PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM

Tek bir bireyden eşeysiz üreme yoluyla üretilmiş, genetik yapısı birbirinin tıpatıp aynı olan canlıya klon denir.

Yeni bir birey elde etmek için anaç bitkinin kök, gövde ve yaprakları gibi organlarından bir parça alınarak uygun ortamda köklendirilmesi işlemine çelikle üretim denir.

Yumuşak gövde çeliği genel olarak bitkilerin tepe sürgünlerinden yapılan çeliklerdir.

Gözsüz yaprak çeliği bitkinin sadece yaprak kısmı ya da hem yaprak hem de yaprak sapı kullanılarak yapılan çeliktir.

Üretilmek istenilen bitkiden alınan ve üzerinde uyur gözler bulunan kısma kalem veya göz denir.

Generatif üretimde ana bitkinin tohumları çimlendirilerek yeni bireyler oluşturulur. Bu üretim tekniğinde yeni bireyin kalıtsal materyali ana ve baba bireylerden gelmesi nedeniyle ana bitkiden çok farklı özelliklere sahip yeni bireyler oluşabilir.
Vejetatif üretimdeise bitkinin vücut organları (kök, gövde, yaprak, yumru vs.) kullanılır. Bu yöntemle üretilen bitkiler ana bitkiyle tıpatıp aynı özelliklere sahip olurlar. Kısa zamanda çok sayıda bitki elde edilebilen bu üretim tekniği aynı zamanda çok ekonomik bir yöntemdir. Ana bitkide bulunan hastalıklar yeni bireye geçmez. Ancak oluşan yeni fidanların erişkin tam gelişmiş birer birey olmaları çok uzun bir zaman almaktadır.

Vejetatif üreme bitki üretiminin temelini oluşturur. Kök, gövde, yaprak, yumru gibi vücut organlarını kullanarak farklı yöntemlerle bitkilerin üretimi sağlanır.

Gözlü yaprak çeliklerinde yaprak, yaprak sapı ve üzerinde göz bulunan kısa bir gövde parçası kullanılır. Bu yöntem yaprak çeliği olduğu halde sürgün oluşturamayan bitkiler için kullanılır. Gözsüz yaprak çeliği bitkinin sadece yaprak kısmı ya da hem yaprak hem de yaprak sapı kullanılarak yapılan çeliktir. Birçok iç mekan süs bitkisinde bu yöntem kullanılabilir.

Küçük anaçların aşılanmasında kullanılan bu yöntemde yine anaç ile kalem çaplarının aynı olması gerekmektedir. Bindirme  aşısında olduğu gibi anaç ve kalem birbirine tam uyumlu olacak şekilde eğimli olarak kesilir. Daha sonra kaleme bir dilcik
açılır ve birbirlerine tam uyumlu olacak şekilde anaca da dilciğe göre bir yuva açılır. Son olarak aşı bandı ile sarılır ve macun ile kaplanır.

Yanaştırma Aşı
İki ayrı bitkinin köklerini muhafaza edecek şekilde gövdeleri yapıştırmak suretiyle yapılan aşıdır.
Burada anaç ve kalem bitkinin kambiyumlarına
kadar kesilerek birbirlerine yapıştırılmasıyla aşı gerçekleştirilir. Daha sonra aşı bandı ile sarılarak macunlanır. Bu yöntem sayesinde tohumdan üretimi
sıkıntılı olan türler kısa sürede erişkin birey olarak
elde edilir

Kabuk Aşısı
Kolay bir yöntemdir. Çok kalın dallara yapılabilir. Anaç baharda faaliyete başladıktan sonra kabuğa boyuna çizik atılır. Kalem ise üzerinde birkaç
göz olacak şekilde bir tarafından kama şeklinde kesilerek hazırlanır ve anaç bitkide atılan çiziğe yerleştirilerek yapılır. Daha sonra aşı bandı ile sarılarak
macunlanır

Uç Daldırma Yöntemi:

Sürgünün ucundaki 10 cm’lik kısım toprağa daldırılır ve uç kısmının dışarıda kalacak şekilde toprakla
örtülmesiyle yapılır. Kısa sürede köklenme meydana gelir.

