ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI - Deneme Sınavı - 11

İstanbul Beyoğlu’ndaki St.Antoine Kilisesi (1906-12), Ankara Ulus’taki Osmanlı Bankası(1926), İnhisarlar (Tekel) BaŞmüdürlüğü (1928), Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü (1926-29), Türkiye İş Bankası (1929); Bursa’daki Çelik Palas (1930-32) Mongeri’nin
en önemli eserleridir.

Akıl hastalarının tedavi edildiği yapılara Bimarhane denilmektedir.

Sebil, yol kenarında gelip geçene hizmet vermek üzere yapılan hayır çeşmeleridir. Şadırvan, camilerde ve medreselerde abdest almaya yaramaktadır. Halkın kullanımına yönelik suları kente kaynaklardan taşımak için su kemerleri inşa edilmiştir. Getirilen sular maksem denilen havuzlar ve üstü örtülü künklerle yerleşim yerlerine dağıtılmaktaydı. Bedesten ise çarşıların değerli malların satıldığı, güvenliği ön planda tutulan kapalı bölümlerine denilmektedir.

Askeri okul çıkışlı olup sanatçı kimliklerini yurt içinde öğretmenlik yaparak geliştiren Fahri Kaptan, Ahmet Bedri, Hilmi Kasımpaşalı, Ahmet RagIp, Hüseyin Giritli,Ahmet Münip, Salih Molla Aşki, Ahmet Ziya ve isimleri bilinmeyen bir grup ressam

Batı etkisindeki resim sanatında “Primitifler” olarak adlandırılmışlardır.

1933 yılında Nurullah Berk, Abidin Dino, Zeki Faik İzer, Elif Naci, Cemal Tollu ve Heykeltıraş Zühtü Müridoğlu “D” Grubu adını verdikleri yeni bir sanat topluluğu oluşturmuşlar

Yeniler grubu D grubundan ayrılan Abidin Dino başta olmak üzere Nuri İyem, Haflmet Akal, Turgut Atalay, Mümtaz Yener, Ferruh Başağa, Faruk Morel, Agop Arad, Avni Arbafl, Selim Turan, Kemal Sönmezler, Nejat Melih Devrim, Fethi Karakaş’tan oluşmuştur.

Cumhuriyet döneminin ilk anıtı olan Dumlupınar Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı Arif Hikmet Koyunoğlu tarafından yapılmıştır.

Bitlis Ahlat-Tatvan yolu üzerindeki 1481 öncesine tarihlenen tek kemerli Bayındır Köprüsü Akkoyunlu eseridir.

Saltuklu, Mengücekli, Danişmentli, Artuklu beylikleri ise Erken Devir Anadolu Türk Beyliklerindendir. Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Bizans ordusunu 1071 yılında Malazgirt’te yendikten sonra fetihlere girişen emir ve komutanları, ard arda fethettikleri topraklarda soylarının adlarıyla anılan beyliklerini kurdular.

1500 yılı civarına tarihlenen, mihraba paralel iki sahınlı, Diyarbakır Hacı Büzürk Camii Akkoyunlulara ait bir eserdir.

Günümüze sadece giriş cephesi gelebilmiş olan Sivas Çifte Minareli Medresesi, 1271-1272 yılında, İlhanlı veziri Sahip Şemseddin Cüveynî tarafından yaptırılmıştır. Erzurum Yakutiye Medresesi, İlhanlı Valisi Hoca Cemâleddin Yakut adına 1310-1311 yıllarında yaptırılmıştır. 1314 yılında Tokat İbn Sentimur Türbesi, Moğol emirlerinden olan Nurettin oğlu Sentimur tarafından, inşa ettirilmiştir. Sivrihisar Alemşah Kümbeti, İlhanlı Melik Şah Bey tarafından kardeşi Kiru Baltu oğlu Sultan Şah Bey adına 1327 yılında yaptırılmıştır.

Ankara Etnografya Müzesi önündeki atlı Atatürk heykeli ve İzmir atlı Atatürk anıtı gibi çalışmaları Canonica' ya aittir.

Sivrihisar Alemşah Kümbeti, İlhanlı Melik Şah Bey tarafından kardeşi Kiru Baltu oğlu Sultan Şah Bey adına 1327 yılında yaptırılmıştır.

