ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 22

Ulaşılabilirlik konusu ülkemiz için oldukça yeni bir alandır. Özel gereksinimli bireylerin diğer tüm bireylerle aynı koşullarda yaşamlarını sürdürmesi ancak çevrenin ulaşılabilir biçimde planlanması, tasarlanması ve uygulanmasıyla sağlanacaktır. Engelsiz mekân ve hizmetlerin hayata geçirilmesi; yapılı çevreyi oluşturan tüm kentsel alanların, ulaşım sistemlerinin ve bilgiye erişimin bir bütün olarak planlanmasıyla mümkün olacaktır.

Özel gereksinimli bireylerin istihdamı; hukuki, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik boyutları olan çok bileşenli bir konudur.

İstihdama yönelik sorunlar (a) İstihdam öncesi yaşanan sorunlar, (b) İşgücüne katılma konusunda yaşanan sorunlar, (c) İşverenlerin özel gereksinimli bireylere yönelik ön yargıları, (d) Özel gereksinimli bireylerin istihdamına yönelik politikaların yetersizliği, (e) İş ve meslek analizlerinin yapılmamış olması, (f) Mesleki eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinin yetersizliği, (g) 657 sayılı Kanun kapsamında yaşanan sorunlar, (h) İşverenler açısından yaşanan sorunlar, (ı) Sosyal yaşam yönünden yaşanan sorunlar, (i) İş yaşamında karşılaşılan sorunlar başlıkları altında gruplandırılabilir

Alıcı dil becerileri, karşımızdaki kişilerin söylediklerini anlamayı içerir. Alıcı dil becerilerinde sorun yaşanması durumunda şu tür davranışlar gözlenebilir; sorulara uygun cevaplar verememe, sözlü olarak sunulan bilgiyi kullanamama, sözlü yönergeleri takip edememe, nitelik, sıralama, karşılaştırma bildiren kavramları anlamada zorlanma ve karmaşık cümleleri anlamada zorlanmadır.

Sık rastlanan yetersizlik türleri arasında zihinsel yetersizlik ve otizm spektrum bozukluğu yer almaktadır. Seyrek rastlanan yetersizlik türleri ise; görme yetersizliği, işitme yetersizliği, ortopedik yetersizlikler ve süreğen hastalığı olan bireyler, dil ve konuşma güçlüğü, duygusal ve davranışsal bozukluk, öğrenme güçlüğü ve üstün zekâ ve üstün yetenekli bireylerdir.

Çevresel faktörler: Doğum öncesinde, sırasında ya da sonrasında ortaya çıkan faktörlerdir. Doğum öncesi nedenler daha çok anne adayının hamilelik sırasında maruz kaldığı durumlardan (annenin hamilelik sırasında geçirdiği hastalıklar, enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar, vb) kaynaklanmaktadır. Doğum anı nedenleri arasında bebeğin doğum sırasında oksijensiz kalması, beynine az ya da çok oksijen gitmesi, bebeğin düşük doğum ağırlıklı olması gibi nedenler sıralanabilir. Doğum sonrasında ise, çocuğun geçirmiş olduğu kazalar ve hastalıklar neden olarak belirtilebilir. Özellikle menenjit ve orta kulak iltihapları en sık karşılaşılan ve işitme yetersizliğine neden olan doğum sonrası etmenlerdir.

Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan kılavuzda otizm spektrum bozukluğu beş ayrı alt kategoride ele alınmaktadır: Otizm ya da otistik bozukluk, Asperger sendromu, A-tipik otizm, çocukluk dezentegratif bozukluğu ve Rett sendromu. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde özel eğitim hizmetleri illerde ve bazı ilçelerde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) tarafından yürütülmektedir. RAM’lar tıbbi değerlendirme sürecinin hemen ardından özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin eğitim boyutunda ilk hizmet alacakları yerlerdir.

Zedelenme, bir vücut parçası ya da organın kaybını ya da işlevinin azalmasını ifade eder. Örneğin, bir bacağın kaybı zedelenme için örnek olarak düşünülebilir. Zedelenme, bireyin belirli bir görevi yerine getirmesini sınırladığında ise yetersizlik oluşmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü ve bu konuda çalışan pek çok uzman yetersizliğe yol açan nedenleri yapısal nedenler ve edinilmiş nedenler olarak iki başlıkta ele almaktadır. Yapısal nedenler; genetik bozukluklar, kalıtsal metabozlima bozuklukları ve kromozaom bozuklukları olarak ele alınabilir. Edinilmiş nedenler ise; bebeğin doğum öncesi, doğum sırasındaki ya da sonrasında ya da erken çocukluk döneminde çok değişik nedenlerle beyin gelişimini etkileyen olumsuz durumlara maruz kalması olarak tanımlanabilir.