ÖZEL GÜVENLİK MESLEK ETİĞİ

Yanıt E. Etiğin inceleme alanını aşağıdaki konular oluşturmaktadır: • Bireysel, toplumsal, mesleki iyilik ve düzen • İyilik ve düzene etki eden faktörler • Özgür irade, sorumluluk ve vicdan • Mesleki yükümlülükler

Yanıt E: Etik değerlere uygun davranışlar sergileme ve aykırı hareket etmenin bireysel, toplumsal ve mesleki olarak olumlu ve olumsuz sonuçları bulunmaktadır. Olumlu sonuçları aşağıdaki şekildeki gibi sıralayabiliriz:

• Saygınlık elde etme
• Güvenilir bir birey olarak kabul edilme
• Diğer insanlardan yardım alma
• Toplumda ve meslekte kabul görme ve iyi bir intibaa elde etme
• Ahlaki çöküntüyü önleme
• Art niyet içeren davranışları önleme

Yanıt E. Ahlak kurallarının özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: • Belirli bir dönemde ve zamanda belirli bir insan topluluğu tarafından ortaklaşa benimsenmiş kurallardır. • Ahlak insan davranışının kaynağını, eylemlerin iyi ya da kötü olmasını inceler. • Bireyler arasındaki ilişkileri düzenler. • Ahlak kurallarının ihlali sonucu ortaya çıkacak olan yaptırım vicdanidir. Ayıplama, kınama vb. Hukuk kurallarının ihlali ise maddi yaptırımlara bağlanmıştır. • Ahlak, hukuk ile benzerlik göstermektedir. Fakat hukuk yazılı kurallardır, ahlak ise yazılı ve emredici olmayan kurallardır. • Ahlak, insan vicdanının neyin iyi neyin kötü olduğuna karar vermesini sağlar

Yanıt E: Kültürün özellikleri şunlardır (Kolçak, 2016: 51): • Görelidir, her toplumun kendine özgü kültürü bulunmaktadır. • Toplumsal bir üründür, öğrenilerek kazanılır. • İnsanlar arası etkileşim sonucu doğup gelişir. • Tarihseldir, geçmişten günümüze sürüp gelmektedir. • Durağan değildir. Zaman içinde değişmektedir. • İnsan eseridir, insanlar hem kültürü oluşturur hem de ondan etkilenir.

Yanıt A. Yönetsel etik: Yönetici konumunda bulunan kişilerin uymak durumunda oldukları ilke ve standartlardır. Yönetim ile ilgili eylemlerde yönetici konumunda olan bireylere yol gösteren davranış kurallarıdır. Ahlaki karar alma sürecinde doğru ve iyi olanın tercih edilmesini sağlamaktadır. Yönetsel etik, karar alma süreçlerini, yöneticilerin kurumun geleceği için alternatifler arasından yapacakları seçimleri ve günlük rutin yönetim işlerini kapsamaktadır.

Yanıt B. İş etiği, çalışma hayatında, işletmelerin iş ile ilgili olarak belirlediği norm ve kurallar doğrultusunda bireylerin davranışta bulunmasını sağlayan ilke ve kurallardır. İşletmeler, insanların ihtiyaçlarının karşılanması ve kâr elde etmek amacıyla kurulan ekonomik yapılardır.

Yanıt E.  Mesleki etik ilkelerin temel işlevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: • Meslek üyelerinin kişisel istek ve eğilimleri sınırlamak • Yetersiz meslek üyelerini dışlamak • Meslek içi ilişkileri ve diğer kurumlarla rekabeti düzenlemek • Hizmet ilkelerinin benimsenmesini sağlamak ve bu ilkeleri korumak • Belirlenen davranış ilkeleri doğrultusunda davranılmasını sağlamak

