ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI - Deneme Sınavı - 9

İznik Yeşil Cami (1378-1398)
İznik’te I. Murad’ın veziri Çandarlı Halil Hayrettin Paşa’nın emriyle, mimar Hacı Bin Musa tarafından yapılmıştır.

Bursa Ulu Camii
Erken dönem Osmanlı Mimarisinin en anıtsal yapısıdır. İnşaatına I. Murad Hüdavendigar tarafından başlanmış olup, 1399’da Yıldırım Bayezid döneminde tamamlanmıştır. 

Selimiye Cami yükselme dönemlerinde yapılan Klasik Osmanlı Mimarisine için daha uygun bir örnektir. Doğru cevap D'dir.

Bursa Ulu Camii
Erken dönem Osmanlı Mimarisinin en anıtsal yapısıdır. İnşaatına I. Murad Hüdavendigar tarafından başlanmış olup, 1399’da Yıldırım Bayezid döneminde tamamlanmıştır. 68 × 56 m. ölçülerindeki yapı, 12 iri paye tarafından taşınan 20 kubbe ile örtülü mekânlara bölünmüştür. Orta eksendeki kubbeler daha yüksek tutulmuştur ve bütün kubbeler pandantif­ler üzerine oturmuştur. Kubbeler dışarıdan sekizgen kasnak üzerine oturtulmuş olup, kasnaklarda yapının aydınlığını sağlayan pencereler yer alır. Caminin içinde 16 köşeli mermer bir şadırvan yer alır. Yapının içinde çok azı orijinal kalan yazı ve kalemişi süslemeler mevcuttur. Doğru cevap C'dir.

Şifahane: Osmanlı külliyelerinin yapı programında sağlık hizmetleri vermek üzere inşa edilen yapılar. Şifahaneler medrese yapı tipine benzer olarak inşa edilirler.
Arasta: Aynı meslek grubundaki esnafın bir araya toplandığı çoğunlukla sıra dükkanlar olarak düzenlenen çarşı. Cami dini yapılar arasındadır. Doğru cevap B'dir.

Fetihten bir yıl önce inşasına başlanan Rumeli Hisarı devam eden yapılanması ile Osmanlı Askeri mimarisinin en önemli örneğidir. Kasımpaşa bölgesinde yer alan Bizans tersanesi, fetih sonrası büyütülecek ve Tersane-i Amire olarak Osmanlı Donanmasına hizmet verecektir. Doğru cevap A'dır.

Fetih sonrası inşası başlayan Topkapı Sarayı yapıları süreklilik arz eden imarı ile devletin en önemli yönetsel yapısı olacaktır. Kentin kuşkusuz en önemli ticaret yapı topluluğu; Kapalıçarşı ve bedestenleri fetih sonrası inşasına başlanıp takip eden dönemlerde eklenen yapıları ile sürekli gelişim gösterir. Doğru cevap B'dir. Doğru cevap B'dir.

İstanbul Haseki Hürrem Sultan Külliyesi
Mimar Sinan’ın İstanbul’da planladığı ve inşa ettiği ilk külliyedir (1539-1551). Kentin yoğun dokusu içinde inşa edilen külliye tek kubbeli camisi, medrese, mektep, imareti ve darüşşifa, çeşme yapıları ile bu yoğun dokudan dolayı dağınık yerleşim gösterir.

İstanbul Süleymaniye Külliyesi (1557)
Süleymaniye Külliyesi XVI. Yüzyılın İstanbul’da en önemli mimari eseri olan Külliye yedi yılda 1557’de tamamlanmıştır. Mimar Sinan cami ve Külliyenin diğer yapıları için hem kent dokusu hem yapılar açısından önemli uygulamalar gerçekleştirmiştir

Edirne Selimiye Külliyesi (1569-1575)
Merkez yapısı cami olan külliye, medreseler, dükkânlar, mektep ve kervansaray olarak planlanmıştır. Edirne Selimiye Külliye yapılarını Mimar Sinan değişik seviyede kotlara oturtarak caminin anıtsallığını vurgulamıştır. 

Bursa Ulu Cami yıldırım Beyazıd döneminde tamamlana  ve eski dönem Osmanlı mimarisine bir örnektir. Mimar Sinan'ın yaşadığı dönemlerden çok daha öncedir. Doğru cevap D'dir.

