PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON

Yaşlıların öz yeterlilik algısını arttırmada en dikkatli kullanılması gereken ve yaşlı birey için olumsuz, istenmeyen bir sonuca neden olabilen etken "Sözel ikna" dır.

Kişinin kendi yaşantılarını sahiplenmesi "Kendini kabul" kavramını  işaret eder.

Benlik saygısı yüksek olan kişiler; kendini değerli ve gerekli görür, 

yaşamını anlamlı bulur, kendi sınırlılıklarının farkındadır ve özgüvenleri yüksektir. 

"Benlik saygısı ile mutluluk arasında ilişki yoktur"  ifadesi ise yanlış bir ifadedir.

Empati, kabul, saygı, fikirlerini alma yaşlı bireyin öz güvenini arttırma yollarından

"İletişim" in içinde yer alır.

Bu sorunun cevabını "İlişkileri Düzenleme" başlığı altında bulabilirsiniz.

Kendi kendine yeterli olmak; kişisel olarak hareketliliğini sağlamak ve parasını kontrol edebilmek "Bağımsız yaşama" ile ilgilidir.

"Yaşlı kişilerin mutlaka bir bakım evinde olmasını sağlamak" aktif yaşlanmayı sağlayacak toplumsal düzenlemeler arasında yer almaz.

Öz güveni yüksek olan bir kişi, daha girişkendir, kendinden emindir, ne istediğini bilir istediği şeyler için emek vermeye ve çaba sarf etmeye hazırdır. Buna karşın öz güveni düşük kişiler ise, bir işe başlamada isteksiz ve düşük motivasyonlu, kendi beceri ve yeterliklerinden şüphe duyan kişilerdir.

Yaşlıların yüzleştikleri kayıplara rağmen öz güven eksikliği yönünden bireyler arasında farklılıklar yaşanmaktadır. Bu farklılıklar bireyin öz yeterliği, benlik saygısı ve kendini gerçekleştirme düzeyinin düşüklüğü, yetersizlik duygusunun yüksek olması ve gelişimsel görevlerdeki aksama gibi durumlarla ilişkilidir. Bu faktörler ise öz güveni etkileyen bireysel faktörler olarak adlandırılabilir. Kendini kabul kişinin sahip olduğu tüm özelliklerini olduğu haliyle sindirebilmesi anlamına gelmektedir. İnsan olarak bir yetersizliğe sahip olmak son derece doğaldır. Örneğin zaaflarımızın olması, zaman zaman hataya düşmemiz, zaman zaman istemeden de olsa diğerlerini üzebilecek davranışlarda bulunmamız mümkündür. Aynı şekilde insan olarak diğerlerinden bazı açılardan daha zayıf olmamız, herkes kadar zeki ve becerikli olamamamız söz konusudur. Çok istediğimiz halde ulaşamadığımız hedeflerimizin olması mümkündür. Tüm bu istenmeyen durumlara karşın herkesin kendi yaşamında kendi ölçüsünde başarılı olduğunu da söyleyebiliriz. Örneğin herkesin diğerlerinden daha üstün olan bir yanı olabilir. Diğerlerinin erişemediği bir noktaya ulaşılmış olabilir. Ekonomik olarak çok zengin bir konuma gelmemiş olsak da kazandığımızla yetinmemiz söz konusu olabilir. İşte kendini kabul kişinin sahip olduğu tüm özellikler ve koşullarla birlikte kendini bir bütün olarak görebilmesi ve kendi yaşamındaki hiçbir durumu dışarıda tutmaması anlamına gelmektedir. Kendini kabul bir bakıma kendi yaşantılarını sahiplenmek anlamına da gelmektedir. Kendini kabul kendini gerçekleştirme kavramıyla yakından ilişkilidir.

Bireyin öz güveniyle yakından ilişkili kavramlardan birisi özyeterliktir. Özyeterlik geniş anlamıyla kişinin kendi beceri ve yeteneklerine olan güveni olarak tanımlanabilir. Öz yeterlilik algısı, bireyin gerçek başarıları değil, bir işte istediği sonuca ulaşmak için gerekli olan becerileri sergileyip sergileyemeyeceği yönündeki algısıdır. Bu bağlamda özyeterliği bireyin başarısı olarak görmek doğru değildir. Kişinin özyeterliğinin yüksek olması şüphesiz başarılı olabileceğinin bir göstergesi olarak düşünülebilir, ancak özyeterliğin yüksek olması tek başına bireyin başarılı olduğunun veya başarılı olacağının kanıtı olarak değerlendirilemez.

Bireyin “benim, kendimin” olarak algıladığı tüm yaşantıları ve buna atfettiği değerler benlik kavramı olarak karşımıza çıkmaktadır. Benlik saygısı ise benliğe yapılan olumlu yüklemeler olarak düşünülebilir. Kişinin kendini değerli, anlamlı ve
gerekli görmesi ile ilgilidir. Kişinin benlik saygısı ne denli yüksekse o denli mutlu olacağı söylenebilir. Benlik saygısı yüksek bir kişi kendini değerli bulur, yaşamını anlamlı bulur, diğerleri için gerekli olduğunu ve olmaması halinde ilişkide bulunduğu insanların bir yoksunluk yaşayabileceğini düşünür.

Gelişim görevi, bireyin içinde bulunduğu takvim yaşının gerektirdiği her türlü davranış ve beceriyi sergileyebilmesi anlamına gelmektedir. Diğer bir ifade ile bireyin içinde bulunduğu gelişim dönemine bağlı olarak, gerçekleştirmesi beklenen bütün davranış ve beceriler gelişim görevi kapsamındadır.

