ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 13

Kas-iskelet sisteminde ağrı, mide spazmı, karın veya diş ağrısı, yutkunma güçlüğü vb. hastalık veya kronik sorunların belirtilerini ifade edebilme, şiddetini değerlendirebilme ve bunu sağlık personeline anlatma da yetersizliği olan yetişkin ve yaşlı bireylere zamanında doğru tanının konulup, tedavinin başlanmasında sorunlar yaşanabilmektedir.

Günlük yaşamda bağımlılığı azaltmayla birlikte hastalıkların kontrolü ve sağlıklı yaşlanma bilinci kazandırılması amacıyla kullanışabilecek en etkili sistemlerden biri de görsel hatırlatıcılardır.

yürüme etkinliği belirli bir döneme kadar baston ve yürüteç gibi düşük teknolojiye sahip cihazlarla yapılabilirken, yaşlanmaya bağlı gelişen kronik çoklu yetersizliklerle bu bireyler hareket etme ve yer değiştirme etkinliklerini elektrik güç destekli tekerlekli sandalyeleri ile yerine getirirken, mikro kontrol sistemi sayesinde sandalye farklı eğim ve yüzeylerde ilerlerken karşılaşabileceği zıt kuvvetler için arka tekerlekleri devreye sokarak hareketini sürdürebilmektedir.

Down Sendromlu bireylerin önemli bir kısmında doğumla birlikte gelen özellikle kalp ve solunum sistemine ilişkin bazı yapısal organ işlev sorunları görülebilmekte, bu bireylerde diğer hastalıklara obezite ve hormonal bozuklukalar eşlik etmektedir.

Hiç şüphesiz ki geçen zaman diliminde, bulaşıcı hastalıkların kontrolü, doğum sonrası ve bebek bakımında gelişme, hijyen ve beslenme kalitesinde artış, tıp alanındaki ilerlemelere bağlı olarak tanı ve tedavi sürecinde başarı, sağlık ve bakım hizmetlerinde gelişmeler bireylerin yaşam süresini arttırmada etken olmuştur.

Sağlık ve bakım gereksinimleri için sağlık ve sosyal hizmetler sistemine en çok başvuran özel gereksinimli bireylerin zihinsel yetersizlik, Down Sendromu, serabral palsi, otistik spektrum bozukluğu, görme yetersizliği ve işitme yetersizliği tanısına sahip oldukları görülmektedir.

Bu konuda takip edilen pek çok model olmakla birlikte bu modellerden bazıları özellikle özel gereksinimi olan yetişkin ve yaşlı bireylerin sağlık ve bakım hizmetleri için uygun bulunmuştur. Bu modeller: ..... Konsültasyon yaklaşımı, kendi uzmanlığının dışında farklı bir sağlık uzmanından görüş alarak sorunun anlaşılması ve tedavisini kolaylaştırmaktır. Sınırlı bir işbirliği olur, sürdürülebilir ve tek başına yeterli bir yaklaşım değildir.

Özel gereksinimi olan birey • Aile hekimi • Diş hekimi • Fizik tedavi uzmanı • Geriatri uzmanı • Hemşire • İşitme-konuşma terapisti • Klinik psikolog • Odyolog • Sosyal hizmet uzmanı• Aile üyesi veya bakıcı • Dahiliye uzmanı • Diyetisyen • Fizyoterapist • Göğüs hastalıkları uzmanı • İş-meşguliyet terapisti • Kardiyoloji uzmanı • Nöroloji uzmanı • Ortopedist • Üroloji uzmanı

Kalabalık, gürültülü ve çevresel uyaranın fazla olduğu hastane ortamında sağlık personelinin özel gereksinimli bireyle kuracağı doğru iletişim, bu bireylerdeki korku ve endişe halini azaltacak, sağlık ekibine ve yapılacak işlemlere uyumu arttıracaktır. Sağlık personelinin her özel gereksinimli bireyle etkileşimi farklı olmalıdır. Bu bireylerle konuşurken sağlık personeli sakin olmalı, yüzünde endişe hali olmamalıdır. Şayet söylenilenleri anlıyor ve kendini ifade edebiliyorsa sağlık personeli sorularını ılımlı bir yaklaşımla bakıcısı veya ailesine değil özel gereksinimli bireye yöneltmelidir. Çevredeki görsel ve işitsel uyaranların şiddeti (siren sesi, parlak ışık, çalan radyo veya müzik) mümkün olabildiğince sınırlı tutulmalıdır. Elektronik alarmlar veya monitörler sessiz modda çalıştırılmalıdır.