Bitkilerin ihtiyaçları her mevsim iklime göre değişmektedir. Dolayısıyla bakım çalışmaları da buna göre
yapılmalıdır. Yeşil alanlarda çok çeşitli süs bitkileri kullanılmakta ve her farklı bitki türünün de istekleri
farklı olmaktadır. Genel olarak bitkilerin bakımı için gerekli işlemler aşağıdaki gibidir;
• Sulama
• Çapalama ve yabani ot temizliği
• Gübreleme
• Solan veya kuruyan kısımların alınması
• Budama
• İlaçlama

Azot bitkide birçok önemli organik bileşiğin
yapısında yer alır. Azot noksanlığında bütün bir
yaprağın homojen olarak sararması şeklinde ortaya
çıkar. Sararma ilk önce yaşlı yapraklarda görülür ve
azot noksanlığında bitkinin özellikle vegetatif gelişmesini olumsuz etkilenir.
Fosfor bitkide çiçek tomurcuğu oluşumunu,
çiçeklenme, çiçeklerde renk oluşumu, çiçeklenme
süresinin uzatılması ve kök gelişimini artırıcı etki
yapar. Fosfor noksanlığında sürgün büyümesi yavaşlar, yapraklar küçülür ve yaprak adedinde azalma görülür.
Potasyum bitkide dokuların dayanıklılığını, çiçek renginin koyuluğunu ve kokusunu, hastalık ve
kuraklığa dayanımını arttırıcı etki yapar. Potasyum
eksikliğinde yaprak kenarlarında ve uçlarında noksanlık belirtileri görülmeye başlar.

Bitkilerde hastalıkla mücadeleden önce bitkiyi
korumak daha mantıklıdır. Bitkilerin bulunduğu
iklim ve coğrafik şartlara ve türlerine göre daha önceden gelen bilgi birikiminden faydalanarak tedbirler almak daha makul olacaktır. Bu tedbirlerin
başında sürekli aynı toprağı kullanmamak gelir.
Toprak zaman içinde besin elementlerini kaybedecek dolayısıyla yeni yetişecek bitkiler hastalanacaktır. Toprağın gübrelenmesi ve yabancı ot temizliği
önemlidir. Budama artıklarının uzaklaştırılması,
seralarda sıcaklık arttırılıp azaltılarak alınabilecek
önlemler, gölgelendirme veya ışıklandırma gibi
şatlar değiştirilerek bitkilerin sağlıklı olması sağlanabilir. Bunların yanı sıra biyolojik mücadele de
yapılabilir.

Hastalanan bitkilerde en önemli konu ise tedavileridir. Bitki hastalıkları tedavisinde belirtiler
derhal gözden geçirilerek gerek mekanik gerekse
kimyasal mücadeleye başlanmalıdır. Belirtiler göz
önünde bulundurularak literatür çalışması yapılması ve önlemlerin derhal alınması gerekmektedir.
Bitkilerin sağlığının bozulmaması için yapılması
gereken en önemli şey iyi bir bakımdır. Bitkilerin
sulaması, çapalama ve yabani ot temizliği, gübrelemesi ve budaması iyi yapılmalıdır.
Bitkilerde hastalık ve zararlılarla mücadelede
aşağıdaki yöntemler kullanılır.
• Mekanik mücadele; hastalık veya zararlının bulunduğu bitki organı kesilir ve uzaklaştırılır. Bu yöntem sayesinde yeni oluşacak
enfeksiyonlar azaltılmış veya önlenmiş olur.
• Biyolojik mücadele; uzun bir süreç alan
bu yöntemde bitkilere sorun oluşturan böcek, bakteri, mantar vb. canlıların düşmanı
olarak bilinen başka canlıların kullanılması
ve sorun olan hastalık-zararlı etmenlerinin
ortadan kaldırılması ya da kontrol altına
alınması işlemidir.
• Kimyasal mücadele; bitkilerde zararlı popülasyonun çok yükseldiği, zararın hızla
arttığı ve diğer yöntemlerle önlenemediği
durumlarda başvurulan ve kimyasal ilaç
kullanılarak yapılan mücadele yöntemidir.
Kullanılacak ilacın cinsi, dozu ve uygulama
zamanı iyi seçilmelidir.

Tek bir bireyden eşeysiz üreme yoluyla üretilmiş, genetik yapısı birbirinin tıpatıp aynı olan canlıya klon denir. Doğru cevap D'dir.

İlkel damarlı bitkilerden olan eğreltiler sporla üretime örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Sardunya bitkisi çelikle bitki üretim şekillerinden yumuşak gövde çeliklerine örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B'dir.

İki ayrı bitkinin köklerini muhafaza edecek şekilde gövdeleri yapıştırmak suretiyle yapılan aşı yanaştırma aşısıdır. Doğru cevap C'dir.

Genel olarak bağcılıkta kullanılan bu yongalı göz aşısı asmalarda yaşlı dalları çevirmek için kullanılır. Doğru cevap D'dir.