PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 13

Psiko-sosyal rehabilitasyonun uygulanma yerleri; hastaneler, yataklı rehabilitasyon merkezleri, bakım evleri, huzur evleri, ayakta rehabilitasyon programları, evde rehabilitasyon programlarıdır. doğru cevap D'dir.

Yaşlılık (ileri yetişkinlik) için tanımlanan gelişim görevleri:

• Azalan güç ve bozulan sağlık durumuna uyum sağlama,
• Emeklilik durumuna ve azalan gelire uyum sağlama,
• Eşin ölmesi ile meydana gelen yeni duruma uyum sağlama,
• Kendi yaşıtlarının olduğu sosyal çevreye uyum sağlama,
• Bu dönemde devam eden sosyal ve vatandaşlık görevlerini yerine getirme,
• Durumuna uygun fiziksel yaşam çevresini düzenlemedir.

verilen tüm öncüller doğru olduğundan cevap E'dir.

Düş kırıklığı evresi: Bu evre emeklinin kendisini boşlukta ve depresif hissettiği evredir. Bu duygular sağlık ve para sorunlarıyla bağlantılı olabilmektedir. doğru cevap D'dir.

Öz güven en genel anlamıyla kişinin kendine olan güveni olarak tanımlanabilir. Kişinin kendine olan güveni; sahip olduğu yeterlikleri, kendini ne denli değerli ve gerekli bulduğu, kendini sevmesi, kendini eksikleri ve yetersizliklerine rağmen kabul edebilmesi gibi birçok durumla ilişkilidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Öz güveni yüksek olan kişiler bir işi yapmakta geri durmadıkları için kendi becerilerini ve sınırlarını görme olanağı bulmaktadırlar. Buna karşın öz güveni düşük kişiler ise eylemde bulunmaktan kaçındıkları için kendi yetenek ve sınırlarını görememektedirler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Psiko-sosyal rehabilitasyon aşağıdaki merceklere sahiptir: 
• İyileşme merceği
• Etik merceği
• Deneysel mercek
• Kavramsal mercek
• Çevresel mercek
• Güçlendirme merceği
• Ekonomi merceği
• Hizmet merceği
• Kültür ve dil merceği
• İlişki merceği

A, C, D ve E seçeneklerinde sunulan yaşlanmaya bağlı değişimler fiziksel uyumu gerektirirken; eş kaybı psikolojik uyumu gerektirmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İnsanın doğumundan ölümüne kadar olan süreçte geçirdiği tüm yaşantıların etkilerini yaşlılıkta görmek mümkündür. Bu yönüyle yaşlılık hayat karşısında deneyimlerin en zengin olduğu dönemdir. Buna karşın yaşlılık aynı zamanda kişinin fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak önceki yaşam dönemlerine kıyasla daha zayıf olduğu bir yaşam evresidir. Kimi yazarlar yaşlılığın eş kaybı, akran kaybı gibi nedenlerle kayıpların çağı olduğunu, kimi yazarlar ise emeklilik, derin yaşam deneyimi sahibi olma gibi nedenlerle olumlu pek çok yanının olduğunu ileri sürmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yaşlılıkta öz güven kaybına neden olan bireysel faktörler: Öz yeterlik, benlik saygısı, kendini kabul ve kendini gerçekleştirme düzeyi, gelişim görevlerini yerine getirme ve yetersizlik duygusudur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ülkemizde rehabilitasyon çalışmaları ilk olarak 1930’lu yıllarda, Mazhar Osman döneminde başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Benlik saygısı yüksek bir kişi kendini değerli bulur, yaşamını anlamlı bulur, diğerleri için gerekli olduğunu ve olmaması halinde ilişkide bulunduğu insanların bir yoksunluk yaşayabileceğini düşünür. Bu durum kişinin kendini herkesin ve her şeyin üstünde
bulduğu anlamına gelmemektedir. Benlik saygısı yüksek olan kişiler aynı zamanda kendi sınırlılıklarının da farkında olan kişilerdir. Kişinin kendini değerli hissetmesi, çevresi tarafından koşulsuz bir biçimde kabul edilmesi, koşulsuz bir biçimde saygı görmesi ve sevilmesiyle de bağlantılıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Benlik saygısı yüksek olan bir kişi ile ilgili  aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Kendini gerçekleştirmiş bir birey kendinden ve yaptıklarından hoşnuttur. Yaşamı kendisine doyum verir. İçinde bulunduğu koşullardan ve ilişkilerinden memnundur. Bu bağlamda kendini gerçekleştirmiş bir yaşlı bu güne kadar geçirmiş olduğu yaşamından memnundur. Geldiği noktadan şikâyet etmez. Kendini gerçekleştirme bir süreçtir. Hiçbir zaman sonlanmaz. Yaşam devam ettiği sürece kişi kendini gerçekleştirme yolunda çabalamaya devam eder. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Doğru iletişim; dinleme, doğru tepki verme, koşulsuz bir biçimde saygı gösterme, karşıdaki kişiyi olduğu haliyle kabul etme, saydamlık ve empatiyi gerektirir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yaşlılık dönemi kişinin bedensel ve fiziksel olarak yavaşladığı bir dönem olmasına karşın hareketli ve aktif geçirilmesi gereken bir dönem olarak değerlendirilmektedir. Hatta bireylerin davranışsal olarak aktif olmaları yaşlılık döneminde ortaya çıkan bazı hastalıklarla başa çıkmasını da kolaylaştırmaktadır. Bu kapsamda, satışı yapılacak işler yapmasını beklemek üretken olma; ayrı bir evde yaşaması bağımsız olma; çiçek bakımı ve hafıza oyunları gibi uğraşılar da hobiler geliştirme müdahalelerine birer örnektir. Bir derneğe üye olmak ise yaşlı bireyin aktif olmasına katkı sağlayacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişileri mutsuz eden çoğu zaman geçmişiyle ilgili olarak yapmış olduğu yorumlardır. Diğer bir deyişle kişiyi mutsuz eden en önemli şey geçmişinde olup bitenlerden çok o yaşantılara ilişkin bakış açısıdır. Bu noktada bakış açısını değiştirmesi, kişinin daha huzurlu olmasına hizmet edebilecektir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Biyolojik yaşlanma; yaşlanmaya bağlı olarak insan vücudunun yapı ve fonksiyonlarında meydana gelen değişikliklerdir.

