PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON

Öz güveni yüksek olan kişiler bir işi yapmakta geri durmadıkları için kendi becerilerini ve sınırlarını görme olanağı bulmaktadırlar. Buna karşın öz güveni düşük kişiler ise eylemde bulunmaktan kaçındıkları için kendi yetenek ve sınırlarını görememektedirler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

A, C, D ve E seçeneklerinde sunulan yaşlanmaya bağlı değişimler fiziksel uyumu gerektirirken; eş kaybı psikolojik uyumu gerektirmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İnsanın doğumundan ölümüne kadar olan süreçte geçirdiği tüm yaşantıların etkilerini yaşlılıkta görmek mümkündür. Bu yönüyle yaşlılık hayat karşısında deneyimlerin en zengin olduğu dönemdir. Buna karşın yaşlılık aynı zamanda kişinin fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak önceki yaşam dönemlerine kıyasla daha zayıf olduğu bir yaşam evresidir. Kimi yazarlar yaşlılığın eş kaybı, akran kaybı gibi nedenlerle kayıpların çağı olduğunu, kimi yazarlar ise emeklilik, derin yaşam deneyimi sahibi olma gibi nedenlerle olumlu pek çok yanının olduğunu ileri sürmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yaşlılıkta öz güven kaybına neden olan bireysel faktörler: Öz yeterlik, benlik saygısı, kendini kabul ve kendini gerçekleştirme düzeyi, gelişim görevlerini yerine getirme ve yetersizlik duygusudur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Benlik saygısı yüksek bir kişi kendini değerli bulur, yaşamını anlamlı bulur, diğerleri için gerekli olduğunu ve olmaması halinde ilişkide bulunduğu insanların bir yoksunluk yaşayabileceğini düşünür. Bu durum kişinin kendini herkesin ve her şeyin üstünde
bulduğu anlamına gelmemektedir. Benlik saygısı yüksek olan kişiler aynı zamanda kendi sınırlılıklarının da farkında olan kişilerdir. Kişinin kendini değerli hissetmesi, çevresi tarafından koşulsuz bir biçimde kabul edilmesi, koşulsuz bir biçimde saygı görmesi ve sevilmesiyle de bağlantılıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Benlik saygısı yüksek olan bir kişi ile ilgili  aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Doğru iletişim; dinleme, doğru tepki verme, koşulsuz bir biçimde saygı gösterme, karşıdaki kişiyi olduğu haliyle kabul etme, saydamlık ve empatiyi gerektirir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yaşlılık dönemi kişinin bedensel ve fiziksel olarak yavaşladığı bir dönem olmasına karşın hareketli ve aktif geçirilmesi gereken bir dönem olarak değerlendirilmektedir. Hatta bireylerin davranışsal olarak aktif olmaları yaşlılık döneminde ortaya çıkan bazı hastalıklarla başa çıkmasını da kolaylaştırmaktadır. Bu kapsamda, satışı yapılacak işler yapmasını beklemek üretken olma; ayrı bir evde yaşaması bağımsız olma; çiçek bakımı ve hafıza oyunları gibi uğraşılar da hobiler geliştirme müdahalelerine birer örnektir. Bir derneğe üye olmak ise yaşlı bireyin aktif olmasına katkı sağlayacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişileri mutsuz eden çoğu zaman geçmişiyle ilgili olarak yapmış olduğu yorumlardır. Diğer bir deyişle kişiyi mutsuz eden en önemli şey geçmişinde olup bitenlerden çok o yaşantılara ilişkin bakış açısıdır. Bu noktada bakış açısını değiştirmesi, kişinin daha huzurlu olmasına hizmet edebilecektir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bireyin öz güveniyle yakından ilişkili kavramlardan birisi özyeterliktir. Özyeterlik geniş anlamıyla kişinin kendi beceri ve yeteneklerine olan güveni olarak tanımlanabilir. Öz yeterlilik algısı, bireyin gerçek başarıları değil, bir işte istediği sonuca ulaşmak için gerekli olan becerileri sergileyip sergileyemeyeceği yönündeki algısıdır . Bu bağlamda özyeterliği bireyin başarısı olarak görmek doğru değildir. Kişinin özyeterliğinin yüksek olması şüphesiz başarılı olabileceğinin bir göstergesi olarak düşünülebilir, ancak özyeterliğin yüksek olması tek başına bireyin başarılı olduğunun veya başarılı olacağının kanıtı olarak değerlendirilemez. Doğru cevap C seçeneğidir.

