PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON

Yaşlılık dönemi motivasyonun öneminin arttığı bir dönemdir. Motivasyonu bilişsel, psikolojik ve sosyal faktörler etkiler. Bu etkilerin iyi anlaşılması motivasyonu arttırma konusunda bize yol gösterir. Motivasyonu arttırmak için ayrıca sosyal yaşama aktif olarak katılımı sağlamak, yaşam doyumunu arttırmak, başarılı yaşlanma konusunda yaşlıları bilinçlendirmek gerekir. Ayrıca sosyal hizmetler, bakım verenler, toplumsal kuruluşlar ve rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri de yaşlının motivasyonunun arttırılmasında rol oynar.

Yaşlının evde bakımını sağlamak yaşlının motivasyon sürecinde etkili olan faktörler arasında yer almadığı için cevap A seçeneğidir.

Motivasyon, pek çok faktörden etkilenir. Bunlar arasında inançlar, ihtiyaçlar, bedeller,
psikolojik yapı, ödüller, iç ve dış etkenler sayılabilir. İç etkenler olarak; ruhsal durum, fizyolojik değişiklikler, ilaçların etkileri, beslenme durumu sayılabilir. Dış etkenler dediğimizde
ise; aile, sosyal destek, çevreden gelen uyarılar, ekonomik durum, iş ortamı, yaşlılığa ilişkin
çeşitli inanışlar, toplumun kişiden beklediği rol aklımıza gelir. Doğru cevap A'dır.

80 yaşından sonra beyin ağırlığının %17 oranında azaldığı görülmektedir. Beyinle ilgili bu bulgular, bütün yaşlılar unutkandır, bunaktır tarzında genellemelere neden olmuştur. Ancak yaşlı bireylerin beyinle ilgili işlevleri göz önüne alındığında, beyindeki değişikliklere paralel işlev bozuklukları görülmez. Beynin etkinliği, beynin büyüklüğü, ağırlığı ve nöron sayısıyla doğrudan ilişkili değildir. Beyindeki atrofinin derecesi (beynin küçülmesi) ile bilişsel bozukluklar arasında çok zayıf bir ilişki vardır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlanma sürecinde en çok etkilenen bilişsel işlev, öğrenme ve bellektir. Yaşlı kişilerde; bellek azalması, kusurlu ve eksik hatırlama ile bellek sapması gibi bellek değişiklikleri görülür. Ayrıca beyin yapısının bozulmasıyla düşüncenin içeriği,
mantık ve muhakemenin niteliği de değişir ve bozulur. Düşünce akışında yavaşlama, ayrıntıcı olma ve direnme eğilimi görülür. Kavramlar arasında karşılaştırmalar yapılamaz ve doğruya ulaşılamaz. Hesaplamalar, somut ve soyut kavramlar bozulur. Yaş ilerledikçe, yeni öğrenilen bilgileri uzun süreli bellekten geri getirme, hatırlama güçleşir. Ancak uzak bellek denilen yıllarca hatırlanan bilgilerin depolandığı bölüm yaştan çok etkilenmez. Bu nedenle yaşlılar öğlen yediği yemeği hatırlamazken, çocukluğunda yaşadığı bir olayı en ince ayrıntısına kadar hatırlayabilir. Doğru cevap C'dir.

Yaşın kronolojik olarak ilerlemesi ile birlikte motivasyonu etkileyen psikolojik faktörler etkili olmaya başlar. Bunlar; kendini kabul, benlik saygısı, kendini algılama biçimi, duygusal destek, ruhsal değişimler ve baş etme becerilerinde değişimler şeklinde görülür. Doğru cevap D'dir.

Psikolojik özellikler ve değişimler açısından benlik saygısı ve kendini kabul yaşlılıkta da çok önemli olan, ancak, çok kolay değişebilen kavramlardır.

Benlik Saygısı: Bireyin kendini kabul etmesi, saygı duyması, kendine güvenmesi ve inanması biçiminde ifade edilen düşünce, duygu ve davranışların bir bütünüdür. Doğru cevap E'dir.

