PERAKENDECİLİKTE ÜRÜN YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 2

Perakendeci için stok devir oranı; yıllık satış miktarının/değerinin ortalama stok miktarına/değerine oranı ile ölçülür. Stok devir oranı ayrıca perakendeci stoklarının dönem içinde kaç defa yenilendiğini gösterir. Stok devir oranının geçmiş dönemlere göre artış göstermesi ve sektör ortalamasının üstünde olması perakendecinin rekabet gücünü gösterir. Stok devir oranı yüksek olan perakendeci, stoklarını hızlı bir şekilde nakde dönüştürür.

Ortalama büyüklükteki bir markette stok yönetimi kararı 30,000’den fazla ürün çeşidiyle yapılmaktadır. Bu oran bir indirim mağazasında 25,000’i aşkın ürün çeşidiyle yapılırken, büyük marketlerde bu rakam 50,000’i bulmaktadır.

Bazı ürünlerde tüketici talebi mevsimsellik, özel günler, bayramlar gibi faktörlerin etkisi ile stok bulundurma süreklilik göstermez.

Stok yönetiminin amacı, istenilen ürünü, istenilen zamanda, uygun miktarda hazır bulundurmak ve bunu en ekonomik biçimde gerçekleştirmektir.

Etkili stok yönetiminin iki önemli göstergesi vardır. Bunlardan birincisi hizmet düzeyi, ikincisi ise ortalama stok miktarıdır.

Perakende işletmeleri stok bulundurmadan kaynaklanan üç tür maliyetle karşı karşıyadırlar: 1.Stok bulundurma maliyetleri: Bir ürünün stokta bulunması ile veya bu yolda çaba harcanması sonucu meydana gelir. Ayrıca stok bulundurma maliyeti, stok tutma maliyeti, elde bulundurma maliyeti eşanlamlı ifadelerdir. 2. Stok bulundurmama maliyetleri: Elde bulundurmama maliyetleri de denir. İstenilen ürünün stokta bulunmaması veya olması gereken miktardan az bulunması ile ortaya çıkan maliyettir. 3. Sipariş maliyetleri: Yeni sipariş verileceği zaman ortaya çıkan maliyet unsurlarıdır.

Vergi, Eskime, Sermaye, Sigorta ve Depo  stok bulundurma maliyeti kalemleri arasında yer alır.

Stok bulundurmama maliyetleri şunlardır: Yok satma maliyeti; yönetim maliyetleri; atıl kapasite maliyetleri.

Sipariş zamanının belirlenmesi için geliştirilen formül şudur:

R = D x T

Burada R = Stok düzeyindeki yeniden sipariş noktası

D = Ortalama günlük stok talebi

T = Stok devir hızı (gün itibariyle) ile ifade edilmektedir.

Perakendeci için stok yapılan çeşit/miktar arttıkça ürün derinliği ve zaman riski ortaya çıkabilir. Bir perakendeci için etkin stok yönetimi alım satım yapma hızıyla ilgilidir. Perakendeci için stok devir oranı; yıllık satış miktarının/değerinin ortalama stok miktarına/değerine oranı ile ölçülür. Stok devir oranı ayrıca perakendeci stoklarının dönem içinde kaç defa yenilendiğini gösterir. Stok devir oranının geçmiş dönemlere göre artış göstermesi ve sektör ortalamasının üstünde olması perakendecinin rekabet gücünü gösterir. Stok devir oranı yüksek olan perakendeci, stoklarını hızlı bir şekilde nakde dönüştürür. Finansal açıdan yüksek likidite ile faaliyetlerini yürütebilir.

Stok yönetiminin amacı, istenilen ürünü, istenilen zamanda, uygun miktarda hazır bulundurmak ve
bunu en ekonomik biçimde gerçekleştirmektir (Kobu,1998: 301).

Emniyet stoku: Tedarik süresince stoksuz kalıp satış yapamama ihtimalini azaltmak amacıyla stokta tutulan ilave ürünlerdir. Perakende işletmesinin karşılaşılabileceği belirsizlikleri en aza indirmek için emniyet stoku bulundurulur. Perakende işletmeleri stok kararlarını emniyet stokunun altına düşmeyecek biçimde alırlar.

