ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ

Özel gereksinimi olan bireylerin bağımsız yaşama olasılığını en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen, bireysel olarak planlanan sistematik olarak uygulanan ve dikkatli biçimde değerlendirilen öğretim hizmetlerinin bütününe özel eğitim adı verilmektedir.

Ayrı Okullarda Özel Eğitim uygulamasında yetersizliği olan çocuklar, yetersizlik türlerine göre ayrı okullarda, özelliklerine göre düzenlenmiş programların takip edildiği eğitimi alırlar. İşitme Engelliler Okulu, Ortopedik Engelliler Okulu bu okullara örnek verilebilir ve bu okullar yatılı veya gündüzlü olabilir.

Özbakım becerilerinin kazanılması bağımsızlığın ilk basamağıdır. Bir buçuk iki yaşındaki bir çocuk tuvaletini haber veremeye başladığı andan itibaren anneden bağımsızlaşmaya başlar. Çocukluk döneminin başlangıcındaki bu bağımsızlaşmaya beslenme ve giyinme becerilerinin kazanılması ile devam eder. Tuvalet, yemek yeme ve giyinme becerileri temel özbakım becerileridir.

Çocuk değerlendirildikten sonra öğretim sırasında sunulacak ipuçları belirlenir. Bu ipuçları fiziksel yardım, kısmi fiziksel yardım model olma, sözle yönergeler, görsel (resim ya da işaretler) ipuçları biçiminde olabilir.

Tuvalet öğretimi planlanırken boşaltım örüntüsünün ve kuru kaldığı zamanların olması önkoşuldur. Çocuk günde 6-7 kez çiş, 1-2 kez kaka yapıyorsa ortalama 1,5-2 saatlik kuruluk süresine sahipse tuvalet öğretimi planlanabilir. Tuvalet becerisinin öğretimine başlarken yürüme, görme, basit sözel yönergelerin anlaşılması gibi beceriler edinilmiş olması bir zorunluluk olmayabilir. Tuvalet öğretimi sırasında altına kaçırmalar olursa görmezden gelinmelidir.

Sinir sistemi ile ilgili yetersizlikler, diyet yapılmasını gerektiren durumlar, yemek konusuna aşırı duyarlılık durumu yemek yeme becerilerini etkilemektedir.

Okul çağı dönemi çocukların bakımından sorumlu olan bireylerin; Yerel yönetimler evde bakım konusunda organize olmalıdır. Kişiye özgü bakım verebilmek için mobil hizmet organizasyonları yapılmalıdır. Yetersizliği olan çocuğun evinde ergonomik tasarım uygulanmalıdır. Bakım hizmetleri her türlü rehabilitasyon hizmeti ile ilişki, etkileşim ve işbirliği içinde olmalıdır.

Yetersizliği olan çocukların bakımı sürecinde anne ve babaların sorumlulukları; psikolojik danışmanlık desteği alma, eğitimle ilgili yasalar hakkında bilgi sahibi olma, çevresindeki kişileri bilgilendirmedir.

Okul çağı çocuklarını kapsayan 6-12 yaş dönemi, çocukların ailenin yanında çıkıp dünyaya açıldığı, toplumsal çevre ile kaynaştığı çağdır

Yukarıda verilen şıklar incelendiğinde a, b, c, ve d şıklarının okul çağı çocuklarına ilişkin doğru bilgiler içerdiği görülmektedir. Bu nedenle sorunun yanıtı E şıkkıdır.

İlköğretimin başlangıcında çocukların bilek ve parmak kemikleri ile ince motor kas gelişimleri henüz tamamlamamıştır bu nedenle I doğru değildir. Ancak II ve III okul çağı çocukları için doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır

Yetersizlik bir şeyi yapmada yeterli olmamayı, belli bir şekilde davranmada sınırlı kapasiteyi tanımlamaktadır. Engel terimi ise, çocuğun yetersizliği nedeniyle toplumun beklentilerine yanıt verememesi sonucunda fiziksel ve sosyal çevresiyle etkileşimde sınırlılık yaşaması durumu olarak tanımlanmaktadır. Yetersizliği olan çocuğa gerekli bilgi ve beceriler kazandırıldığında sosyal ve gerektiğinde fiziksel çevrede bazı değişikliklere gidildiğinde yetersizliğin engele dönüşmesi engellenebilir. Yetersizlikleri olan çocuklar kendi içlerinde de önemli farklılıklar göstermektedir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru olmayan ifade d şıkkında yer almaktadır

