ORTA ASYA VE KAFKASLARDA SİYASET

Orta Asya devletlerinin kendi kimliklerini inşa etmeleri, otoriter rejimleri benimsemeleri, Türkiye’nin finansal açıdan yetersizliği, Rusya’da Avrasyacıların iktidara gelmesi, ABD’nin Yeni Orta Asya stratejisi, Çin’in bölgede etkisini artırma gayretleri ve AB’nin TACIS programı, Türkiye’nin bölgede etkisinin gerilemesine neden olmuştur. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Başbakan Erdoğan’ın yanı sıra, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kazakistan’a resmi ziyaretlerde bulunmuştur. 2010 yılında Türkmenistan’a yaptığı ziyaretleri sırasında, Türkiye- Türkmenistan II. Dönem Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu’nun toplantısına katılan Cumhurbaşkanı Gül, Azerbaycan ile Türkmenistan arasında Hazar Denizi’nin paylaşımı konusunda arabuluculuk yapmıştır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Sonuç olarak Türkiye, aşağıdaki ilkeleri, Orta Asya’ya ilişkin dış politikasının temel unsurları olarak zikretmektedir:

Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Türkiye, aşağıdaki ilkeleri, Orta Asya’ya ilişkin dış politikasının temel unsurları olarak zikretmektedir:
1. Bu ülkelerin devlet yapılanmalarının güçlendirilmesine katkıda bulunmak,
2. Bölgede siyasi ve ekonomik istikrarın korunmasını ve bölgesel işbirliğini teşvik etmek,
3. Ekonomik ve siyasi reformları desteklemek,
4. Bölge ülkelerinin dünya ile bütünleşebilmelerine ve Avrupa-Atlantik kurumlarıyla
bütünleşmelerine yardımcı olmak,
5. Bölge ülkeleri ile ikili ilişkileri her alanda
karşılıklı çıkarlar ve egemen eşitlik temelinde geliştirmek,
6. Bölge enerji kaynaklarının uluslararası piyasalara serbestçe ve farklı güzergâhlardan
nakledilmesini desteklemek.

E şıkkı Türkiye'nin Orta Asya'ya ilişkin dış politikalarından biridir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

1993 yılında, Rusya’da, daha milliyetçi ve emperyalist söyleme sahip Avrasyacı olarak adlandırılan grup iktidara geldi.

1999 yılında Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne adaylık sürecinin başlaması ve 2001 yılında yaşanan siyasi ve ekonomik krizler, Türk Dış Politikasında, Orta Asya bölgesinin öneminin gerilemesine neden oldu

8 Aralık 1991 günü Bağımsız Devletler Topluluğu’ nun kurulmasıyla birlikte, Türkiye, Soğuk Savaş döneminde izlediği geleneksel dış politika anlayışından uzaklaşmaya başladı. Artık Orta Asya devletleriyle ilişkilerini, siyasi ve ekonomik birliktelik temelinde ve Türkiye’nin bölgesel liderliğine dayanan anlayış çerçevesinde geliştirmeye gayret eden Türkiye, daha duygusal ve yer yer “Pan-Türkizmi” çağrıştıran söylemler benimsedi.

Mackinder’ın ortaya attığı Kara Hâkimiyet Teorisine uygun olarak Batı’da ilerleme imkânı bulamayan Çarlık Rusya’sı, 1552’lerden itibaren yönünü, Orta Asya ve Kafkasya (Doğu ve Batı Türkistan) coğrafyasına çevirmişti.

19 Ağustos 1991 yılında gerçekleştirilen başarısız askeri darbenin ardından, Sovyetler Birliği kısa sürede dağıldı.

TBMM’de yapılan görüşmelerin ardından, Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde, Orta Asya devletlerinin tamamını tanıdı.

Türkiye, aşağıdaki ilkeleri, Orta Asya’ya yönelik dış politikasının temel hedefleri olarak benimsedi:

1. Orta Asya devletlerinin devletleşme süreçlerine destek vermek,

2. Ekonomik ve siyasi reform süreçlerine katkıda bulunmak,

3. Dünya ile bütünleşmelerine yardımcı olmak,

4. İkili ilişkileri, karşılıklı çıkarlar ve egemen eşitlik ilkeleri temelinde geliştirmek,

5. Doğu - Batı enerji koridorunu hayata geçirmek

Rus Nüfusun Bölge Ülkelerine Dağılımı (2012)
Azerbaycan: %2, Kazakistan %25.6, Kırgızistan %12.5, Özbekistan %5.5, Türkmenistan %4, Tacikistan %1.1.

MEB’in açtığı eğitim kurumları: Azerbaycan 4, Türkmenistan 4, Kırgızistan 6, Özbekistan 7, Tacikistan 1.

Ağustos 1995’te Bişkek’te gerçekleştirilen Üçüncü Zirvede, taraflar, bölgesel işbirliği konusuna yoğunlaştılar.

21 - 24 Ekim 2009’da Türkiye’ye gelen Kazakistan Devlet Başkanı Nazarbayev, Türk yetkililer ile Stratejik Ortaklık Antlaşması’nı imzaladı.

16 Eylül 2010’da, İstanbul’da Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 10ncu Zirvesi düzenlendi.

Türkiye-Kazakistan arasında 2012’de kurulan YDSKnin ikinci toplantısı, 15-17 Nisan 2015’te Astana’da düzenlendi.