Sosyolojik yaşlanma; yaşlının toplumdaki statüsü, toplumun yaşlıdan beklediği rol ve davranışlar, toplumdan topluma değişiklik gösteren göreceli yaşlanmadır (Murray ve ark., 2009; Karadakovan, 2014; Toprak ve ark., 2002).

Birincil önleme faaliyetleri;

• Beslenme-ağız sağlığı gereksinimleri, • Uygun fiziksel aktivite, egzersiz gereksinimleri, • Sağlıklı uyku, • Ekonomik güvence gereksinimleri, yoksulluğun önlenmesi, • Psiko-sosyal gereksinimler, • Manevi gereksinimler (Çoklu kayıplarla baş etme, bakım ve bağımsızlığı sürdürme, dinî ve yaşam inançlarını, değerlerini gerçekleştirebilme, etkileşim ve arkadaşlık), • Güvenlik gereksinimleri (bağışıklama, düşmeyi önleme, ilaçların kullanımı, toplum içinde güvenlik) gibi faaliyetleri kapsar (Callen ve Rector, 2014).

İkincil önleme, yaşlılarda yaygın görülen hastalıkların (Alzheimer, artiritler, kalp-damar hastalıkları, depresyon, diyabet, osteoporoz) erken tanı ve ilk tedavisinin yapılarak sağlığın sürdürülmesini kapsar. Böylece komplikasyonlar (örneğin diyabetli bir hastada görmenin kaybı) ve bağımlılık gelişmez. İkincil önleme stratejileri; taramaları, kendi kendine yapılan muayenelerin öğretilmesini, düzenli fiziksel ve psikolojik değerlendirmeyi, komplikasyonlar ve bağımlılıktan kaçınmak için sağlık bakımını (yeterli beslenmeyi, egzersizi, tıbbi ve farmakolojik tedavileri) içerir (Ostwald ve Dyer, 2011).

Üçüncül önleme; herhangi bir hastalık ya da sağlıkta bozulma oluştuktan, tanısı konduktan ya da ilk tedavisi başladıktan sonra takip, rehabilitasyonu ve tedaviden kaynaklanan komplikasyonları önlemeyi içerir. Kalp yetmezliği, felç, diyabet, kognitif (bilişsel) bozukluk ya da artrit (eklemlerde kireçlenme) gibi yaşlılar arasında yaygın görülen kronik hastalıklar her zaman önlenemeyebilir. Bununla birlikte yaşlının güçsüz kalmasına neden olan belirtiler ve hastalığın hasar verici etkileri sağlık çalışanları tarafından önerilen ve teşvik edilen sağlıklı seçimlerle azaltılabilir (Callen ve Rector, 2014). Örneğin felç sonrası hastanın fizik tedavi alması, solunum sıkıntısı yaşayan hastalar için solunum terapisi, yatağa bağımlı olan yaşlıya eklem sorunlarının daha da kötüleşmemesi amacıyla yatak içinde egzersiz yaptırılması üçüncül önleme hizmetlerine örnektir.