OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 3

İkinci tür ﺥ Farsça’ya özgü dudaksıl (labial)bir ﺥ’dır. Dudakların yuvarlaklaştırılmasıyla çıkarılır. Sesin bu niteliğini belirtmek için önüne her  zaman bir ﻭ vav yazılır: خ يوش hîş “kendi”,  خواب
hâb “uyku”, خوان hân “sofra”, خواجه hâce,  تسخوان
üstühân “kemik” gibi.

XVII. yüzyıl Osmanlı Türkçesi’ni bütün ayrıntılarıyla tanıtan Meninski, gramerinde “ط , Türkçe’nin kendi kelimelerinde d sesini verir” açıklamasını yapar ve hem د , hem de ط ile yazılmış örnekler vererek bunların Latin harfli karşılıklarını d’li kaydeder: طاغ dağ, دوغرو doğru, طوغو doğu, دوس
طوغری dosdoğru, طش طونی dış donu gibi.

ظ zı kalın ünsüz harflerinden biri olması yüzünden, kimi kalın sıradan kelimelerde ز
ze yerine kullanılmıştır: ظير zır, ظورت zort,
قاظ kaz gibi.

Bir dilin eski bir döneminde, farklı bir alfabeyle yazılmış metinleri kullanılmakta olan alfabeye aktarma işlemine çeviriyazı (transkripsiyon), bu uygulamada kullanılan alfabeye ise çeviriyazı alfabesi denmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır. D şıkkındaki hata düzeltilmiştir.

Çeviriyazı, aslında bir metnin yazıldığı dönemin dilindeki ses birimleri ile bunların
bildirişim sistemindeki işleyişleri hakkında bilinen ya da türlü kaynaklardan elde edilen değerlerin kullanılmasıyla gerçekleştirilen bir seslendirme uygulamasıdır.

Dil toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemidir. Bu sistemin kurucu birimleri seslerdir. Yazı ise bir araçtır; konuşma dilinde zincirlenen her ses birimini işitme organımızca algılanan değeriyle görme organımızca algılanmak üzere aktarmaya yarar. Bir başka deyişle, yazının varlık nedeni dili göstermektir. Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız.

Halbuki başka bir dilden aktarılmış kelimelerin yazılışı bir dönemde o kelimenin nasıl söylendiğini belirlemenin en kestirme ve güvenli yoludur. Ne yazık ki, Osmanlı Türkçesi yazımı böyle bir uygulamaya yer vermemiştir.

Yaşayan bir dilin seslerini ve bu seslerle kurulmuş sistemini ortaya koymanın yolu dolaysız tanıma yoludur. Veri dilde canlıdır, tanıtıcı değeriyle yaşamaktadır ve kendisine kimlik kazandıran niteliği bütün ayrıntısıyla ele verir. Yapılacak şey ses birimlerini yaşamakta olan değerleriyle belirleyip sistemi ortaya koymak, sonra da kullanılmakta olan işaretler sistemi, yani alfabe ile bu sistemi karşılaştırmaktır. Geçmişteki bir dil, ya da bir dilin belli bir dönemi söz konusu olduğunda durum değişir. Bu durumda yapılması gereken iş, dolaylı veriler elde etmek ve sistemi kurma yolunda bunların kılavuzluğuna dayanmaktır. Bu durumda başvurulacak iki ana kaynak vardır.

د / ط / ت ; ظ , ض / ذ / ز ; س/ص / harflerinde görülen nöbetleşmeler bulundukları hecelerin kalın-ince sıralarını göstermeye yarar.

"Metin Yayımlarında Kullanılan Çeviriyazı Alfabesi"nde "ż", harfi ض dat harfini gösterir.

آكمق anmak kelimesinde nazal n'yi gösterir. Diğer şıklarda k harfini ifade eder.

Vav harfi, و, Türkçe kelimelerde u, o, ü, ö'yü, Arapça ve Farsça kelimelerde û'yu, Türkçe, Arapça ve Farsça kelimelerde v'yi gösterir.

ł Türkçe kelimelerde (kalın) قال kał, ول ب buł, صالمق sałmaḳ, لمق او ołmak,
بولنمق bułanmak

Sefer سفر keimesinde kısa ünlü olan e'ler yazılmaz.

Bir dilin eski bir döneminde, farklı bir alfabeyle yazılmış metinleri kullanılmakta olan alfabeye aktarma işlemine çeviriyazı (transkripsiyon) denir.

Toplumların var ettikleri bir urun, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemine dil denir.

Fonetik, dilcilik alanında kullanılan “sesçil” teriminin uluslararası karşılığıdır.

a, i, o, u harflerindeki uzatma işaretleri (şapkalar), Arapca ve Farsca kelimelerde hareke karşılığı olan a, i, u ünlülerinin nicelik (uzunluk) değerleri icin kullanılmış olan elif, ye ve vav harflerine karşılıktır.