Son yıllarda özel eğitimde yetersizliği olan çocuklara gereksinim duydukları hizmetin en az kısıtlayıcı ortamlarda sağlanması temel bir ilke olarak benimsenmiştir. En az kısıtlayıcı ortam, yetersizliği olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır. Öğrenci için en az kısıtlayıcı ortamın genel eğitim dışındaki bir ortam olduğuna karar verilmesi oldukça zor bir durumdur. Bu karar genellikle genel eğitim sınıflarında öğrenciye yoğun destek hizmetler sağlanmasına rağmen yeterli başarı sağlanamadığında konuyla ilgili meslek gruplarından oluşan ekip ve öğrencinin ailesi tarafından verilmektedir. Yukarıdaki bilgiler ışığında doğru yanıt a şıkkıdır

En az kısıtlayıcı ortam, yetersizliği olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır. Eğitimin en az kısıtlayıcı olması için akranlar ile en yakın olması gereklidir. bu durumda doğru sıralama d şıkkında verilmiştir

yukarıda sıralanan şıklardan a,c,d şıkları uzmanların sorumluluklarındandır, b şıkkı ise anne-baba sorumluluklarındandır. Ancak düşünüldüğünde E şıkkı ile ilgili sorumluluk hem anne-baba hem de uzmanlara aittir.

Gelişim psikologları gelişim aşamalarını doğum öncesi dönem, bebeklik dönemi, ilk çocukluk dönemi, ikinci çocukluk dönemi-okul çağı, ikinci çocukluk dönemi, ergenlik dönemi, genç yetişkinlik dönemi, orta yetişkinlik dönemi, ileri yetişkinlik dönemi
olarak sıralamaktadırlar.

Okul çağı çocuklarını kapsayan 6-12 yaş dönemi, çocukların ailenin yanında çıkıp dünyaya açıldığı, toplumsal çevre ile kaynaştığı çağdır.

İlköğretimin başlangıcında çocukların bilek ve parmak kemikleri ile ince motor kas gelişimleri tamamlamamıştır. Üst düzey dengeyi gerektiren beden hareketleri ile uzun süreli küçük puntoda veya güzel yazma gibi etkinliklerde özellikle ilköğretimin ilk yıllarında zorluk çekerler. Çocuklar ergenlik dönemine yaklaştıkça hem kemik ve kaslarındaki gelişim hem de öğrenme yaşantılarının etkisiyle giderek ayrıntıyı ve özeni gerektiren etkinliklerde çalışmaktan hoşlanırlar.Motor yeteneklerde okul öncesi döneme oranla her iki cinste de gelişme gözlenir. İlkokul çocukları rahatlıkla koşar tırmanır. Paten kayma ve iki tekerlekli bisiklete binme gibi beceriler bu dönemde kolaylıkla kazanılır. İlköğretim döneminde birinci kademenin ikinci yarısına (ilköğretim 4. ve 5. sınıflar) gelindiğinde ise ince motor kasların kontrolü büyük ölçüde başarılır. Buna bağlı olarak çocuklar ayrıntılarla uğraşmayı gerektiren işlerden hoşlanmaya başlarlar; el sanatlarına, müzik aletleri çalmaya vb. ilgi artar.

Yetersizliği olan bireylere yönelik yapılan sınıflandırmalar farklı bakış açıları ve değerlendirmeler yapılarak gerçekleştirilmektedir. Alanyazın incelendiğinde sınıflandırmalar yetersizlik adına göre, yaygınlık oranına göre, sık rastlanan ve seyrek rastlanan yetersizlik türleri (sık ya da seyrek rastlanılmasına göre), toplumsal yaşama katılabilmesi için duyulan yardım düzeyine göre yapılmaktadır.

En az kısıtlayıcı ortam, yetersizliği olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır.