ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI - Deneme Sınavı - 11

Doğru cevap E seçeneğidir. Grifon: Kartal başlı, aslan vücutlu mitolojik yaratık.

Themaların başında bulunan askeri valilere 'strategos' adı verilmektedir. 'İkonaklast', sanatta imgelerin kasıtlı olarak yok edildiği dönemdir. 'Opsikion', 'Anatolikon' ve 'Armeniakon' ise thema türleri arasında yer alır. Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Geç antik çağdan 6. yüzyıla kadar Hindistan ya da Afrika'daki fillerden elde edilen fildişinden üretilen malzemeler en parlak dönemini yaşamıştır.

Mine metal üzerine fırınlanarak kaplanan cam esaslı tabakadır. Yapılan işleme ise mineleme denilmektedir. Bu durumda seramik ile ilgili bir işlem olmayan mineleme işlemi seramik yapım aşamaları arasında yer almaz.

Erken Bizans sikkeleri

Orta Bizans Döneminde kilise mimarisinde yaygın olarak kullanılan plan tipi Kapalı Yunan Haçı'dır. Diğer şıklarda bulunan 'Homilye' el yazması, 'Sekiz Destekli Tip' Makedonya Sülalesi Dönemi'ne ait plan tipidir. 'Balık ve Haç Motifi' ise sanatta kullanılan Hıristiyanlık sembolleridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kronolojik sıralamaya göre öncelikle Abbasi Halifeliği son bulmuş, 1068 yılında IV. Romanos Diogenes  tahta çıkmıştır. 1071 yılında Doğu Anadolu’da Malazgirt'te savaş yapılmıştır. 1075 yılında başkenti İznik olan Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır.

843 İkonaklast Döneminin sonudur. 1071 yılında Malazgirt Savaşı olmuş, 1096'da 
I. Haçlı Seferi ortaya çıkmış ve 1204-1261 yılları arasında Latin istilası gerçekleştirilmiştir.

Bizans tarihinde her tür dinsel tasvirin kaldırılması için girişilen çatışmalarla geçen dönem İkonaklazma dönemidir. Diğer şıklar farklı gelişmelerin yaşandığı dönemlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Soruda özellikleri açıklanan Makedonya Rönesansı el yazması Paris Mezmuru'dur. Dönemin dikkati çeken bir diğer eseri Yeşu Rulosu'dur. Palatina Şapeli resim sanatının çarpıcı etkisini yansıtan mozaiklerdir. Ioannes Skylitzes Kroniği 12.yüzyılın el yazmaları arasında bulunur. Topkapı Sarayı Kitaplığında korunan önemli bir yazma ise Oktateukh dur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Seramik yüzeylerin sıvı geçirgenliğini azaltmak hem de dekoratif etki sağlamak için kullanılan ince ve akışkan cam hamura 'sır' adı verilir. 'Fildişi', el sanatları türlerinden biri, 'Sgrafitto' , 'Lüster' ve 'Champleve' Bizans seramik sanatında kullanılan teknikler arasında yer alır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bizans Karanlık Dönemi sonunda bilinen en erken tarihli sivil yapısı, Anadolu
yakasında Bostancı semtinde bulunan Bryas Sarayı’dır. Nea Moni Kilisesi, Konstantin Lips Manastırı, Hasios Lukas Kilisesi dini mimari eserleri arasında yer alır. Sekiz desenli tip ise mimari plan tipidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

'Fresko', Bizans Dönemi resim sanatı tekniklerinden biridir. 'Sır', seramik yüzeylerin sıvı geçirgenliğini azaltmak hem de dekoratif etki sağlamak için kullanılan ince ve akışkan cam hamurdur. 'Solidus', Bizans altın sikke birimidir. 'Sfenks' ve 'Grifon' ise hayali yaratık figürüdür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Anadolu Selçuklu döneminde; tahsil görmüş, kendisine danışılacak düzeyde kültüre sahip öğretmenliklik yapabilen kişilere danişmend adı verilmekteydi.

Anadolu Selçuklu Dönemi, Erken Dönem Türk Beylikleri ile Anadolu Selçukluların iç içe geçmiş, kısmen ortak tarihlerini kapsar. Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın, 1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu, Türk yerleşimine açıldı.

Keşfu’l-Akabe: Malatya’nın fethinden (1101) sonra, Danişmendli Gümüştekin Ahmet Gazi’nin (öl.1105) vefatından önce 1101-1105 yılları arasında yazılmıştır.
Bilinen tek nüshası İstanbul Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan eserin ön sözünde, yazarının,
Malatya’nın fethinde ve Amasya’da haçlıların yenildiği savaşlar sırasında yaşanan olaylara yer verdiği
bir başka eserinin daha bulunduğu belirtilmektedir.
Dört makaleden oluşan Keşfu’l-Akabe’nin ilk makalesinde dünya ve kâinatın küre biçiminde olduğu ve dünyanın kâinatın merkezinde yer aldığı, dünyanın dörtte üçünün sularla kaplı olduğu belirtilmekte ve dünyanın çapı ile iki meridyen arasındaki mesafe hesaplanmaktadır. İkinci makalede cennet ve cehennem, üçüncü ve dördüncü makalelerde insan ruhunun yapısı ile sıkıntı ve mutluluk konuları işlenmektedir. Danişmendlilerin erken devrine ışık tutan eserin, Anadolu’da yazılmış en erken tarihli kaynak olduğu kabul edilmektedir.

Anadolu Selçukluları yazı dili olarak Farsça ve Arapça’yı kullanmışlardır. Türkçe sözlü gelenek içinde yerini bulduğundan, Türkçe yazılmış çok az eser bulunmaktadır. Türkçe yazıldığı bilinen ilk şiir “olısar”, Evhadüddin Kirmânî tarafından redifli gazel olarak kaleme alınmıştır.

Erken Dönem Türk Beyliklerinin günümüze gelebilen yapıları içerisinde, ilk sırayı cami ve mescitler almaktadır. Büyük Selçukluların inşa ettirdikleri Diyarbakır Ulu (1091-1092) ve Siirt Ulu (1129 onarım) Camii, Anadolu Türk döneminin en erken tarihli cami yapılarını oluştururlar.

Medreselerin hemen hemen hepsinde bulunan , cephelerinden birinin yüksek bir kemerle doğrudan
dışarıya açıldığı, diğer üç cephesi dışarıya kapalı olan genellikle tonoz örtülü mekanlara Eyvan ad verilir. Eyvanlar bu yapıların en önemli mekanlarını oluştururlar.

Niğde Aleddin Camii, Malatya Ulu Camii, Sivas Ulu Camii ve Konya Alaeddin Camii Kargir kuruluşlu büyük ölçekli camilere örnektir. Sivrihisar Ulu Camii ise ahşap direkli selçuklu camilerinin en tanınmışlarındandır.