Çandır Şahruh ve Çayıralan Çerkez Bey türbeleri Dulkadiroğullarına aittir. Hacım Sultan Köyü Türbesi Germiyanoğullarınındır.  Kayseri Ali Cafer Kümbeti ise Eretnaoğullarına aittir.

Ratip Aşir Acudoğlu, Nijad Sirel, Hadi Bara, Zühtü Müridoğlu, Kenan Yontuç ve Nusret Suman gibi sanatçılar yurt dışına heykel eğitimi için gönderilmişlerdir.

Osmanlı Sanatında heykel eğitiminin verilmesi Yervant Oskan’ın Sanayi-i Nefise Mektebi ile başlamıştır.

Selçuk İsa Bey Hamamı Aydınoğullarının yaptırmış olduğu bir hamamdır.

Kütahya Saray Hamamı, Simav Babuk Bey Hamamı, Sandıklı Küçük Hamam, Kula Sungur Bey Hamamı Germiyanoğullarına aittir.

Sivas Güdük Minare Türbesi, Eretna Bey tarafından ölen oğlu Şeyh Hasan Bey için 1347-1348 yıllarında yaptırılmıştır. Adını biçiminden almaktadır.

Kırşehir Aşık Paşa Türbesi, İlhanlı Dönemi’ne tarihlenir. Van Gevaş Halime Hatun ve Ahlat Erzen Hatun Kümbetleri Karakoyunlulara aittir. Hasankeyf Zeynel Bey Türbesi ise Akkoyunlulara aittir.

Ermenak Ulu Camii, Beylikler Dönemi kârgir camilerindendir.

Beylikler dönemi Ahşap Direkli Camileri arasında Kastamonu Atabey Gazi Camii, Beyşehir Ulu Camii, Afyon Ulu Camii, Kasabaköy Mahmud Bey Camii sayılabilir.

Karamanoğullarının Karaman Emir Musa Paşa Medresesi Beylikler Dönemi’nin kapalı avlulu medreselerindendir.

Eğirdir Dündar Bey, Beçin Ahmet Gazi, Kayseri Hatuniye, Mardin Sultan Kasım medreseleri Beylikler Dönemi’nin açık avlulu medreselerindendir.

Şemseddin Muhammed Tusteri, Eşrefoğlu Mehmed Bey adına, Arapça Fusulü’l-Eşrefiyye isimli sekiz bölümlük bir eser yazmıştır. Bu eserin birinci bölümü kelâm ilmi ile başlamaktadır. İkinci bölümünde maddenin yapısına, üçüncü ve dördüncü bölümlerinde ise göklere değinilmektedir. Beşinci ve altınca bölümlerinde maddenin hareket ve yapısına, yedinci bölümünde de güneşten başlayarak dumanın oluşumuna kadar geniş bir alana girilmektedir. Sekizinci bölümünde insanı diğer canlılardan ayıran özelliklere değinilmektedir.

Otomata mühendis ve mucid El-Cezerî’nin, Diyarbakır Artuklu hükümdarı Melik Nâsiruddîn Mahmud’un isteği üzerine hazırladığı bir eserdir. Divan-ı Kebir ise Mevlânâ Celâleddin Rumî’nin, tasavvufî anlayışını ve düşüncelerini ortaya koyduğu Farsça yazmış olduğu eserlerinden biridir. Kitab-ı Dekâyik ül Hakâyik ve Mûnis el Havarif, 1271-1272 tarihinde Aksaray ve Kayseri’de Sivaslı İbn El Sicistani, tarafından yazılan minyatürlü Selçuklu yazmasının bölümlerinin ismidir.

Balat İlyas Bey Camii’nin panolara ayrılarak, bazılarının içlerine kabartma kandil motifleri işlenmiş olan mihrabı benzersiz bir taş işçiliği göstermektedir.

Erzurum Yakutiye Medresesi, Konya Hasbey Darülhüffazı, Ermenak Sipas Camii, Karaman İbrahim Bey İmareti mihraplarında ise çini kullanılmıştır.

Selçuklu Sultanı IV. Rükneddin Kılıç Arslan’ın 1256 yılında Kerimeddin Karaman’a
sahip olduğu toprakları ıktâ olarak vermesiyle (1256-1487) Karamanoğulları Beyliği kuruldu.

Bir vilayet ya da eyaletin bütün taşınnmaz malve gelirleriyle birlikte bir
komutan ya da valiye verilmesine Iktâ denir