Konaklama yapıları; kervansaraylar, hanlar orta avlulu ve iki katlı olarak şehir külliyeleri ve menzil külliyelerine bağlı olarak inşa edilirler. Ticaret yapıları; Kapalıçarşılar, bedestenler, sıra dükkânlar ve hanlar olarak tanımlanabilir. Fetih sonrası İstanbul’da hemen inşasına başlanan Kapalıçarşı, Osmanlı dünyasının en büyük ölçekli kapalı çarşısıdır. Üzeri tonoz örtülü, sürekli ilaveleri olan ve bağlı hanları ile (24 han, 1 cami, 1 hamam, 2 şadırvan, 1 sebil, 4300 dükkân olduğu bilinir) bir ticaret bölgesi olarak ele alınmalıdır. Aynı meslek grubunun bir arada bulunduğu (tonoz örtülü veya düz çatılı mekanlar) sıra odalar “Arasta” olarak tanımlanır. Çarşıların değerli mallarının satıldığı bölümleri “Bedestenler” çoğunlukla üstü örtülü, güvenliği ön planda tutulan kapalı mekânlardır. Doğru cevap C'dir.

İstanbul Sultan Ahmet Külliyesi (1609-1617)
Sultan I. Ahmed’in inşa ettirdiği yapı topluluğu hem camisinin görkemi, hem de inşa alanının önemi açısından dikkat çeker. Mimarı Sedef­kâr Mehmed Ağa’dır. 16091617 arasında tamamlanmıştır. Cami planı Eminönü Yeni Cami’ye benzer. Fil ayağı denilen dört mermer payeye oturan ana kubbe dört yarım kubbe ile mihrap yönünde iki, diğer yönlerde üçer eksedra ile dengeli bir düzenleme göstermektedir. Yüksek sivri kemerlerle caminin içine ferah aydınlık mekan anlayışı yansıtılır. Caminin üst kat mahfilleri çinileri ile eşsizdir. Hünkar mahfili renkli kalemişi süsleri ve altın yaldızlı ayet yazılı firuze çinileri ile çok önemlidir. Yazılar Hattat Ahmed Gubarî’nin eseridir. Sedef işlemeli kapı ve pencere kanatlarının mimarın eski mesleği olan sedef­kârlığı camide yaşattığının örneğidir. Doğru cevap A'dır.

Osmanlı Mimarisi ve Sanatı önce Lale Devri ile Batı ile ilişkiye girmiş ardından Avrupa kökenli Barok, Rokoko, Ampir ve Seçmeci üslupları benimsemiş bunların etkisi ile kendi üslubunu oluşturmuştur.

Emir Çelebi’nin hekimlikle ilgili “En Muzecu’t Tıbb” eseri ve Katip Çelebi’nin (coğrafya ve kozmografya konulu) Cihan-nüma isimli eseri dönemin önemli eserleridir.

Başmimar Sarkis Balyan, Beylerbeyi Sarayı, Çırağan Sarayı, Yıldız Sarayı ve bağlı yapıları, Aksaray Valide Cami, Beşiktaş Akaretler Sıraevler gibi yapıları inşa etmiştir.

I. Mahmut tarafından yapımı başlatılan Nuruosmaniye Cami 1755 yılında tamamlanmıştır. XVIII. yüzyılın en güçlü Barok etkileri taşıyan camisidir.

İzmir Salepçioğlu Cami, başkent dışındaki önemli dönem örneklerinden bir tanesidir. Barok özellikleri dış cephede yoğun olarak kendini hissettirir. Son cemaat yeri bölümü yapıya dahil edilmiştir.

Bahsedilen dönemden günümüze gelen yapıların çoğunluğunu camiler oluşturur. Cevap a şıkkıdır.

İlk mermer mihrap İznik Yeşil Camii'de görülür cevap A şıkkıdır.

Bahsedilen yapı A şıkkında yer aldığı için cevap A şıkkıdır..

Edirne Üç Şerefeli Camii Klasik Osmanlı mimarisinin öncü yapısı olarak kabul edilir. Cevap A şıkkıdır.

En anıtsal olanı Bursa Yeşil Camidir. Cevap A şıkkıdır.

İznik Orhan Gazi Külliyesidir. Cevap A şıkkıdır.

A şıkkında yer alan eser en önemli örneklerini sergiler Cevap A şıkkıdır.