PARA VE BANKA - Deneme Sınavı - 22

Finansal sistem, finansal fonların fon fazlası olanlardan fon açığı olanlara akışını sağlar. Finansal fonların el değiştirmesi sırasında birileri borç verirken birileri de borç almaktadır. Doğal olarak bu borç verme işlemi karşılıksız olmaz, borç veren bunun karşılığında borç alan tarafından borcun hangi koşullarda ve ne zaman ödeneceğini belirten bir borç senedi alır. Yani finansal fonlar (para) el değiştirirken karşılığında finansal varlıklar (tahvil, bono, hisse senedi vb.) değişmektedir. Fon fazlası olanlar, yani borç verenler tahvil, bono, hisse senedi gibi finansal varlıkların alıcıları, fon açığı olanlar, yani borç alanlar ise finansal varlıkların satıcılarıdır.

Bütün yatırımcılar gelecekteki belirsizlik karşısında riski azaltmak üzere bazı önlemler alırlar. Bu önlemlerin özünde ‘yumurtaları aynı sepete koymamak’ ilkesi vardır. Zira o sepet düştüğünde tüm yumurtaların kırılması riski söz konusudur. Bu nedenle, yumurtalarınızı farklı sepetlere dağıtmak tüm yumurtaların birlikte kırılması riskini azaltır. Benzer bir biçimde, yatırımcılar portföy çeşitlendirmesi yaparak yatırımlarını alternatif finansal varlıklar arasında pay ederler.

Finansal varlıklar ortaklık ya da alacaklılık hakkı sağlayan menkul kıymetlerdir. Ortaklık hakkı sağlayan finansal varlıklar hisse senetleridir. Hisse senetleri anonim ortaklıklar tarafından yasal düzenlemelere uygun olarak çıkartılan şirket sermayesine katılımı temsil eden finansal varlıklardır.

Türkiye’de finansal sistemde temelde mevduatlar ticari bankalar aracılığıyla toplanır. Kısaca bankalar diye adlandıracağımız bu kurumlar ekonomide fon fazlası olanlardan mevduat toplayarak fon açığı olanlara kredi verirler. Türkiye’de bankacılık sisteminde var olan diğer bir grup mevduat toplayan kurum ise katılım bankalarıdır. İslami bankacılık, faizsiz bankacılık ya da özel finans kuruluşları adıyla da bilinen bu kurumlar Türkiye’de ilk defa 1985 yılında faaliyete geçmişlerdir.

Finansal kurumları mevduat toplayan kuruluşlar, sigorta ve emeklilik fonları, borsa aracı kurumları ile diğer yatırım aracılarıdır (Finansal kiralama şirketleri, Faktöring şirketleri, Tüketici finansman şirketleri ve Varlık yönetimi şirketleridir).

Finansal piyasaları değişim yap›lan finansal varlıkların türlerine, piyasaların organizasyon yapısına göre, değişim gören varlıkların vadesine göre ya da değişim işleminin zamanlamasına göre farklı biçimde sınıflandırmak mümkündür. Bunlar; Borç ve ortaklık piyasaları, Birincil ve İkincil piyasalar,Organize ve tezgah üstü piyasalar, Spot ve vadeli piyasalar ve Para ve sermaye piyasalarıdır.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) Avrupa Birli¤i’nin euro kullanan ülkelerinin oluşturduğu Euro Bölgesi’nde para politikasını yürütmek sorumluluğunu 1999 başında almıştır. ECB’nin merkezi Frankfurt’tadır. Euro Bölgesi bu satırların yazıldığı Mart 2012 itibariyle on yedi ülkeden oluşmaktadır: Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Kıbrıs, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan.

Enflasyonun yüksek olduğu ekonomilerde yerli paranın satın alma gücü düşmektedir. Bu nedenle de sözleşmeye dayalı ticari işlemlerde (kira vb.) yabancı paralar kullanılmaktadır.

