OSMANLI MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATI - Deneme Sınavı - 6

Osmanlı devletinde ilk maliye teşkilatı I. Murad zamanında yapılmıştır.

İcraat ve tahsilât işlerinde defterdârın maiyetinde icra memuru olarak beş kişi vardı. Bunlardan biri başbâkıkulu denilen devlet varidatının birinci tahsil memuruydu. Defterdârlıkta bunun bir dairesi olup emri altında bakıkulu ismiyle altmış kadar mübaşir vardır. Bunlar, hazinenin alacaklarını takip ederler, borcu olup vermeyenleri hapis ve tazyik ile tahsilât yaparlardı.

Dış hazine gelirleri, geliri doğrudan merkez hazinesine alınan gelirler, cizye, âdet-i ağnam vergileri ile tuzla, maden, iskele ve liman mukata’aları ve gümrük gelirleridir. İç hazinenin gelir kaynakları, bazı haslar, cizye ve âdet-i ağnam ve diğer bazı mukataa gelirleri, vakıf gelirleri, Mısır eyaletinden gelen vergiler, darphane gelirleri ve çeşitli hediyelerle müsaderelerden elde edilen paralardan oluşuyordu.

Osmanlı devleti ilk defa 1854 yılında dışarıdan borç almıştı.

Osmanlı devleti ilk defa 1854 yılında dışarıdan borç almıştı. Fakat bu borçlar zamanla ödenemez hale geldi. Bu sebeple 1881 yılında Düyûn-ı Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kuruldu. Bunun idarecileri yabancılar idi. Ülkenin bir kısım gümrük, tuz, tütün, maden ve tekel gelirleri bu milletler arası kuruluşun idaresine verildi.

İlk Osmanlı dârü’ş-şifası Yıldırım Bayezid tarafından Bursa’da yaptırılmıştı.

Bir müderris, ilk rütbeden son rütbeye kadarki ilmiye yolunu 25-30 yılda alır. Bu yol alışa, “kat-ı merâtib” denir.

Örfî hukuk, Türk toplumu arasında Orta Asya’dan beri yaşayıp gelen âdet ve geleneklere dayanıyordu. Özellikle kamu hukuku alanında örfî hukukun ön plana çıktığı görülmektedir.

Tanzimat’tan sonra Şer’iyye mahkemelerinin görev alanı daraltıldı. Kadılar askerî, malî, beledî görevleri kaldırıldığı gibi yargıç olarak da yetkileri sınırlandı. Sadece evlenme, boşanma, nafaka ve miras meselelerine bakmaya başladılar.

Başdefterdarlığa bağlı olan başmuhasebe kalemi;
• Saray da dâhil olmak üzere bütün devlet dairelerinin gelirleriyle masraf hesapları
nı tutar,
• Malî kanun ve nizamnameleri hazırlar,
• Devlete ait imalât, ihale ve ödemeleri yapar,
• Para ile ilgili hesapları kontrol eder,
• Malikâne beratlarını verir,
• Bir nevi sayıştay vazifesi de görürdü.

Buna göre doğru cevap E (Hepsi) şıkkıdır.

Baş defterdârın icra memurlarından sergi nâzırı ve sergi halifesi’nin vazifesi hâzine işlemlerinin defterini tutmaktı.

Buna göre doğru cevap A (Sergi Halifesi) şıkkıdır.

1838 yılında ise Maliye Nezareti kurularak devletin maliyeye ait işleri buradan yürütülmeye başlandı.

Buna göre doğru cevap D (19. Yüzyıl) şıkkıdır.

İlk Osmanlı medreselerinde okutulan dersler arasında gramer, mantık, ferâiz, kelâm, belâgat, fıkıh, hadîs ve tefsir vs. vardır.

Buna göre doğru cevap E (Hepsi) şıkkıdır.

Fâtih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethinden sonra bugünkü Fatih külliyesinin bulunduğu yerdekieski yapıları yıktırıp dümdüz hale getirmişti. Arapçada bu türlü düzlüklere vegeniş sahalara sahn dendiği için bu medreselere sahn medreseleri adı verildi.

Buna göre doğru cevap B (Fatih Sultan Mehmet) şıkkıdır.

Osmanlı Devletinde medreselerde öğrtim dili Arapça idi.

Buna göre doğru cevap C (Arapça) şıkkıdır.

Osmanlı Devletinde medreselerde, günümüzde profesör karşılığında da kullanılan müderris; belirli bir tahsilden sonra
icâzet, mülâzemet ve berât alarak medreselerde ders veren kimselere denilir.

Buna göre doğru cevap D (Müderris) şıkkıdır.

Osmanlı Devletinde mühim devlet işlerinde de şeyhülislâmın fikir ve düşüncelerinden istifade edilirdi. Harp ilan edilmesi, barış yapılması, ıslahat uygulanması, idarî, malî, askerî ve sosyal alandaki düzenlemeler hakkında görüşü alınırdı.

Buna göre doğru cevap E (Hepsi)

XVI. yüzyılda Osmanlı devleti iki binden fazla kazâ’ya ayrılmıştı. Kadı, kazânın en büyük ve en önemli âmiri idi.

Buna göre doğru cevap C (Kadı) şıkkıdır.

Çeşitli konularda meydana getirilen kanun ve nizamlara kanunnâme adı verilirdi. Bunlardan ilk önemli kanunnâme’yi Fâtih Sultan Mehmed yapmıştır ki, Fâtih kanunnâmesi olarak bilinir.

Buna göre doğru cevap D (Fatih Sultan Mehmed)

Başdefterdâr için en önemli mesele senede dört taksit halinde ödenen Kapıkulu ocaklarına verilecek ulûfe için para bulmaktı. Bunun temini pâdişâh ve sadrıâzam için de çok önemli idi.