Öz yeterlik sonuç itibariyle bireyin bir işteki başarı ya da başarısızlığında motivasyon kaynağı olarak düşünülebilir. Örneğin yaşlı bir kişinin çocuklarından bıkarak kendi başına bir eve çıkması için özyeterliğinin yüksek olması gerekmektedir. Öz yeterliği yüksek olan bir yaşlı, kendi başına kendi evinde yaşayabileceğine ve yaşamını bu şekilde ayrı olarak sürdürebileceğine inanmakta ve bu nedenle kendi başına eve çıkmaya yeltenmektedir. Ancak kişinin tek başına eve çıkmak istemesi ve eve çıkması, o evde tek başına sonuna kadar veya uzun bir süre yaşamayı başarabileceği anlamına da gelmemektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Özyeterlik kişinin başarılı olmasında önemli bir faktördür. Özyeterliğin yüksek olması tek başına başarılı olunacağının kanıtı olmamakla birlikte, yüksek özyeterlik algısı olan bireylerin düşük özyeterlik algısına sahip bireylere göre daha başarılı olması beklenmektedir. Diğer bir ifade ile özyeterlik algısının yüksek olması istenen bir durumdur. Ne var ki her bireyin özyeterlik algısı aynı değildir. Özyeterlik algısını etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bireyin özyeterlik algısının yüksek olmasında önemli faktörlerden birisi kişinin geçmiş deneyimleridir. Bireyin deneyimleri bir işi yapıp yapamamayla ilgili algısını önemli oranda etkilemektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bireyin özyeterlik algısının yüksek olmasında önemli faktörlerden birisi kişinin geçmiş deneyimleridir. Bireyin deneyimleri bir işi yapıp yapamamayla ilgili algısını önemli oranda etkilemektedir. Özyeterlik algısının düşük veya yüksek olmasında önemli faktörlerden birisi de kişinin kendi dışındaki kişilerin deneyimlerinden yararlanıp yararlanamamasıdır. Diğer bir ifadeyle kişi kendi deneyimlerinden yararlandığı gibi başkalarının deneyimlerinden de yararlanmaktadır. Özyeterlik algısının önemli belirleyicilerinden birisi de bireyin fizyolojik durumudur.Özyeterlik algısının yükseltilmesinde sözel ikna son derece önemlidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bireyin “benim, kendimin” olarak algıladığı tüm yaşantıları ve buna atfettiği değerler benlik kavramı olarak karşımıza çıkmaktadır. Benlik saygısı ise benliğe yapılan olumlu yüklemeler olarak düşünülebilir. Kişinin kendini değerli, anlamlı ve gerekli görmesi ile ilgilidir. Kişinin benlik saygısı ne denli yüksekse o denli mutlu olacağı söylenebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kendini kabul kişinin sahip olduğu tüm özelliklerini olduğu haliyle sindirebilmesi anlamına gelmektedir. İnsan olarak bir yetersizliğe sahip olmak son derece doğaldır. Örneğin zaaflarımızın olması, zaman zaman hataya düşmemiz, zaman zaman istemeden de olsa diğerlerini üzebilecek davranışlarda bulunmamız mümkündür. Aynı şekilde insan olarak diğerlerinden bazı açılardan daha zayıf olmamız, herkes kadar zeki ve becerikli olamamamız söz konusudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Çok istediğimiz halde ulaşamadığımız hedeflerimizin olması mümkündür. Tüm bu istenmeyen durumlara karşın herkesin kendi yaşamında kendi ölçüsünde başarılı olduğunu da söyleyebiliriz. Örneğin herkesin diğerlerinden daha üstün olan bir yanı olabilir. Diğerlerinin erişemediği bir noktaya ulaşılmış olabilir. Ekonomik olarak çok zengin bir konuma gelmemiş olsak da kazandığımızla yetinmemiz söz konusu olabilir. İşte kendini