Dış pazarlarda perakendeci işletmelerin karşılaşabilecekleri bir takım problemler söz konusudur. Bunlar aşağıdaki başlıklar altında sayılabilir: 

• Yer

• Farklı rekabet koşulları

• Farklı perakendeci çevresi

• Farklı tüketici beklentileri

• Lisan

• Farklı sosyal koşullar

• İşe alma ve çalışanlarla ilişkiler

• Pazar bilgisi elde etme

• Yasal düzenlemeler

• Farklı ürün karmaları

• Tedarikçilerle sorunlar

• Kur değişimleri

Dış pazarlarda uygulanacak ürün politikalarını hedef pazarlar açısından  gruplandırmak mümkündür. İşletmenin hedef pazarlarını belirledikten sonra, bu pazarların özelliklerine göre farklı ürün politikaları uygulamasına “Ürün Bileşiminin Farklılaştırılması'' adı verilir.

İşletmelerin,  ürettikleri veya pazarladıkları temel bir ürünü bütün dış pazarlara aynı reklam mesajıyla tanıtmasına "standart ürün - standart mesaj stratejisi" adı verilir.  Bu stratejinin önemli bir avantajı  tek bir ürün ve reklamla tüketiciler üzerinde yaratılan kuvvetli bir marka ve işletme imajıdır. Farklı ürün ve reklamlar, tüketiciler üzerinde kararsızlık yaratabilir. Halbuki standart bir ürün ve reklam bu olasılığı büyük ölçüde azaltır.

Bazı ürünler ülkelere göre değişik ihtiyaçları karşılamak amacıyla kullanılabilirler. Böyle durumlarda ürün aynı olmakla beraber tanıtma mesajı farklılık gösterebilir. Örneğin, bilindiği gibi vantilatör serinlemek amacıyla kullanılan bir cihazdır. Ancak Erzurum'da bu amacın dışında kışın mağaza vitrinlerindeki buzlanmayı önlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Globalleşme, yerel ürünlerin uluslararasılaşma sürecini destekleyebilmekte ve yerelleşme de global ürünlerin yerel beklentilere uyumunu sağlamaya çalışmaktadır. Konuyla ilgili verilebilecek en güzel örneklerden biri McDonald’s’tır. McDonald’s dünyanın en tanınmış fast food işletmelerinin başında yer almaktadır. Mc Donald’s, standart ürün kalemleri yaratmasına karşın, tüketici tercihlerini, zevklerini, kanunlarını ve dinsel öğeleri de içine alan bir çok nedenden dolayı, uyarlama politikasını uygulamaktadır. Son dönemde Türkiye'de ürettikleri "dürüm" tarzı menüler de uyarlama stratejisine örnek olarak gösterilebilir.

Ürün odaklı organizasyonda, ürün yöneticisi sorumlu olduğu ürünler için CEO davranışı gösterir ve ürün grubunun sorumluluğu kendisindedir. Daha büyük organizasyonlarda bu yapılanma daha ileri giderek, yardımcı ürün yöneticileri de devreye girebilir. Bu kişiler sorumlulukları içinde yer alan kategorilerde satış tahminleri yürütür, pazarlama bütçesi oluşturur, ambalaj kararları verir ya da pazar payını takip ederler.

Ülke orijini ile ilgili temel literatür incelendiğinde, ülke orijini etkisini belirleyen altı temel faktör olduğu görülmektedir; ülke imajı ve özellikleri, markaya yönelik tutumlar, ürün bilgisi ve özellikleri, kültür, tüketici özellikleri ve milliyetçilik.

Adil ticaret, gelişmekte olan ülkelerdeki üreticilere yardım etmeyi ve sürdürülebilirliği teşvik etmeyi amaçlayan pazar odaklı organize sosyal bir harekettir. Hareket, sosyal ve çevresel standartlarının yanı sıra tedarikçilere daha yüksek ödeme yapılmasını savunur. Özellikle, gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yapılan ihracatlarda bilhassa el işleri, kahve, kakao, şeker, çay, muz, bal, pamuk, şarap, taze meyve, çikolata, ve çiçek gibi ürünler üzerine yoğunlaşmıştır.