben, sen gibi kişisel İfade yerine genel ifade ve üçüncü
şahıs zamiri kullanınız. Birinci çoğul şahıs zamiri de kullanabilirsiniz.

6. Tasviri ifadeler kullanınız. Yazınız, olayları okuyanın gözü önüne bir film gibi
canlı olarak sermelidir. Bunun için soyut, donuk ve müphem kelime ve ifadeler
kullanmayınız.
7. Okuyucunun deneyim ve bilgileri ile bağlantı kurunuz. Okuyucu, yazılarınızdaki
olay ve fikirleri kendi bilgi ve deneyimleriyle birleştirebildiği anda ve oranda haberleşme etkili olur.
8. Konuştuğunuz gibi yazınız.
9. Monoton yazmayınız. Çeşitli kelime ve ifade tarzı canlılık ve renk getirir. Ancak
anlamın değişmediğinden emin olunuz.
10. Açık ve maksadı sağlamak için yazınız.

Doğru yanıt E'dir.

Resmî yazılar iletilmek istenen mesajın türüne göre genel olarak 12 grupta incelenebilirler (Koç ve Öztoprak, 2003:77).
1. Dilekçe
2. Rapor
3. Tutanak (Zabıt)
4. Form Yazıları
5. Sözleşme
6. Şartname
7. Tezkere
8. Müzekkere
9. Mazbata
10. Genelge
11. Vekâletname
12. Diğer Resmî Yazılar

Mektup resmi yazı türleri arasında yer almamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Rapor yazma aşamalarını şu şekilde ele almak ve açıklamak mümkündür (Ar, 1989:180).
a. Verilerin ve/veya fikirlerin toplanıp sentez edilmesi,
b. Raporun ana hatlarının (planının) hazırlanması,
c. Raporun taslak hâlinde yazılması,
d. Rapor taslağının incelenmesi ve geliştirilmesi,
e. Rapora son biçiminin verilerek yazılması,
f. Raporun kontrolü.

Doğru yanıt D'dir.

Raporlar, yazılış amaçlarına, kullanım yerlerine göre çeşitlilik arz eder. Genel olarak raporları şu şekilde sınıflandırabiliriz (Ar, 1989:179-180; Ayyıldız ve Tutar, 2012:240; Azak,
1997:66; Koç ve Öztoprak, 2003:81):
1. Gelişme (dönem) raporları,
2. Veri toplama raporları,
3. Teknik raporlar,
4. Bilimsel raporlar,
5. İş raporları,
6. Değerlendirme raporları,
7. Bilirkişi raporları,
8. Mesleki raporlar,
9. Araştırma (inceleme) raporları,
10. Müfettiş raporları.

Doğru yanıt E'dir.

Tutanaklarda şekil ve bölümleri hukukta tespit edilmiş herhangi bir şarta bağlı olmamakla
birlikte, tutanakların daha düzenli ve anlaşılabilir olması ve görevli birimlerde hizmetin
gereği olarak düzenlenen tutanaklarda yeknesaklığın sağlanabilmesi için şu bölümlerin
yer alması uygun görülmektedir (Azak, 1997:154-160; Bal, 2012:151-154):
a. Başlık bölümü,
b. Giriş bölümü,
c. Metin bölümü,
d. Sonuç ve tarih bölümü,
e. İmza bölümü.

Doğru yanıt D'dir.