OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ II - Deneme Sınavı - 8

Verilen öncüllerin hepsi belirtme sıfatlarını içerir.

قاچ كره yani kaç kere sorusuyla istenen işlev elde edilebilir.

Seçeneklerde sırasıyla يدی yedi, altı, beş, dört, üç bulunur. A seçeneği en yüksek sayıyı içerir.

Sıfatları yapılarına göre de basit (yalın), türemiş ve birleşik sıfatlar olarak ele alabiliriz.

ايشيدملدك, işitilmedik sıfatı fiilden sıfat yapan bir ekle türetilmiştir.

A seçeneği : بوزلمامش (bozulmamış)

Fiiller kılış, oluş ve durum bildiren kelimelerdir.

باشالمق, başlamak fiili, gerçekleşmesi için süre gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir.

ḳırmaḳ قريمق, geçişli bir fiildir.

İçmek fiili nesne alırken diğerleri almazlar.

Olumsuz görünüş: كورممك gör-me-mek.

Veren el, alan elden hayırlıdır :  ويرن ال آالن الدن خريليدر

ش پيشمش pişmiş (aş).

.doar neler domadan Gün كون طوغمادن نهلر طوغار

1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.

1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Fiiller anlamca, belirttikleri eylemin bir nesneyi etkileyip etkilememesine göre de farklılaşır ve bu yönden iki öbek oluşturur: geçişli fiiller, geçişsiz fiiller.
Geçişli fiillerde eylem dışa dönüktür; eyleyen (özne), eylemini bir nesne üzerinde gerçekleştirmekte, böylece bir nesne etkilenmektedir:
,sevmek سومك ,içmek ايچمك ,getirmek كتورمك ,kapamaḳ قاپامق ,açmaḳ آمچق ,ḳırmaḳ قريمق
ييمك yemek gibi.
Geçişsiz fiillerde ise, gerçekleşen eylem, yalnızca eyleyenle ilgilidir. Başka bir deyişle, eyleyenin, gerçekleştirdiği eylemle bir kişi/nesne üzerinde herhangi bir etkide bulunması
söz konusu değildir:
اوتورمق oturmaḳ, كلمك gelmek, باقمق baḳmaḳ, اومچق uçmaḳ gibi.
Geçişli fiiller, etkileyici olmaları yüzünden, etkileyecekleri bir kişi/nesne isterler. Etkilenen kişi/nesne, bu fiillerin yüklemi olduğu cümlede nesne adını alır. Geçişsiz fiiller ise, etkileyici olmadıklarından, etkileyecekleri bir kişi/nesne gerekli değildir, dolayısıyla yüklemi oldukları cümlede üye olarak nesne yer almaz.
Durum ve oluş fiilleri genellikle geçişsizdirler:
طوميق ,bułaşmaḳ بولشمق ,pişmek پيشمك ,oturmaḳ اوتورمق ,yatmaḳ يامتق ,beklemek بكلمك
doymaḳ, صارارمق sararmaḳ, بويومك büyümek, بويلنمق boyłanmaḳ gibi.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.