Çocukluk döneminden itibaren özel e!itim ve rehabilitasyon sürecinden geçen özel gereksinimli bireylerin, ileri yaşlarda da rehabilitasyon programlarından yararlanmak durumunda olması, beraberinde bıkkınlık, önemsememe ve işbirliği göstermeme gibi uyumsuz davranışlar sergilemelerine neden olabilir. Bu da dinamik süreci olumsuz etkileyip, hedeflenen amaçlara ulaşılmasını güçleştirir ve hatta işlevsel olarak geriye gidişe de neden olabilir. Bu nedenle, rehabilitasyon programının içeriği sağaltım temelliancak rekreasyonel bir yaklaşımla hazırlanmalıdır.

Hastaneye başvuru sırasında tedavi izninin sağlanması konusunda gerekli yasal işlemleri takip etmeli ve yasal izni almalı, • Özel gereksinimli bireyin sosyal güvencesi kapsamında ilgili kurum yetkilileriyle görüşmeli, • Özel gereksinimli bireyin hastanede kaldığı sürece kurum bakımı altında ise kurum yetkilileriyle, kendi evinde kalıyorsa aile üyeleriyle iş birliği içerisinde olmalı, • Hastane kaynaklarının özel gereksinimli birey için verimli kullanımını sağlamalı, sağlık hizmetlerinin koordinasyonu gibi hastanede yatış süresini kısaltacak yaklaşımları organize etmeli, bireyin varsa yasal başka hakları bunlardan hastanenin yararlanmasını sağlamalı, • Taburcu planlamasını organize etmeli, • Sağlık ve bakım hizmetlerinin aksamaması için taburcu öncesi özel gereksinimli bireyin kaldığı kurumun müdürü veya sosyal hizmet uzmanı ile görüşmelidir.

Okul çağı çocuklarını kapsayan 6-12 yaş dönemi, çocukların ailenin yanında çıkıp dünyaya açıldığı, toplumsal çevre ile kaynaştığı çağdır

Yukarıda verilen şıklar incelendiğinde a, b, c, ve d şıklarının okul çağı çocuklarına ilişkin doğru bilgiler içerdiği görülmektedir. Bu nedenle sorunun yanıtı E şıkkıdır.

İlköğretimin başlangıcında çocukların bilek ve parmak kemikleri ile ince motor kas gelişimleri henüz tamamlamamıştır bu nedenle I doğru değildir. Ancak II ve III okul çağı çocukları için doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır

Yetersizlik bir şeyi yapmada yeterli olmamayı, belli bir şekilde davranmada sınırlı kapasiteyi tanımlamaktadır. Engel terimi ise, çocuğun yetersizliği nedeniyle toplumun beklentilerine yanıt verememesi sonucunda fiziksel ve sosyal çevresiyle etkileşimde sınırlılık yaşaması durumu olarak tanımlanmaktadır. Yetersizliği olan çocuğa gerekli bilgi ve beceriler kazandırıldığında sosyal ve gerektiğinde fiziksel çevrede bazı değişikliklere gidildiğinde yetersizliğin engele dönüşmesi engellenebilir. Yetersizlikleri olan çocuklar kendi içlerinde de önemli farklılıklar göstermektedir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru olmayan ifade d şıkkında yer almaktadır

Son yıllarda özel eğitimde yetersizliği olan çocuklara gereksinim duydukları hizmetin en az kısıtlayıcı ortamlarda sağlanması temel bir ilke olarak benimsenmiştir. En az kısıtlayıcı ortam, yetersizliği olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır. Öğrenci için en az kısıtlayıcı ortamın genel eğitim dışındaki bir ortam olduğuna karar verilmesi oldukça zor bir durumdur. Bu karar genellikle genel eğitim sınıflarında öğrenciye yoğun destek hizmetler sağlanmasına rağmen yeterli başarı sağlanamadığında konuyla ilgili meslek gruplarından oluşan ekip ve öğrencinin ailesi tarafından verilmektedir. Yukarıdaki bilgiler ışığında doğru yanıt a şıkkıdır

En az kısıtlayıcı ortam, yetersizliği olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır. Eğitimin en az kısıtlayıcı olması için akranlar ile en yakın olması gereklidir. bu durumda doğru sıralama d şıkkında verilmiştir

yukarıda sıralanan şıklardan a,c,d şıkları uzmanların sorumluluklarındandır, b şıkkı ise anne-baba sorumluluklarındandır. Ancak düşünüldüğünde E şıkkı ile ilgili sorumluluk hem anne-baba hem de uzmanlara aittir.

Gelişim psikologları gelişim aşamalarını doğum öncesi dönem, bebeklik dönemi, ilk çocukluk dönemi, ikinci çocukluk dönemi-okul çağı, ikinci çocukluk dönemi, ergenlik dönemi, genç yetişkinlik dönemi, orta yetişkinlik dönemi, ileri yetişkinlik dönemi
olarak sıralamaktadırlar.

Okul çağı çocuklarını kapsayan 6-12 yaş dönemi, çocukların ailenin yanında çıkıp dünyaya açıldığı, toplumsal çevre ile kaynaştığı çağdır.