PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 19

TCMB üç ayda bir beklenen enflasyona ilişkin değerlendirmeleri içeren enflasyon raporu çıkaracaktır.

Enflasyon hedefinin üç yıllık bir dönem için ilan edilmesi ve yıllık olarak açıklanması kararlaştırılmıştır. TCMB üç ayda bir beklenen enflasyona ilişkin değerlendirmeleri içeren enflasyon raporu çıkaracaktır.

Enflasyon hedefinin üç yıllık bir dönem için ilan edilmesi ve yıllık olarak açıklanması kararlaştırılmıştır.

TCMB, örtük enflasyon hedeflemesi rejimi döneminde elde edilen başarıdan aldığı cesaretle açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçiş için gerekli ön koşullarda önemli iyileşme sağlandığını da göz önüne alarak, 2006 yılı başından itibaren açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçmiş ve son yıllardaki “düşen enflasyon” sürecinden “fiyat istikrarı” sürecine doğru ilerleneceğini ifade etmiştir.

Türkiye'de enflasyon hedeflemesi stratejisinin güvenilirliğinin zedelenmemesi için öncelikle örtük enflasyon hedeflemesi uygulanmış, 2006 yılından sonra ise açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçilmiştir.

Örtük Enflasyon Hedeflemesi Rejimi Dönemi (2002-2005)

Para politikası uygulamalarından enflasyon hedeflemesi rejiminin fiyat istikrarını sağlama amacına başarıyla ulaşabilmesi için baz› ön koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu ön koşullar: Merkez Bankası Bağımsızlığı Para Politikasının Fiyat İstikrarına Odaklanması Finansal Sektörün Gelişmiş Olması Mali Baskınlığın Düşük Olması Hesap Verilebilirlik ve Şeffaflık şeklinde sıralanabilir.

TCMB’nin enflasyon hedeflemesi rejimini tanıtmak amacıyla 2006 yılında hazırladığı kitapçıkta bu rejimin temel özellikleri şu şekilde belirtilmiştir: • Enflasyon hedeflemesi rejiminin toplum tarafından kolaylıkla anlaşılabilmesi ve izlenebilmesi amacıyla öncelikle sayısal bir enflasyon hedefi belirlenir ve kamuoyuna duyurulur. • Enflasyon hedeflemesi rejimi altında merkez bankasının temel politika aracı kısa vadeli faiz oranlarıdır. • Enflasyon hedeflemesi rejimi kapsamında karar alma sürecinin kurumsallaşmasını sağlamak da en az enflasyon hedefini saptamak ve bu hedefi kamuoyuna açıklamak kadar önemlidir. • Enflasyon hedeflemesi rejimi uygulamasında enflasyon tahminleri büyük önem taşımaktadır. • Merkez bankasının enflasyon tahminlerinin enflasyon hedefinden önemli ölçüde sapması durumunda merkez bankası temel para politikası aracı olan faiz oranlarına müdahalede bulunarak bu sapmanın önüne geçmeye çalışacaktır

Merkez bankalarında görev yapan ekonomistler çeşitli ekonomik ve istatiksel modelleri kullanarak gelecek dönemde gerçekleşmesi beklenen enflasyonu ve faiz oranlarının değişik düzeylerine enflasyonun nasıl tepki vereceğini tahmin etmeye çalışırlar. Bu iki bilgi ışığında gerçekleşmesi beklenen enflasyon oranını hedef enflasyon oranına yaklaştırabilmek için faiz oranlarının değerine karar verirler.

Uygulandığı ülkelerin her birinde ana hatları aynı olmakla birlikte enflasyon hedeflemesi rejimi, farklı şekillerde tasarlanabilmektedir. Rejimin esnek yapısı, her ülkenin enflasyon hedeflemesi rejimini kendine özgü ekonomik, sosyal ve siyasi yapısına uygun şekilde tasarlamasına imkân tanımaktadır.

Belirsizlik aralığı aşağı ve yukarı yönde 2 yüzdelik puan olarak oluşturulmaktadır.