Yanıt A.  Etik ve ahlak kavramları çoğu zaman birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ancak her ne kadar birbirine yakın anlamlar içerse de farklı durumları ifade etmek için kullanıldığı unutulmamalıdır. Etik ve ahlak arasındaki ilişkiyi aşağıdaki şekliyle maddeler halinde sıralayabiliriz (Kavsıracı, 2018: 1863-1864 ve Kolçak, 2016: 1-5): • Ahlak, kültürel ve toplumsal değerlerle ilgili doğru ve yanlışları belirterek, günlük hayatımızda nasıl davranılması gerektiğini işaret eder. Etik ise ahlak kavramını araştırma konusu yapar ve soyut kavramlara dayanır. • Ahlak kuralları, çeşitli dönemlerde ve toplumlarda farklılık gösterdiği için her zaman geçerli kabul görebilecek ortak ahlak kuralları yoktur. Etik, zamanla değişmeyen, evrensel kabul gören ilkelerin geliştirilmesi için çalışır. • Ahlak, etiğin yaşam pratiğinde görülen kurallardır. • Etik, ahlak kavramı üzerinde çalışmakla birlikte, etiğin sorduğu sorularla ahlakın sorduğu sorular birbirinden farklıdır. Ahlak bireysel sorgulamalar yapmakta iken, etik, ahlakiliği sorgulayan davranış kalıplarını incelemektedir. • Etik ahlak üzerinde sistemli bir düşünce, irdeleme, araştırma ve tartışma ile ahlaki problemlerle ilgilenmektedir. Etik insanları ahlaklı yapmaz. Bir insanın ahlaklı olması bireyin kendi iradesiyle ilgilidir. • İnsanlar toplum içerisinde yaşayarak ahlakı öğrenebilir. Fakat etik değerler ve kuralların kendiliğinden öğrenilmesi mümkün değildir. • Ahlaki değerlere uygun hareket etmemenin cezası, ayıplama ve kınama şeklinde ortaya çıkar. Etik değerlere uygun hareket etmemek, meslekten ve gruptan dışlanmakla cezalandırılabilmektedir. • Ahlak ilkeleri genellikle yazılı kurallardan oluşmazken, etik kurallar çoğunlukla yazılı ilke ve kurallardan oluşmaktadır.

Yanıt E. İnsanlar için neyin iyi ya da kötü olduğunu söyleyen, insanların nasıl yaşamlarını gösteren, belirli durumlarda nasıl davranılması gerektiğini ifade eden normları ortaya koyan etik; normatif etik olarak tanımlanmaktadır. Toplumsal kuralların bir yansıması olan “yalan söyleme, hırsızlık yapma” gibi önermeler bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Etik, her meslek grubu için sıkça kullanılan ve mesleki davranışlar çerçevesinde ele alınan bir kavramdır. Davranışlarımızın iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olmasının çerçevesini çizen ilkeler toplamıdır. Etik, felsefenin bir alt disiplini olarak ahlaki kurallar üzerinden hareket ederek ahlaklı olmanın teorik boyutunu incelemektedir. Günümüzde daha çok mesleklerin yürütülmesi ile ilgili kurallarla anılmaktadır. Görüldüğü gibi etik sosyolojinin değil felsefenin alt disiplinidir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Etiğin inceleme alanını aşağıdaki konular oluşturmaktadır:
• Bireysel, toplumsal, mesleki iyilik ve düzen
• İyilik ve düzene etki eden faktörler
• Özgür irade, sorumluluk ve vicdan
• Mesleki yükümlülükler

Görüldüğü gibi "Kamu düzeni ve yararını etkileyen faktörler" doğrudan etiğin inceleme alanında değildir. Bu nedenle I, II ve IV numaralı öncüllerin birlikte olduğu seçenek aranmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Ahlak kurallarının özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Belirli bir dönemde ve zamanda belirli bir insan topluluğu tarafından ortaklaşa benimsenmiş kurallardır.
• Ahlak insan davranışının kaynağını, eylemlerin iyi ya da kötü olmasını inceler.
• Bireyler arasındaki ilişkileri düzenler.
• Ahlak kurallarının ihlali sonucu ortaya çıkacak olan yaptırım vicdanidir. Ayıplama, kınama vb. Hukuk kurallarının ihlali ise maddi yaptırımlara bağlanmıştır.
• Ahlak, hukuk ile benzerlik göstermektedir. Fakat hukuk yazılı kurallardır, ahlak ise yazılı ve emredici olmayan kurallardır.
• Ahlak, insan vicdanının neyin iyi neyin kötü olduğuna karar vermesini sağlar. 

Görüldüğü gibi A seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Etik ve ahlak arasındaki ilişkiyi aşağıdaki şekliyle maddeler halinde sıralayabiliriz:

• Ahlak, kültürel ve toplumsal değerlerle ilgili doğru ve yanlışları belirterek, günlük hayatımızda nasıl davranılması gerektiğini işaret eder. Etik ise ahlak kavramını araştırma konusu yapar ve soyut kavramlara dayanır.
• Ahlak kuralları, çeşitli dönemlerde ve toplumlarda farklılık gösterdiği için her zaman geçerli kabul görebilecek ortak ahlak kuralları yoktur. Etik, zamanla değişmeyen, evrensel kabul gören ilkelerin geliştirilmesi için çalışır.
• Ahlak, etiğin yaşam pratiğinde görülen kurallardır.
• Etik, ahlak kavramı üzerinde çalışmakla birlikte, etiğin sorduğu sorularla ahlakın sorduğu sorular birbirinden farklıdır. Ahlak bireysel sorgulamalar yapmakta iken, etik, ahlakiliği sorgulayan davranış kalıplarını incelemektedir.
• Etik ahlak üzerinde sistemli bir düşünce, irdeleme, araştırma ve tartışma ile ahlaki problemlerle ilgilenmektedir.