Duygusal destek, cesaretlendirme, kişisel samimiyet ve sevgi ifadelerini içerir. Ayrıca, empati kurma, şefkat, rahatlama, güven de duygusal destek sağlar. Bu destek ile sevgi, hoşlanma, anlayış, kabul görme, değer verilme, özen gösterilme, korunma gereksinimleri karşılanır ve bireyin iyilik hali arttırılabilir. Duygusal destek, dikkat etme, önemsenme, bakım alma, empatiyi içerdiğinden bireylerde çevresindeki kişiler tarafından sevildiği, sayıldığı ve anlaşıldığı duygularını oluşturur. Bu duygular da öz güven ve sorunlarla baş etmede yüksek bir motivasyon sağlar ve birey stresli olayların sonuçları ile duygusal yönden baş edebilecek duruma gelir. Doğru cevap A'dır.

Rol değişimi, sosyal yaşantıda kişinin üzerine aldığı sorumluluk ve görevleri başka bir kimse ile değiş tokuş etmesidir. Örneğin; Fatih Amca, eşini kaybettikten ve emekli olduktan sonra yaşamını tek başına geçirir, evdeki tüm işleri kendi başına yürütür. Fatih Amca daha önce rolü olmayan işleri
üstlenmiştir. Yaşlıların rol değişimi onları rahatlatıyorsa ve yeni rolleri üstlenmek bireyi
mutlu ediyorsa motivasyon da olumlu etkilenir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlıların motivasyonlarını arttırmak için en iyi yollardan biri yaşlının sosyal yaşama katılımının sağlanmasıdır. Çünkü yaşlı, sosyal yaşama katıldıkça kendini daha yeterli, üretken
ve değerli hisseder. Sonuç olarak yaşlıların tedaviye yönelik motivasyonu ve yaşam motivasyonu artmış olur. Doğru cevap C'dir.

Başarılı yaşlanma, bireyin kendini yaşlılığa hazırlama sürecinde; sosyal çevresini ve ilişkilerini canlı tutmak, sağlık sorunlarını en aza indirmek için koruyucu önlemler almak, bellek ve fiziksel işlevlerini geliştirici çabalar içinde olmak ve yaşama pozitif bakmasını becerebilmek anlamına gelmektedir. Başarılı yaşlanma, yalnızca sağlık yönünden değil psikolojik ve sosyal yönden de tam bir iyilik halinin varlığını işaret eden bir kavramdır. Yaşam uzunluğu, biyolojik ve zihinsel sağlık, bilişsel ve sosyal yeterlilik, üretkenlik, kişisel kontrol ve yaşamdan zevk alma, başarılı yaşlanmanın ortak olarak kabul edilen temel göstergeleridir. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı birey demans ve bilinç bulanıklığından dolayı, uzun süre yalnız bırakılmamalı, bulmaca çözmesi veya kültür durumuna göre benzeri uğraşlar yapması sağlanmalıdır. E seçeneği dışındaki bütün seçeneklerde bakım elemanının yapması ve dikkat etmesi gereken hususlar yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Motivasyon, insanların yaşam içindeki faaliyetlerini etkileyen, olumlu ya da olumsuz yönde hareketi devam ettiren bir mekanizmadır.

Benlik saygısı bu grupta yer almamaktadır.

Bellek olması gerekiyordu.

Kendini algılama biçimi olması gerekiyordu.

% 17 küçülmektedir.

Kültürel Norm: Her kültürde
toplumsal düzeni sağlayan,
bireylere yol gösteren, doğru
ve yanlışı, olumlu ve olumsuzu
belirleyen kurallardır.

Yaşlı bireyin çevresiyle ve ailesiyle ilişkileri artırılmalıdır.

Bireysel terapiler “yaşamı
gözden geçirme” terapisidir.

Sosyal ağların içerisinde eş faktörü yaşlılarda en önemli yaşam olaylarının kaynağıdır.