2002 ile 2005 yılları arasında uygulanan rejimin enflasyon hedeflemesi rejiminden ayrılan ve örtük ismini taşımasına sebep olan faktörler ise şöyleydi: • Karar alma mekanizmaları kurumsallaşmamıştı. Para Politikası Kurulu tavsiye niteliğinde açıklamalarda bulunuyor ve düzenli aralıklarla toplantı yapmıyordu. Buna karşılık faiz kararları TCMB başkanlığınca herhangi bir zamanda alınıyordu, • Buna bağlı olarak, faiz kararlarının alınacağı tarihler kamuoyu tarafından bilinmiyordu. Bir başka ifadeyle açık enflasyon hedeflemesi rejiminde esas olan şeffaflık tam olarak sağlanmamıştı. • Enflasyon raporu yayınlanmıyordu ve TCMB’nin ileriye dönük enflasyon tahminleri ve olası politika tepkileri hakkında kamuoyu düzenli olarak bilgilendirilmiyordu.

Enflasyon hedeflemesi rejiminin diğer para politikası rejimlerine göre birinci avantajı, parasal büyüklükler ile enflasyon arasında istikrarlı bir ilişki olmasının, uygulamanın başarısı için çok önemli olmamasıdır. Enflasyon hedeflemesi rejiminde merkez bankasının hedeflerinin ve taahhütlerinin diğer para politikası rejimlerine göre çok daha rahat, anlaşılır ve açık olması, bu rejimin sağladığı ikinci avantajdır. Bunun yanı sıra, enflasyon hedeflemesi rejimi, alternatif rejimlere kıyasla daha esnek bir strateji sunmaktadır. Bu durum, hedeflerin genellikle orta vade için tanımlanmış ve kısa dönemli sapmaların kabul edilebilir olmasından kaynaklanmaktadır. Enflasyon hedeflemesi rejiminin uzun vadede sağlayacağı bir avantajı ise kamuoyunun ilgisini kısa vadeli müdahaleci politikalar yerine düşük ve istikrarlı enflasyon gibi makroekonomik istikrarı ve ekonomik büyümeyi destekleyen bir hedefe kaydırmasıdır.

Fiyat Endeksinin Seçimi: Günlük yaşam maliyetini daha iyi ölçmesi ve toplumun daha geniş bir kesimi tarafından anlaşılabilmesi nedeniyle Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) üzerinden hesaplanan enflasyon oranı enflasyon hedefi olarak belirlenmektedir.

Nokta hedefin tam olarak tutturulması hemen hemen imkânsız olduğundan nokta hedef belirleyen diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de nokta hedef etrafında bir belirsizlik aralığı belirlenmektedir.

Belirsizlik aralığı hedeften “aşırı sapma” olarak tanımlanacak olan sapmaların alt ve üst eşiklerini göstermektedir. Bu çerçevede belirsizlik aralığı aşağı ve yukarı yönde 2 yüzdelik puan olarak oluşturulmaktadır.

Uygulanan politikaların enflasyona etkilerini belirlemek ve değerlendirmek için en az bir yıl veya daha fazla beklemek gerekmektedir.

Enflasyon hedeflemesi rejimi altında merkez bankasının temel politika aracı kısa vadeli faiz oranlarıdır.

Merkez bankası öncelikle ekonomi için uygun olduğuna inandığı bir enflasyon hedefi belirler. Enflasyonun gelecekte izleyeceği seyir hakkında tahminlerde bulunur. Bu tahmin, hedef enflasyon oranıyla karşılaştırılır ve tahminle hedef arasındaki farka bağlı olarak para politikası önlemleri geliştirilir.

Hükûmetlerin merkez bankasından borçlanmasının yasal olarak engellenmesi merkez bankasının ekonomik olarak bağımsız olduğunu gösterir. Ekonomik bağımsızlık sayesinde bütçe açıklarının finansmanında merkez bankasına başvurulamaz. Ekonomik bağımsızlığa sahip olmayan bir merkez bankasının hükûmetin taleplerini yerine getirmeye zorlanması, enflasyonist baskıların ortaya çıkmasına ve para politikasının etkinliğinin azalmasına neden olmaktadır.