ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ I

Bilginin beyne iletiminde sinir hücreleri (nöronlar) ve bunların uzantılarının diğer sinir hücreleri ile oluşturduğu değme noktaları (sinaps) önemli rol oynamaktadır. Beyindeki nöron ve sinaps sayısı ne kadar çok ise bellek de o derece güçlüdür. Beynin fiziksel büyüklüğü ile bellek kapasitesi ilişkisi yoktur.

Bilginin işlenip kodlanması sırasında üç farklı bellek türü görev yapmaktadır. Duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek. Duyusal bellek görüntü ya da seslerin çok kısa süre için akılda tutulması sırasında işlerlik kazanır. Kısa süreli bellek, sinir hücreleri arasında devam eden elektriksel etkinlik aracılığıyla gerçekleşir. Diğer bir deyişle, sinir hücreleri arasındaki elektriksel akım aktif olduğu sürece, akılda tutulan bilgi anımsanmaya devam eder, aksi durumda bilgi unutulur ve dolayısıyla öğrenme gerçekleşemez. Uzun süreli bellek ise kısa süreli bellekten gelen bilginin daha uzun sürelerde akılda tutulması için depolanmasıdır. Uzun süreli bellek, sinir hücreleri arasındaki elektriksel etkinliklerden bağımsızdır ve sinaps sayısındaki artışa neden olan yapısal değişimlerle açıklanır. Bu nedenle etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesi için, beynin bellek fonksiyonlarını uyaran etkileşimli öğrenme fırsatlarının yaratılması gerekir

Bu bakış açısıyla geliştirdiği “Psikososyal Kuram” kapsamında gelişimi “İnsanın Sekiz Evresi” ile açıklamıştır. Her evrede benliğin karşılaştığı olumlu durum ile bunun karşıtını belirtmiştir. Bu evreler şunlardır: Güven ya da Güvensizlik Evresi (0- 1 yaş), Özerklik (Otonomi) ya da Utanç ve Kararsızlık Evresi (2- 3 yaş), Girişim ya da Suçluluk Evresi (3- 5 yaş), Beceri ya da Aşağılık Duygusu (6- 11 yaş), Ego Kimliği ya da Rol Karmaşası (11-20 yaş), Yakın ilişkiler ya da Soyutlanma (Genç Yetişkinlik Dönemi), Üretkenlik ya da Kısırlık (Yetişkinlik Dönemi), Ego Bütünleşimi ya da Umutsuzluk.

Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramındaki gelişimsel dönemleri şunlardır:

Howard Gardner (1943), ilk kez 1983 yılında, her bireyin birbirinden farklı birden çok zekâsının olduğunu ve bunların her birinin kendilerine özgü bir biçimde geliştiğini ortaya atmıştır. Piaget, Erikson ve Vgotsky gelişim kuramcıları iken Freud psikanalizin kurucusudur.

Çoklu zeka yaklaşımına göre;

C seçeneği haricindeki seçenekler çocuk merkezli öğrenme yaklaşımlarına ait özelliklerdir. Öğretmen merkezli öğretimde merkezilik esastır. Bu merkezi, statik, tek ve öğretmen güdümlüdür.

Çocuk güdümlü öğretimde yaratıcılık esastır. Bu kapsamda Çocuğun kendisinden beklenen davranışlara ve becerilere ulaşma konusunda
özgün yollar deneme şansı vardır. Diğer seçenekler ise öğretmen merkezli yaklaşımların özelliğidir.

Bakış açısı soruları: Çocuğun bir konuyla ilgili bilgilerini, görüşlerini belirtmesini isteyen sorulardır. • Varsayım soruları: Çocuğun bir konudaki varsayımlarını, hayal gücünü ortaya koymasını isteyen sorulardır. • Katılımcı soruları: Çocuğun bir konunun, bir olayın, bir öykünün içinde doğrudan yer alarak ya da bir kişinin yerine geçerek kendi düşüncelerini oluşturmasını isteyen sorulardır. • İlişki kurma soruları: Çocuğun öğeler arasındaki ilişkileri, benzerlikleri ve farklılıkları belirtmesine dönük sorulardır. • Yeniden organize etme soruları: Çocuğun bilinen bir konudan hareket ederek yeni fikirler üretmesini isteyen sorulardır.

A seçeneği haricindeki seçenekler birer sınırlılık iken A seçeneği anlatım yolu ile öğretimin güçlü yanlarından biridir. Bu durum anlamlı öğrenmeler kurulmasına yardımcı olmaktadır.

Bilginin işlenip kodlanması sırasında üç farklı bellek türü görev
yapmaktadır. Duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek. Duyusal bellek görüntü ya da seslerin çok kısa süre için akılda tutulması sırasında işlerlik kazanır.

Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramındaki gelişimsel dönemleri şunlardır: Duyusal-Motor Dönem (0- 2 yaş), İşlem Öncesi Dönem (2- 7 yaş), Somut işlemler Dönemi (7- 11 yaş) ve Soyut İşlemler Dönemi (11 yaş ve sonrası).

