ÖZEL GÜVENLİK MESLEK ETİĞİ

Sosyal hayatta doğal gözetim ve denetimin olması, olası riskleri azaltmaktadır. Alışveriş merkezlerinde ve diğer tesislerde kameraların ve güvenlik görevlilerinin olması, insanlarda yakalanma risk algısını arttırmakta ve suç işleme potansiyelini düşürmektedir. Başka bir ifade ile fark edilme ihtimali yükseldikçe suçtan vazgeçme eğilimi artmaktadır. Bu kapsamda özel güvenlik hizmetlerinin suç önleme faaliyetlerinde önemli kazanımlar sağladığını söylemek mümkündür. İç güvenlik hizmetlerinin temelinde yer alan genel düşünce faaliyetlerin suç öncesinde gerçekleştirilmesidir. Riskler önceden belirlenip, bireysel haklara yönelik muhtemel zararlar ortaya çıkmadan müdahale edilmeli ve sınırlandırılmalıdır. Bu yaklaşım önleyici polislik ya da proaktif polislik olarak da tanımlanmaktadır. Bir sonraki bölümde kolluk hizmetlerinin idari ve adli görevleri içerisinde bu konu detaylı olarak incelenecektir.

Güvenlik bir taraftan mevcut tehditlerin ortadan kaldırılması amacına hizmet ederken, diğer yandan tehditlerin geleceğe yönelik devamlılığı, güvenlik hizmetlerinin sürekliliğini gerektirmektedir. Geleceğe dönük bilinmezlik, yeni tehditlerin ortaya çıkması ve insanlardaki güvende hissetme güdüsü, güvenlik arayışının hiçbir zaman sonlanmayacağını göstermektedir. Risk altında olan bölgelere yönelik başlayan güvenlik hizmet ve ürün alımı giderek artarak sosyal hayatın her alanında görülmeye ve kullanılmaya başlamıştır. Trafikte, iş yerlerinde, özel mülklerde, kamu kurumlarında, alışveriş merkezlerinde neredeyse hayatımızın her alanında kamera, x-ray cihazları ve özel güvenlik görevlilerini görmek olağan hale gelmiştir. Bu durum insanları sürekli ihtiyatlı davranmaya ve olası risklerden uzak durmak için alışkanlıklarını değiştirmeye, temkinli davranmaya yönlendirmektedir.

Bir suçun varlığı için üç temel koşul bulunmaktadır. Muhtemel bir suçlu, suçun nesnesi olan bir hedef ve hedef nesne üzerinde koruma tedbirlerinin eksikliği. Bu eksende muhtemel suçluların suç işleme motivasyonunun kırılması ve yine muhtemel suçluların amaçlarından uzaklaşması için fiziki güvenlik hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Diğer yandan sembolik güvenlik hizmetlerinin insan kaynağı ve araç, gereç temini noktasında bir maliyeti ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple tedbirlerin yöneltileceği kaynakların doğru seçimi etkili ve verimli güvenlik hizmetinin ekonomik boyutunu oluşturmaktadır.

Soğuk Savaş’ın sona ermesi birlikte güvenlik konuları sadece askerî bir mesele olmaktan çıkmış, giderek sivil ve polisleri ilgilendiren bir konu hâline gelmiştir. Güvenlik kavramının genişlemesi ve derinleşmesi sonucu iç güvenliğe ilişkin konular, özgürlük ve güvenlik talebinde bulunan toplumlarda önemli meselelerden biri hâline gelmiştir. Bu noktada değişen güvenlik anlayışı, devlet merkezli olmakla birlikte insani güvenlik olarak tanımlanan hak, özgürlük ve eşitlik gibi temel insani değerleri tehdit eden her türlü şiddeti önlemeyi amaç edinen bir şekle bürünmüştür.