Görüldüğü gibi D seçeneğinde verilenler tam tersi biçimde doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Maddi kültür, binalar, yiyecek, içecek, araç, gereç, giysi vb. manevi kültür ise inanç, gelenek, norm, düşünce vb. Kültürün özellikleri ise şunlardır:
• Görelidir, her toplumun kendine özgü kültürü bulunmaktadır.
• Toplumsal bir üründür, öğrenilerek kazanılır.
• İnsanlar arası etkileşim sonucu doğup gelişir.
• Tarihseldir, geçmişten günümüze sürüp gelmektedir.
• Durağan değildir. Zaman içinde değişmektedir.
• İnsan eseridir, insanlar hem kültürü oluşturur hem de ondan etkilenir.

Görüldüğü gibi "Evrenseldir, insanlığın ortak mirasıdır" bilgisi yanlıştır. Bu nedenle doğru yanıtta I, II ve IV öncülleri birlikte aranmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Bireysel etik, insanların ailesi, arkadaş çevresi, eğitimi ve toplumsal hayatına ilişkin yetiştirilme şartları ele alınarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede bireysel etik, insanların doğru ve yanlışı, iyi ve kötüyü ayırt etmesini sağlayan, ilk olarak aile ve arkadaş çevresinin etkisinde gelişen, eğitim ve deneyimler sonucunda oluşan tutumlarının yönlendirdiği ve kararlarında vicdani olarak hareket etmesini sağlayan ilkelerdir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Etik kavramı, felsefenin bir alt disiplini olması sebebiyle toplumsal ve felsefi açılımlar noktasında üzerinde farklı tasnifler yapılmaktadır. Etiğin temel amacını, teorik ve felsefi boyutunu açıklayan Immanuel Kant’ın evrensel etiği, sonuç odaklı ve fayda kavramı üzerine odaklanan Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’in faydacılık kuramı gibi sınıflandırmalar bulunmaktadır. Kant’ın etik anlayışı, insanların ödevleri ve yükümlülükleri ile ilgilidir. Kant etik davranışı, duygulardan arındırılmış eylem olarak ifade etmektedir. Görüldüğü gibi doğru yanıt C'dir.

Her meslek için önceden belirlenmiş ve düzenlenmiş bazı tanım ve ilkelerin herkesin bilgisine sunulması gerekmektedir. Bunlar: 

• Mesleğin ifadesi, özellikleri
• Görev alanları ve tanımları
• Kullanılan araç ve gereçler
• Çalışma ortamı ve çalışma koşulları
• Mesleki eğitimin kapsamı ve süresi
• Meslek için gerekli koşullar
• Kariyer imkânı
• Mesleki değerler, uygulama ilkeleri

Görüldüğü gibi "Meslek icraatından kazanılacak ortalama ücret" bunlardan biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

İnsan ilişkileri üzerine kurulan mesleki etik ilkelerin temel işlevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz :
• Meslek üyelerinin kişisel istek ve eğilimleri sınırlamak
• Yetersiz meslek üyelerini dışlamak
• Meslek içi ilişkileri ve diğer kurumlarla rekabeti düzenlemek
• Hizmet ilkelerinin benimsenmesini sağlamak ve bu ilkeleri korumak
• Belirlenen davranış ilkeleri doğrultusunda davranılmasını sağlamak

Görüldüğü gibi "Yetersiz meslek üyelerini eğitmek" öncülü yanlıştır. Bu nedenle II, III ve IV numaralı öncül birlikte aranmalıdır. Doğru yanıt D'dir.

Amaç ve misyona bağlılık; yöneticiler ve diğer çalışanlar, toplumun refahı ve kurumlarının idealleri çerçevesinde davranmalıdırlar. Hizmetler, kurumların belirlediği standartlar çerçevesinde yürütülmelidir. Halk ile ilişkilerde iletişime açık olunmalı ve halka aydınlatıcı bilgiler verilerek, gerekli açıklamalar yapılmalıdır. Görüldüğü gibi doğru yanıt E'dir.

İnsanlar için neyin iyi ya da kötü olduğunu söyleyen, insanların nasıl yaşamlarını gösteren, belirli durumlarda nasıl davranılması gerektiğini ifade eden normları ortaya koyan etik; normatif etik olarak tanımlanmaktadır.