Doğru bir iletişim öncelikle yaşlı kişinin sorununun ne olduğunu anlamaya hizmet edecektir. İletişim kurulmayan bir kişinin yaşadığı zorlukların neler olduğu bilinemez. Doğru iletişim; dinleme, doğru tepki verme, koşulsuz bir biçimde saygı gösterme, karşıdaki kişiyi olduğu haliyle kabul etme, saydamlık ve empatiyi gerektirir. Doğru iletişimde acımanın yeri yoktur. Kişiler kendilerine acınmasını değil kendilerinin anlaşılmasını isterler. Bu ise empati yapmayı gerektirir.

Empati, kişinin bir başka kişinin yaşadığı duygu ve yaşantılara duyarlılık göstermesi ve onun gördüğü haliyle olayı görmesi anlamına gelmektedir. Bir kişinin diğerine empati geliştirmesi, ona saygı duymasını ve o kişiyi olduğu gibi kabul etmesini gerektirir. Karşıdaki kişi yaşam biçimi, değerleri, kültürü, inancı ne olursa olsun saygıya değerdir ve değiştirmeye çalışılmamalıdır.

Kendini gerçekleştirme esas itibariyle kişinin yaşam karşısındaki başarısı olarak değerlendirilebilir. Kendini gerçekleştirme bir süreçtir ve asla son bulmaz. Kendini gerçekleştirme bir yol olarak düşünülebilir. Bu yol kişinin kendisini sürekli olarak geliştirdiği ve sürekli olarak önceki halinden daha iyi bir noktaya geldiği bir süreçtir. Bu nedenle kendini gerçekleştirme asla son bulmamakta, yaşamın sonuna kadar devam etmektedir. Bu açıdan bakıldığında kendini gerçekleştirme sürecinin diğer yaşam dönemlerine göre yaşlılıkta en üst düzeye çıkmış olması beklenebilir. Diğer bir ifade ile yaşlılık dönemine gelmiş bir kişinin kendini gerçekleştirme ile ilgili yapması gereken hemen her şeyi yapmış olması beklenir.

Kişinin benlik saygısı ne denli yüksekse o denli mutlu olacağı söylenebilir. Benlik saygısı yüksek bir kişi kendini değerli bulur, yaşamını anlamlı bulur, diğerleri için gerekli olduğunu ve olmaması halinde ilişkide bulunduğu insanların bir yoksunluk yaşayabileceğini düşünür. Bu durum kişinin kendini herkesin ve her şeyin üstünde bulduğu anlamına gelmemektedir. Benlik saygısı yüksek olan kişiler aynı zamanda kendi sınırlılıklarının da farkında olan kişilerdir. Kişinin kendini değerli hissetmesi, çevresi tarafından koşulsuz bir biçimde kabul edilmesi, koşulsuz bir biçimde saygı görmesi ve sevilmesiyle de bağlantılıdır.

Yaşlılık döneminde öz güveni etkileyen faktörler genel olarak iki kategoriye ayrılabilir. Bunlardan birincisi bireyin öz güvenini olumsuz yönde etkileyen çeşitli kayıp durumlarıdır. Bu faktörler genel olarak öz güveni etkileyen yaşlanmaya bağlı faktörler olarak değerlendirilebilir. Ancak kayıplara rağmen öz güven eksikliği yönünden bireyler arasında farklılıklar yaşanmaktadır. Bu farklılıklar bireyin öz yeterliği, benlik saygısı ve kendini gerçekleştirme düzeyinin düşüklüğü, yetersizlik duygusunun yüksek olması ve gelişimsel görevlerdeki aksama gibi durumlarla ilişkilidir.

Özyeterlik, kişinin gerçekte sergilediği başarısı değil başarılı olacağına olan inancıdır. Doğru cevap A'dır.

Kendini gerçekleştirme, kişinin sahip olduğu ilgileri, yetenekleri, becerileri, zekâsı ve koşulları çerçevesinde olabilecek en iyi noktaya gelebilmesi durumudur. Doğru cevap D'dir.

Kendini gerçekleştirmiş bir birey kendinden ve yaptıklarından hoşnuttur. Yaşamı kendisine doyum verir. İçinde bulunduğu koşullardan ve ilişkilerinden memnundur. Bu bağlamda kendini gerçekleştirmiş bir yaşlı bu güne kadar geçirmiş olduğu yaşamından memnundur. Geldiği noktadan şikâyet etmez. Sözgelimi çocukları için yaptıklarından, işinde yaptıklarından, eşiyle olan ilişkisinden ve hayatın kendisinden memnuniyet duymaktadır. Halk arasında sıcakkanlı, cana yakın, sevecen pamuk nine veya dede olarak tanımlanan kişilerin esasen kendini gerçekleştirme noktasında oldukları söylenebilir. Buna karşın kendini gerçekleştirememiş kişiler hayatlarının hemen her alanında bir şikâyet üretebilirler. Çocuklarının hayırsızlıklarından, ekonomik durumlarından sürekli şikâyet ederler. Sürekli bedensel yakınmaları bulunmaktadır. Öte yandan kendini gerçekleştirme kavramıyla tam bir mükemmel durumdan söz edilmemektedir. Kişilerin hayatlarında her zaman aksaklıklar, bazı talihsizlikler olacaktır. Kişinin kendini gerçekleştirebilmesi için mükemmel bir noktaya gelmiş olması gerekmez. Doğru cevap D'dir.