OSMANLI İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Osmanlı’nın ekonomisi tarım ve hayvancığa dayalı olduğu için bu alanların uzantısı olan dokumacılık, dericilik gibi sektörlerde göreceli bir ekonomik üstünlüğü bulunmaktadır. Ancak Batı Avrupa’da başlayan makineleşme olgusu ile birlikte Osmanlı ekonomisi avantaj sahibi olduğu alanlarda da payını yitirmeye başlamıştır. Bu sebeple doğru cevap A seçeneğidir.

19. yüzyılın başlarından itibaren devlet, Fabrika-i Hümayunlar diye adlandırılan büyük sanayi kuruluşları oluşturmuştur. Bu fabrikaların temel amacı, özellikle askeri ihtiyaçların yurt içi üretimle karşılanması yoluyla askeri giderlerden tasarruf sağlarken paranın yurt dışına kaçmasının önlemektedir. Bu sebeple doğru yanıt E seçeneğidir.

Yeni kurulan fabrikaların başında 1805 yılında üretime başlayan kâğıt ve çuka fabrikası gelir. Bu fabrikalardan sonra 1836’da İslimye’de bir çuka, 1843’te İzmir’de bir kâğıt fabrikası kurulmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Osmanlı ekonomisi provizyonist bir ekonomi anlayışı uyguladığı için üretim ihtiyaçlar temelinde gerçekleştirilmiştir. Bu sebeple diğer ülkelere yapılan mal satışı ülke içinde üretilen ürün miktarı belli olduğu için ihraç edilen malların ülke içinde bulunmasının zorlaşmasına sebep olmuştur. Bu durum talep enflasyonu yaratıp hammadde fiyatlarında artış yaşanmasına neden olmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bu dönemde sanayi devrimini başlatan Batı Avrupa ülkeleri diğer ülkelerden hammadde satın alıp, bunları işleyip daha katma değerli hale getirip diğer ülkelere satmışlardır. Dışarıdan alınan mala kıyasla satılan malın daha katma değerli olması bugünde gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki ticaretin temelinde yer alan unsurdur. Bu bağlamda soru değerlendirildiğinde Osmanlı’nın ihraç mallarını hammaddeler oluştururken satın aldıklarını ise işlenmiş bitmiş malların oluşturması beklenir. Ancak A seçeneğinde yer alan durum bu sürecin tersi bir seyri göstermektedir.

Provizyonizm (iaşecilik) ilkesi, iktisadî faaliyetin amacının, ülke içinde mal ve hizmet arzının mümkün olduğu kadar bol, kaliteli ve ucuz olmasını sağlamasıdır.

Ülke içi ihtiyaçların karşılanması ilk sırada yer almaktadır. B şıkkı yanlıştır.

Şıklar arasında buğday üretimine ilişkin şık E'dir yani "Ziraatın en önemli ürünüydü".

Tütün, Osmanlı topraklarına 1560’larda girmiştir.

Mora ve adalar en önemli zeytin üretim bölgeleridir.

Buğday değil mısır, İtalya’da Granaturco, Macaristan’da “Türk buğdayı” olarak adlandırılmıştır.

Koyun ve keçiden oluşan Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği “büyükbaş”tan daha fazla idi yani B şıkkı doğrudur.

Osmanlı İmparatorluğu’nda köylü tarım yapmak için öküze muhtaçtı.

Deve 250 kilo kadar yük taşıyabilmektedir ve bakımının kolay ve maliyetinin ucuz olması nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu'nda sayıca hayli kalabalık görmekteyizdir.

Keten, Osmanlı İmparatorluğu’nun genelinde yetiştirilen ve hem dokumada kullanılan hem de tohumlarından yağ çıkarılan bitkidir.

Osmanlı ekonomisinde ziraî faaliyetlerin ve emekten başka temel üretim faktörü olan toprağın hukukî çerçevesini tımar sistemi çizer. Fiskalizm (Gelircilik), Tradisyonalizm (Gelenekçilik), Provizyonizm (iaşecilik), Merkantelizm (anaparanın miktarına bağlı refah)

Osmanlılar, verimliliğin düşük ve artırılmasının son derece zor olduğu, ulaştırma maliyetinin çok yüksek bulunduğu bir iktisadî ortamda provizyonizmin icaplarına cevap verebilmek için üretim ve mübadele üzerinde ziraattan başlayarak esnaflık ve ticareti de içine alan kapsamlı bir düzenlemeler dünyası meydana getirdiler. Buna göre ziraatta mümkün olan en yüksek düzeyde üretimi gerçekleştireceğini düşündükleri işletme tipi, küçük ölçekli aile işletmeleriydi. Toprağın verimine göre 60-150 dönüm arasında bir arazi ile sınırlı bu aile işletmelerinin sürekliliğini temin etmek üzere ziraî toprakların mülkiyet hakkı fertlere bırakılmaz, beytülmal adına devletin elinde tutulurdu.

Köylü toprağını mazeretsiz üst üste iki yıl değil üç yıl ekmeden bırakırsa elinden alınırdı.

İmparatorlukta toplumun temel tüketim maddesi olan buğdayın dışındaki önemli olan diğer madde özellikle hayvan yemi olarak kullanılan ve ekmek ununa da katılan arpa idi. Ayrıca yulaf, çavdar, darı imparatorluk topraklarında yetiştirilen diğer tahıl ürünleriydi. Başka bir önemli ürün mısır idi. Amerika kıtasının keşfinden sonra dünyaya yayılan mısır, adından da anlaşılacağı gibi ilk defa Mısır’da ekimine başlandı ve Osmanlı üzerinden Rumeli topraklarına yayıldı.

Zeytinyağı da buğday gibi yurt dışına ihracatı yasak olan maddeler arasındaydı.