Likidite finansal varlıkların paraya dönüşme hızını ifade eder. Yüksek likidite hızlı paraya dönüşebilme demektir. Bankaların vadesiz mevduat hesabında yer alan paralar çok daha hızlı bir biçimde nakite dönüştürülebilmektedir. Örneğin bankamatik kartı ile ATM den çekilebilmektedir. Diğer şıklarda yer alan tanımlarda ise nakitin ele geçmesi ise belirli bir süre beklenmesi gerekmektedir.

Finansal sistemin en önemli işlevlerinden biri de yatırımcılara farklı yatırım araçları sunarak portföy çeşitlendirme imkanı sunmasıdır. Özellikle ekonomide gelecekle ilgili belirsizliklerin her zaman var olduğu düşünülürse gelcekte ortaya çıkan durumlara yatırım araçlarının vereceği tepkiler farklı olacaktır. Bu durumda portföy çeşitlendirmesine gidilerek yatırım araçlarının riski paylaştırılmıştır olur.

Hazine 5 yıllık süreye sahip uzun vadeli bir borçlanma planlamaktadır. Bu yüzden Türk Lirası cinsinden borçlanmasını "tahvil" ihraç ederek, dolar cinsinden borçlanmasını ise "Eurobond" ihraç ederek gerçekleştirecektir.

Bireysel emeklilik fonları, gelişmiş ekonomilerde finansal sistemin en önemli fon sağlayıcıları arasındadır. Bu fonlar bireylerin emeklilik dönemlerinde kullanılmak üzere belirli bir miktar katılıma dayalı olarak fon biriktirmekte ve bu fonlar finansal sistem içerisinde finansal kurumlar tarafından çeşitli yatırım araçları kullanılarak değerlendirilmektedir.

Varlık yönetimi şirketleri, finansal kurumların sorunlu kredi ve alacaklarını nakde dönüştürme olanağı sağlayan şirketlerdir. Anlaşılan belirli bir oran üzerinden söz konusu sorunlu portföy varlık yönetimi şirketi tarafından satın alınır ve nakit olarak ilgili kuruma ödeme yapılır.

Vadeli işem piyasaları, belirli bir vadede önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikteki malın, kıymetli madenin, sermaye piyasası aracının ya da dövizin alınıp satıldığı piyasalardır. Herhangi bir menkul kıymetin gelecekteki fiyatındaki olası değişikliklere karşı bugünden fiyatı sabitlemek ve böylece riski azaltmak amacıyla vadeli piyasalar tercih edilebilir.

Türkiye’de finansal sistemde temelde mevduatlar ticari bankalar aracılığıyla toplanır. Türkiye’de ve dünyada da finansal sistemin en önemli aracı kurumları bankalardır. Türkiye'de bankalar tarafından toplanan mevduatlar finansal sistem içerisindeki en büyük fon kaynağıdır.

Finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri bir yatırımcının satın almak istediği bir yatırım malının mülkiyetinin sözleşme süresince finansal kiralama şirketinde kaldığı ve sözleşme süresince yatırımcının kira ödeyerek bu malın kullanım hakkına sahip olduğu sözleşmelerdir. Sözleşme sonunda mülkiyet kiracıya geçmektedir.

Tarihsel süreçte para olarak kabul edilen nesnelerin neler olduğuna baktığımızda, bu nesnelerin üç temel özellikleri olduğu görülmektedir. Birincisi, değişim aracı olarak kullanılması, ikincisi hesap birimi olarak kullanılması ve son olarak ise, değer saklama aracı olarak kullanılmasıdır. Bu nedenden dolayı doğru cevap E seçeneğidir.

Devletin para basarak satın aldığı mal ve hizmet miktarına senyoraj denildiğinden doğru cevap A seçeneğidir.

‘Dolaşımdaki para = Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para – Bankaların Kasası’ şeklinde hesaplandığından doğru cevap C seçeneğidir.

İstanbul Altın borsası üyesi bankalar ve aracı kurumların çıkarttıkları altı, gümüş ve platin bonoları iskonto esasıyla satışa sunulan vadesi 60 günden az 1 yıldan fazla olmayan menkul kıymetler olduğu için sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.