ORTOPEDİK REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 13

Oynamaz eklemler  kemik yüzeyleri arasında herhangi bir hareket açığa çıkmasına engel olur. Örneğin kafatasında yer alan yassı kemikler arasındaki eklemler beyin gelişimi tamamlandıktan sonra kalıcı olarak harekete izin vermeyecek şekilde kapanır.

Kasın uzantısı olan tendonun yakın çevresindeki kemik dokuya, kıkırdağa, bağa veya diğer kasların tendonuna sürtünmesine engel olan, daire şeklinde içi sıvı dolu yastıklara bursa denilmektedir. Bursa tendonun altında, eklem boşluğunda (örnek, subacromial bursa) ve deri altı yağ tabakasının altında (örnek, dizdeki patella kemiği ile deri tabakası arasındaki bursa) yer alabilir.

Omuz bölgesinde ağrıya yol açan ortopedik sorunlar şöyle sıralanabilir; rotator manşet sorunları (tendon yaralanması), donuk omuz (eklem kapsülü sorunu), miyofasial ağrı sendromu, sinir sıkışmasına sorunlar (örnek, brakial pleksus yaralanması, supraskapular sinir sıkışması), kemik tümörleri ve enfeksiyonları ve yansıyan ağrılar (örnek, kalp krizinde ağrının göğüsten omuza yayılması).

Skolyoz; doğuştan veya sonradan çeşitli nedenlerdendolayı omurgada meydana gelen C veya S şeklindeki eğriliklerdir.

Ağrıyı değerlendirmede kişiden elde edilecek ilave bilgiler ne olup bittiği hakkında ve yapılması gereken işlemler hakkında hemşirenin yapacağı değerlendirmeye yardımcı olacaktır. Ağrıyla ilgili ilave bilgiler için ağrının yeri, ağrının niteliği, ağrının yoğunluğu, ağrının süresi ve ağrıyı tetikleyen ve azaltan durumlar kişiye sorulur

Hastalık ilk olarak 1861 yılında İngiliz Ortopedist William Little tarafından tanımlanmıştır. Little ilk tanımlamasında “Cerebral Paresis” terimini kullanmış ve SP tıp literatüründe önemli bir yer almıştır. 19. yüzyılın sonlarında Sigmund Freud ve William Osler’da SP ve tedavisi konusunda önemli katkılar sağlamışlardır. Klinik tablo için kullanılacak terim konusunda uzun yıllar süren tartışmalar sonrasında Serebral Paralizi terimi ilk defa 1947 yılında Phelps tarafından kullanılmıştır.

Günümüzde, SP’nin en önemli nedenleri arasında erken doğumlar (prematüre doğum) ve düşük doğum ağırlığı yer almaktadır. 
Doğum öncesi nedenleri:
• Akrabalıktan kaynaklanan kalıtımsal hastalıklar
• Konjenital bozukluklar
• Büyüme geriliği
• Sosyo-ekonomik faktörler (düşük düzey)
• Hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar
(Rubella, herpes zoster, toksoplazma, sitomegalovirüs)

• Çoğul gebelikler
• Kan uyuşmazlığı
• Annenin ilk trimesterde radyasyona, teratojene
maruz kalması
• Zararlı madde alışkanlığı (alkol, sigara vb.)
• Çocuk düşürme denemeleri
• Annenin metabolik hastalıkları (diyabet,
hipo/hipertiroidi, gebelik toksemisi)
• Annede hipertansiyon (yüksek tansiyon)

SP’de sıklıkla kullanılan sınıflama görülen tonus bozukluğu ve tutulan ekstremiteye göre yapılan sınıflamadır.

1. Spastik tip (kas sertliği)
2. Diskinetik tip
3. Ataksik tip
4. Hipotonik tip
5. Mikst (karma) tip

Hipertonik tip, serebral palsi tiplerinden biri değildir.

Spastik tip serebral palsi: Kas sertliği ile karakterizedir. Spastik tip, tüm SP tiplerinin %75’ini (%77-93) oluşturur. Spastisite, kasın pasif harekete karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanır ve üst motor nöron lezyonlarında karşılaşılan klinik bir bulgudur.

Mikst (karma) tip: Spastisite, atetoid ve distonik hareketlerin birlikte görüldüğü klinik tablodur. SP’nin en ağır formlarından birisidir. Spastik-atetoid (spastik-diskinetik form) tip en sık karşılaşılan türüdür.

Monoplejik Tip SP: Tek bir ekstremitenin etkilendiği klinik SP tablosudur. Fakat tek ekstremite tutulumu oldukça nadir olup, dikkatli bir inceleme yapılarak karşı taraf ekstremitelerin de etkilenimi değerlendirilmelidir.

Serebral palsi primer olarak, postür ve hareket bozuklukları ile karakterize bir klinik tablo olarak bilindiğinden ona eşlik eden bazı problemler kolaylıkla gözden kaçabilir. SP’li çocuklarda motor bozukluklar dışında spesifik sağlık problemleri de gelişebilmektedir. SP’li çocuklarda motor bozukluklar dışında sıklıkla görülen problemler; işitme problemleri, görme problemleri, epilepsi, entelektüel problemler ve öğrenme güçlükleri, konuşma ve dil problemleri, algı problemleri, genel sağlık problemleri, beslenme güçlükleri, gasto-özofagal reflü, obezite, konstipasyon, kronik akciğer hastalıkları ve akciğer enfeksiyonları, diş problemleri, osteoporoz, emosyonel problemlerdir. 

Diyare ishale verilen bir diğer isimdir.  İshal, gün içinde genellikle normalden daha sık sayıda, gevşek ve sulu dışkının çıkarıldığı bağırsak hareketleridir. SP'ye eşlik eden problemlerden biri değildir. Doru seçenek (C)dir.

SP’li çocuklarda rehabilitasyon uygulamaları, çocuğun ihtiyacı ve klinik etkilenimi doğrultusunda düzenlenir. SP’li çocuklarda ihtiyaç duyulan tedavi programları:
• Medikal tedavi,
• Fizyoterapi ve rehabilitasyon,
• Psikolojik tedavi,
• Özel eğitim,
• İş-uğraşı tedavisi,
• Ortez uygulamaları,
• Ortopedik tedavilerdir. Doğru seçenek (E)dir.

Paraplejik Tip SP:
İki alt ekstremite tutulumu ile karakterizedir. Nadiren görülür. Çünkü SP’de üst ekstremite etkileniminin olmadığı klinik tablo oldukça enderdir.

Düzensiz kemikler, herhangi bir geometrik şekle benzemeyip genellikle omurga ve yüz bölgesinde bulunur. Çene kemiği (mandibula) bir düzensiz kemiktir. Diğer seçeneklerdeki eşleşmeler yanlıştır. Uyluk (femur) uzun kemik türün aitken, kaburga (costa), kürek (scapula) ve kafatası ise yassı kemik türüne aittir.

Kafatasındaki yassı kemiklerin beynin etrafını sarması koruma işlevi ile ilişkili bir seçenektir. Kas-iskelet sisteminin temel işlevleri; koruma, destek, hareket, ısı üretimi, kalsiyum depolama ve kan hücrelerinin üretimidir. Koruma, iskelet sistemi özellikle yassı kemikleri vasıtasıyla hayati organları korumaktadır. Örneğin kafatasındaki yassı kemikler (frontal, temporal, occipital) beyni dışardan gelebilecek darbelere karşı korurken, gövde bölgesinde yer alan kaburga kemikleri (costa) önde göğüs kemiği (sternum) ile arkada omur (vertebra) kemikleri ile eklemleşerek göğüs kafesini oluşturup kalp, akciğerler ve diğer hayati organları dışarıdan gelebilecek travmalara karşı korur.

Ağrı sınıflandırması; ağrının süresine, vücut bölgelerine, vücut sistemlerine, oluşum şekline, şiddetine ve etiyolojiye göre yapılmaktadır.

Geçmiş deneyimler, sosyokültürel özellikler ve destek faktörleri ağrıyı etkileyen dışsal faktörler olarak sıralanabilir.

Lokal ağrı, yeri kişi tarafından tam olarak fark edilip tanımlanan ağrılardır. Yayılan ağrı, başlangıç yeri ve ilerlediği yerler kişi tarafından tanımlanamayan ağrılardır. Yaygın ağrı ise, yeri kişi tarafından tam tanımlanamayan, birden fazla yerde olan ağrılardır.

Çok boyutlu ağrı skalaları, ağrının türünü, yerini ve şiddetini birlikte değerlendirirler.