Güvenlik başı başına bir amaç değil, özgürlük, eşitlik ve adalet gibi insani değerlere hizmet eden bir araçtır. Güvenlik ile özgürlük arasındaki ilişki sıfır toplamlı bir oyun olarak görülmemelidir. Başka bir ifadeyle güvenlik ve özgürlük, birinin fazla olmasının mutlaka diğerinin azalması anlamına geleceği gerilimli bir ilişki içerisinde değerlendirilmemelidir.

Güvenlik tedbirlerini haklı kılan unsur, hedeflenen amaçlar noktasında kullanılan araçların amaca uygun olmasıdır. Bireylerin özgürlükleri için güvenlik ön şart olduğu düşünüldüğünde, güvenlik uygulamalarının toplumun özgürlüğü çerçevesinde getirdiği yükün kabul edilebilir olması gerekmektedir. Hedeflenen güvenlik ortamı için başvurulan araçlarda aşırıya kaçılmamalı ve hak ihlallerine göz yumulmamalıdır.

Güvenlik hizmetleri, uluslararası ve iç hukukumuzda yer alan ilkelere dayalı olarak hukukun üstünlüğü ilkesine bağlılık çerçevesinde sunulmalıdır. Halkın güvenlik talebi, mesleki davranış kurallarına uygun hareket etme, profesyonellik ve dürüstlük ilkelerine uygun olarak karşılanmalıdır. Bu kurallar güvenlik hizmetlerindeki etik değerlerin yansımasıdır. Etik değerler yapılması ve yapılmaması gerekenler şeklinde ilkeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Özgürlük ve güvenlik arasındaki dengenin temeli, insanların rızasının gerekliliğine ilişkin anlayıştır. Halkın rızasını kazanmak ise, hizmetlerde şeffaflık, insanlarla iletişim ve karşılıklı anlayış ile kazanılmaktadır. Güvenlik hizmeti, halkın ve devletin ihtiyaçlarına göre geliştirilmeli, toplumun beklentileri göz önünde bulundurulmalıdır. Topluma karşı, eşit ve tarafsız bir şekilde hizmet sunumuna özen gösterilmelidir.

Şekil 1.2Derinleşen Güvenlik Kavramının Basamakları

I. Millî güvenlik,
II. Kamu düzeni,
III. Suç işlenmesinin önlenmesi,
IV. Genel sağlık ve genel ahlakın korunması,
V. Bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunması

Güvenlik hizmeti sunan kurumların yukarıda ifade edilen gerekçeler dâhilinde, insanları geçici bir süreyle hak ve özgürlüklerinden mahrum kılmak veya sınırlandırmak gibi yetkileri bulunmaktadır. Ancak her zaman hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı kalmaları, uluslararası standartlara ve geçerli ulusal ve yerel kanunlarda yer alan kurallara ve politikalara uygun hareket etmeleri gerekmektedir.

Toplumsal yaşantının huzurlu ve güvenli bir barış ortamında devamı için temel engelin şiddet kullanımı olduğu düşünüldüğünde, bu konunun ancak devletler eliyle çözülebileceği görüşü ortaya çıkmaktadır. Sosyal hayatta düzenin en önemli sorunlarından biri şiddetin denetim altına alınmasıdır. Şiddet kullanma yetkisini elinde bulunduran yegâne siyasi yapı devlet olduğuna göre, şiddetin düzenlenmesi konusu dikkate alındığında devletler temel analiz birimi haline gelmektedir. Başka bir ifade ile güvenlik arayışı, devletlerin ortaya çıkmasındaki temel sebeplerden biridir ve devletler sahip oldukları kurumsal yapılar vasıtasıyla şiddet kullanımı üzerine düzenlemeler yapılmaktadır.

Geleneksel olarak iç ve dış güvenlik ayrımı dâhilinde yapılan açıklamalarda, dış güvenliğin silahlı kuvvetler, iç güvenliğin ise polis kuvvetleri ile sağlandığı ifade edilmektedir. İç güvenlik, özellikle son yıllarda bireysel hak ve özgürlüklerin korunması çerçevesinde, suç teşkil eden davranışların önlenmesi ve suçluların yakalanması ile ilişkili bir kamu hizmeti olarak tanımlanmaktadır.