kabul kişinin sahip olduğu tüm özellikler ve koşullarla birlikte kendini bir bütün olarak görebilmesi ve kendi yaşamındaki hiçbir durumu dışarıda tutmaması anlamına gelmektedir. Kendini kabul bir bakıma kendi yaşantılarını sahiplenmek anlamına da gelmektedir. Kendini kabul kendini gerçekleştirme kavramıyla yakından ilişkilidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşlılıkta öz güveni etkileyen en önemli faktörlerden birisi yaşlı kişinin hem içinde bulunduğu yaşın hem de gençlik dönemlerinin gelişim görevlerini yerine getirip getirmediğidir. Gençliğinde kendi yeterlikleri doğrultusunda kendi istediği gibi bir hayat sürmüş olan, eşiyle mutlu bir evlilik yaşamış olan, çocukları, eşi ve çevresindeki diğer kişiler için gereken her şeyi yapmış ve bunu yapmaktan memnun olan bir yaşlının yaşlılık döneminde de öz güvenin yüksek olması beklenir. Bir anlamda yaşlılık dönemindeki bir kişinin öz güveni kendi yaşamıyla gurur duyabilmesiyle ilgilidir. Bu bağlamda gelişim görevlerini yerine getirmiş olmak bireyin kendini gerçekleştirmiş olmasıyla da bağlantılıdır. Gelişim görevlerini yeteri kadar yerine getirememiş olan, diğer bir ifadeyle kendini gerçekleştirememiş olan yaşlı kişiler genellikle huzursuz, huysuz, yakınmacı bir tutum içine girebilirler. Şüphesiz geçmiş yaşantıları düzeltmek mümkün değildir. Ancak yaşlılık döneminde yaşanan psikolojik güçlüklerin geri dönüşsüz olduğunu da düşünmemek gerekir. Öte yandan kişileri mutsuz eden çoğu zaman geçmişiyle ilgili olarak yapmış olduğu yorumlardır. Diğer bir deyişle kişiyi mutsuz eden en önemli şey geçmişinde olup bitenlerden çok o yaşantılara ilişkin bakış açısıdır. Bu noktada bakış açısını değiştirmesi, kişinin daha huzurlu olmasına hizmet edebilecektir. Söz gelimi kişinin sadece geçmişindeki olumsuz olaylara ve yaşantılara odaklanması yerine olumlu olanlara da odaklanması, eğer bir başarısızlık varsa bunun tek nedeninin kendisi olmadığını görmesi bakış açısının daha olumlu olması anlamına gelmektedir. Bu durumda kişinin sürekli bir yakınma halinde olmaktan kurtulabileceği öngörülebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaşlılık dönemi çoğu insan için aynı zamanda emeklilik yıllarına denk gelmektedir. Bu bağlamda kişilerin boş zamanlarının oldukça fazla olduğu söylenebilir. Boş zamanlarını işlevsel bir biçimde geçirmeyen kişilerin, kendilerine kendi, sorunlarına ve yalnızlıklarına yoğunlaşmaları mümkündür. Bu nedenle bu dönemde kişinin kendisini iyi hissedeceği etkinlikler içinde bulunması önemlidir. Hobiler kişilerin yapmaktan hoşnut oldukları bireysel uğraşlardır. Bu nedenle hobilerin çok geniş bir yelpazesi vardır. Sözlü tarih çalışmaları, yemek tarifi kitabı yazma, koro çalışmaları, şiir okuma, el becerilerini ve reflekslerini geliştirecek atölyeler ve hafıza oyunları yaşlı kişiler için birer hobi olarak düşünülebilir. Kimi yaşlılar için hobi sadece kitap okumak anlamına gelirken kimi yaşlılar için resim yapmak, kimileri için akvaryum, kimileri için bahçe işleri yapmak anlamına gelmektedir.
Bazı yaşlılar boş zamanlarında kitap yazmaya, bazıları müzik etkinliklerine yönelebilir. Burada önemli olan kişilerin kendileri için uygun olan hobiyi bulmalarını sağlamaktır. Doğru cevap A seçeneğidir.

III ve V numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Sözü edilen kavram "özyeterlik"tir. Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.