Lev Vygotsky (1896- 1934), düşünmenin temelinde sosyal etkileşimlerin yer aldığını ve tüm öğrenmelerin kaynağını sosyal çevrenin oluşturduğunu savunur. Bireyin bilişsel gelişimi, öğrendiği dil ve çevresiyle olan etkileşimine bağlı olarak gelişir.
Birey kendi başına öğrenebileceğinden daha fazlasını çevresi ile etkileşime girerek
öğrenir. Bilişsel gelişim, çevreden kaynaklanan bilgilerin içselleştirilmesi sonucunda
ortaya çıkar. Öğrenmeyi etkileyen doğal çevre, yakınsak gelişim alanı olarak tanımlanır.

Howard Gardner'a göre sekiz farklı zeka vardır. Bunlar;

• Sözel- Dilsel Zekâ
• Mantıksal- Matematiksel Zekâ
• Görsel- Mekânsal Zekâ
• Bedensel- Kinestetik Zekâ
• Müziksel- Ritmik Zekâ
• Kişisel- İçsel Zekâ
• Kişiler arası- Sosyal Zekâ
• Doğa- Varoluşçu Zekâ

Okul öncesi çocuğunun gelişimini olumlu yönde değiştirecek öğrenme ortamlarının oluşturulmasında dikkate alınacak temel gereksinimler şunlardır;
• Temel yaşamsal gereksinimler (barınma, beslenme, uyku vb.)
• Duygusal emniyetlerinin sağlanması (sevme, sevilme)
• Fiziksel emniyetlerinin sağlanması  (güvenlik)
• Sosyal ve toplumsal emniyetlerinin sağlanması (bağlanma, ait olma, saygı
görme)
• Öz farkındalığının geliştirilmesi (yararlı olma, kendini gerçekleştirme)
• Öğrenme gereksinimlerinin karşılanması (merak, motivasyon, bireysellik,
farklılıklara saygı, oyun, hareket, duygular ve duyuların uyarılması)
• Estetik gereksinimlerin karşılanması (sanat, müzik, dans, edebiyat)

Oyun yoluyla öğrenmenin üç temel özelliği şunlardır;

- Ezbere hatırlamalar yerine, süreci fikir üretme, araştırma, inceleme, gözlem, katılım denemeler oluşturur,

- Süreç ve eylem öğretmenden çok, çocuk tarafından yönlendirilir.

- Eğitim programı doğrusal ve sıralı değildir, esnek ve yaratıcıdır.

Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramındaki gelişimsel dönemleri şunlardır:

Duyusal-Motor Dönem (0- 2 yaş),

İşlem Öncesi Dönem (2- 7 yaş),

Somut İşlemler Dönemi (7- 11 yaş)

Soyut İşlemler Dönemi (11 yaş ve sonrası)

“Psikososyal Kuram” kapsamında gelişimi “İnsanın Sekiz Evresi” ile açıklamıştır. Her evrede benliğin karşılaştığı olumlu durum ile bunun karşıtını belirtmiştir.

Bu evreler şunlardır:

Güven ya da Güvensizlik Evresi (0- 1 yaş),

Özerklik (Otonomi) ya da Utanç ve Kararsızlık Evresi (2- 3 yaş),

Girişim ya da Suçluluk Evresi (3- 5 yaş),

Beceri ya da Aşağılık Duygusu (6- 11 yaş),

Ego Kimliği ya da Rol Karmaşası (11-20 yaş),

Yakın İlişkiler ya da Soyutlanma (Genç Yetişkinlik Dönemi),

Üretkenlik ya da Kısırlık (Yetişkinlik Dönemi),

Ego Bütünleşimi ya da Umutsuzluk.

Howard Gardner (1943), ilk kez 1983 yılında, her bireyin birbirinden farklı birden çok zekâsının olduğunu ve bunların her birinin kendilerine özgü bir biçimde geliştiğini ortaya atmıştır. 1980’li yılların başlarına kadar geçen süreçte zekâ, IQ ile tanımlanan niceliksel boyutta ele alınmıştır. Yıllarca insanların doğuştan geldiğine inanılan, belli bir zekâya sahip olduğu, yaşamını onunla sürdürdüğü görüşü hakimken; artık günümüzde, insan zekâsının sınırlarının çok boyutlu olduğu bilinmektedir. Gardner’e göre insanoğlunun sekiz zekâsı vardır. Her insanda bu zekâların tümü bulunur; ancak insanların yetenek ve yaratıcılıkları büyük farklılıklar gösterir. Bir öğrencinin her zekâsının güçlü ve zayıf yanları işlenerek daha başarılı olması sağlanabilir.

 Gardner’e göre zekâ alanları:

Çoklu Zekâ Kuramının ilkeleri şöyledir: