OSMANLI İKTİSAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 3

19. yüzyılda savaşlar artmış ve erkeklerin emek arzı düşmüştür. Böylece kadınların işgücüne katılımı artmıştır. Doğru cevap C'dir.

1867 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi, temel olarak işçilerin çalışma koşullarında iyileştirmeler önermektedir. İşçilerin denetlenmesi bunlardan birisi değildir. Doğru cevap D'dir.

Türkiye çalışma ilişkileri tarihinde, toplu iş ilişkileri konusunda, dolaysız düzenlemeler yapan ilk kanun olan Tarih-i Eşgal Kanunu II. Meşrutiyet Dönemi'nde uygulanmaya başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Cemiyetler kanunu, cemiyetlerin kurulmasını düzenleyen bir kanundur. Ancak cemiyetlerin kurulmasında deneme süreci gibi bir şey söz konusu değildir. Doğru cevap E'dir.

Hem doğu, hem batı dünyası sanayi devriminden önce sosyal yardım, güvenlik ve harcamalarla ilgili kurumlara sahipti. Ancak sanayileşmenin gelişmesi, geleneksel küçük sanayinin yerini büyük sanayinin alması, çalışanların sayısının yanı sıra maruz kaldıkları iş ve meslek kazalarını da arttırmıştır.19. yüzyıl sonralarına doğru bu tehlikelere karşı tedbirler almak gerekmiş, çalışanlar için sosyal güvenlik başlı başına bir kurum olarak belirmeye başlamıştır.Doğru cevap B'dir.

Geleneksel İslam toplumlarında risklerin kapsam ve niteliğini belirleyen temel
eğilimler arasında ferdi tedbir öne çıkmaktadır. Uygulamalar arasında nafaka, zekat, kefalet ve akileden söz edilebilir. Çağdaş ve düzenli uygulamalar büyük ölçüde, günümüzün sosyal güvenlik normlarına karşılık gelen, sosyal sigorta uygulamaları ile bunlara ek olarak düşünülen, diğer sosyal güvenlik uygulamalarıdır.Doğru cevap D'dir.

Sosyal dayanışmayı aile ve en yakınlardan başlatan İslam geleneği, kişinin
ilgili olduğu toplum kesimlerini ondan sorumlu tutar. Bunlardan birincisi
akile olgusudur. Uygulamanın ilk zamanlarında ve temelinde kaza, ölüm ve
yaralanma gibi zarar görülen bir olayın sonuçlarını telafi etmeye yönelik kan
bedeli olgusu bulunmaktadır.Doğru cevap E'dir.

Zekat harcama alanları belli olan bir vergi türüdür ve bu özelliği nedeniyle mali olmaktan çok sosyal güvenlikle ilişkili görülebilir. Zekat sadece yakınlar arasında söz konusu olan nafaka mükellefiyetini bütün topluma yaymayı ve genellikle belirli bir gelir (ve servet) seviyesinin üstünde olanlardan bunun altında olanlara gelir transferini ifade eder.Doğru cevap C'dir.

Sanayi devrimine kadar Osmanlı Devletinde zanaat ve küçük sanatlara dayanan sanayi ve esnaflık çok gelişmişti ve mal sahibi, usta, kalfa ve çırak olarak çalışanların sayıları oldukça fazlaydı. Loncalar, 19. yüzyılın sonlarına kadar, tüm çalışanları örgütleyen meslek kuruluşlarıydı. Bu kuruluşların çerçevesinde sosyal güvenliğin en temel biçimi olarak nitelendirilebilecek uygulamalar söz konusu olmuştur. Her loncanın bir teavün sandığı (orta sandığı) bulunmaktaydı.Doğru cevap B'dir.

Günümüzde toplu iş sözleşmelerinin çalışanlara sosyal nitelikte destekler sağladığı düşünüldüğünde, Osmanlı Devletinde gerçekleştirilen ilk toplu iş sözleşmesi dikkat çekicidir. Bu sözleşmenin Kütahya’da çalışan fincancı esnafı tarafından imzalandığı bilinmektedir. Fincancı esnafının 1776 yılında ücret ve diğer haklar konusunda imzaladığı bu sözleşme dünyada da ilk toplu sözleşme özelliği taşımaktadır. Doğru cevap A'dır.

Özellikle Osmanlı Anadolu'sunda nüfusun az ve 16. yüzyıldaki nüfus artışı hariç,
durgun olduğu, ücret seviyesinin ise yüksek olduğu söylenebilir. Bu yüzden işsizlik değil, iş gücü eksikliği vardır. Tarım, dokuma ve inşaat sektörlerinde usta ve işçiler daha yüksek ücret aldıkları iş yerlerine kaçıyorlardı. Bu yüzden devlet ve vakıflar, bu nispeten yüksek ücretleri karşılamada güçlük çekiyordu. Doğru cevap D'dir.

Osmanlı Devletinde kadın ve çocukların emek arzı içindeki yerini saptamanın çeşitli zorlukları vardır. Bunlardan ilkinin, sosyal ve dini değerlendirmeler neticesinde kadınların sayımlarda yer almamaları ile daha çok evlerde gerçekleştirilen üretime katılmalarıdır. Çocukların da, emek arzı içinde yoğun olarak yer almamaları bu belirlemeyi zorlaştırmaktadır. Osmanlı ekonomik sistemi içerisinde ve kırsal kesimde, kadın temsil ettiği emeğiyle ön planda olup, tarlasında, bahçesinde,bağında özgürce var olmuştur. Doğru cevap D'dir

Tanzimat dönemi klasik dönemi kapatan yenileşme döneminin Nizam-ı Cedid’den sonra ikinci safhasıdır. Tanzimat’la birlikte klasik dönemin sandıkları devletleştirilip tek elden yönetilmeye başlanmıştır.Doğru cevap B'dir.

Osmanlı Devletinde yardıma muhtaç olanların tanımlanması, sosyal yardımların planlanmasında ve gerçekleştirilmesinde yol gösterici olmuştur. Sıklıkla karşılaşılan muhtacın kavramı ile geçimini kendi başına sağlaması mümkün olmayan ve bu nedenle hayat boyu şu veya bu şekilde desteğe ihtiyacı olan kesimler ifade edilmekteydi. Doğru cevap E'dir.

Çalışma hayatı, değişik işgücü türleri arasında, üretim sürecinden kaynaklanan ilişkiler şeklinde tanımlanabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

İnsanın iradesi dışında ortaya çıkan, onu çalışma yeteneğinden ve geçimini devam ettirmek için bir gelirden yoksun bırakan, genelde bir toplumun tüm bireyleri için, özelde (başkasına) bağımlı çalışanlar için, söz konusu tüm risklere karşı alınmış önlemleri içeren uygulamalar bütününe sosyal güvenlik denir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Gerek tabii olarak, gerekse sonradan ortaya çıkabilecek risklerden dolay› kendi kendine yeterli olmayan ve sorumluluklarını yerine getiremeyen kimseye önce yakınları bakmak zorundadır. Bu mükellefiyete nafaka zorunluluğu denir. doğru cevap C seçeneğidir.

Yalnız baba, çocuk ve ilim tahsili ile uğraşanlar için çalışmayacak durumda olması şartı yoktur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Osmanlı Devleti’nde gerçekleştirilen ilk toplu iş sözleşmesi dikkat çekicidir. Bu sözleşmenin Kütahya’da çalışan fincancı esnafı tarafından imzalandığı bilinmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Belli bir meblağ ödeme, belli bir süre hizmet verme veya belli miktarda mal üretme karşılığında kölelere özgürlüklerini sağlayan sözleşmeye mükâtebe denir. Doğru cevap B seçeneğidir.