PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON

Yaşlılığın başlama yaşı genel olarak 65 olarak kabul edilmektedir.

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir.

Geriatri, yaşlılığı medikal boyutta ele alan, yaşlı bireylerin sağlığının korunması, potansiyel hastalıkların koruyucu, önleyici müdahale ve kapsamlı değerlendirme ile tedavisini hedef alan bir disiplindir

Hemşire ağırlıklı ekip: Bu ekip pratisyen hemşire, klinik hemşire, lisanslı hemşire, fizik ve uğraşı terapisti, konuşma uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, geriatrist ve psikiyatristten oluşmaktadır. Bu ekipler hasta odaklıdır ve sınırlı bir zaman çerçevesinde yoğun rehabilitasyon hizmeti sunmaktadır.
Kırılgan

Hekim ağırlıklı ekip: Bu ekip yaşlı birey için temel bakım sunmakta ve disiplinlerarası değerlendirme yapmaktadır. Dokuz hekim, bir lisanslı hemşire ve iki pratisyen hemşire ile bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır.

Oluşumu Bakımından Ekipler Pensilvanya Üniversitesi Geriatrik Disiplinlerarası Ekip Eğitimi (GITT), ekipleri oluşumu bakımından beş başlıkta toplamıştır. 

Hemşire ağırlıklı ekip: Bu ekip pratisyen hemşire, klinik hemşire, lisanslı hemşire, fizik ve uğraşı terapisti, konuşma uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, geriatrist ve psikiyatristten oluşmaktadır. Bu ekipler hasta odaklıdır ve sınırlı bir zaman çerçevesinde yoğun rehabilitasyon hizmeti sunmaktadır.

Hemşire-hekim ekibi: Bu ekip iki pratisyen hemşire, geriatrist ve bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır. Bu ekipler hasta bireyin evinde toplum temelli bakım hizmeti sunmakta, klinik yönetim, informal iletişim mekanizmaları ve rollerin paylaşımına dayanmaktadır. 

Hekim ağırlıklı ekip: Bu ekip yaşlı birey için temel bakım sunmakta ve disiplinlerarası değerlendirme yapmaktadır. Dokuz hekim, bir lisanslı hemşire ve iki pratisyen hemşire ile bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır. 

Sosyal hizmet uzmanı ağırlıklı ekip: Bu ekip ağır durumdaki bireyler için özel bakım evlerinde ve yaşam tesislerinde uygulama yapmaktadır. Ekip bir yönetici, yönetici asistanı, sosyal hizmet uzmanı, hekim, yönetici hemşire ve aktivite düzenleyiciden oluşmaktadır. Bu ekip içinde çoğunlukla sosyal hizmet uzmanları işlevsel kayıplar yaşayan bireylerin günlük bakımını yürütmektedir. 

Fikir birliğine dayalı ekip modeli: Bu ekipler hizmet verdikleri tesisleri birimlere ayırmaktadır. Bu birimler tıbbi yöneticinin konsültasyonunda pratisyen hemşirenin öncülüğünde yönetilmektedir.

Palyatif bakım ekibi: Palyatif bakım ekibinin amacı, hastanın ve ailesinin yaşam kalitesini olabildiğince desteklemek ve acısını azaltmaktır.

Geriatrist: Yaşlı bireylerin hastalıklarının önlenmesi, tanılanması ve tedavi edilmesi konularında özel eğitim alan hekimdir.

Bakım elemanlarının rol ve sorumlulukları Mesleki Yeterlik Kurumu (2015) tarafından aşağıdaki şekilde belirtilmektedir:

Türkiye’de ilk geriatri bölümü 1967 senesinde Cerrahpaşa’da kurulmuş

Yaşlılığın başlama yaşı genel olarak 65 olarak kabul edilmektedir. Ekonomik, sağlık ve toplum hizmetlerindeki değişimler, sağlık alanındaki gelişmeler, yaş dönemine ilişkin algılar ve aile yapısının farklılaşması ile birlikte yaşlılığa ilişkin tanımlar değişmekte ve yaşlılık farklı kategorilerde ele alınmaktadır

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir.

Geriatrik hizmete ihtiyacı olan yaşlıların profili incelendiğinde ekip
çalışmasına neden ihtiyaç olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Yaşlı bireylerin özellikleri:
• Yaş nedeniyle kırılgandır,
• İşlevselliğini kaybetmiştir,
• Çoklu tıbbi ve psiko-sosyal problemlere sahiptir,
• Çoklu ilaç kullanımı söz konusudur,
• İstemsiz kilo kaybı görülebilir,
• Sık sık düşme görülebilir, işitme ve diğer duyu kayıpları yaşarlar,
• Yıkıcı davranış ve kişilik değişimleri söz konusudur

Bir ekip oluşturmak için dört temel faktörün dikkate alınması gereklidir. Bunlar:
1. Ekibin büyüklüğü,
2. Ekibin kompozisyonu,
3. Ekibin yapı ve işlevi (örneğin, temel normlarının neler olacağı),
4. Ekibin izleyeceği prosedür (örneğin, toplantı zamanı ve toplantı yeri gibi) düşünülerek ekip oluşturulmalıdır

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır.

A, B, C, ve D seçeneklerindeki ekip türleri ortamı bakımından ekip türlerine örnek iken, E seçeneğindeki ekip oluşumu bakımından ekip türlerinden biridir.

Uğraşı terapisti: Bireylerin fonksiyonelliğini arttırmak; fiziksel, ruhsal ve duygusal işlevselsizliği düzeltmek ve önlemek için terapötik aktiviteler yürütür.

Müracaatçı/hasta odaklı disiplinlerarası iş birliğine dayalı ekiplerde dört temel unsuru bulunmaktadır. Dikkate alınması gereken bu unsurlar:
1. Hizmet veren kurumun, organizasyonun yapısı,
2. Profesyonellerin diğer profesyoneller ve müracaatçıyla arasındaki güç ilişkileri,
3. Disiplinler arasındaki rol uyumu,
4. Hastanın ve toplumun beklentileridir.

Hizmet ekibi içinde tedavi sürecini (ilk muayene, teşhis ve tedavi) yürütmek tıp doktorunun işidir. Diğer seçeneklerde verilenler ise bakım elemanının rol ve sorumlulukları arasında yer alır.

Ekip çalışması içinde sosyal hizmet uzmanının görevleri;
• Diğer tıp personelinden hastanın hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi alma ve onlara tedavi, bakım ve sağlık danışmanlığı için ekonomik, mental ve sosyal açıdan yararlı bilgiler verme,
• Hastaneye ve akıl hastanelerine yatırılma ve hastaneden taburcu olma konusunda eğer yapılıyorsa vaka konseyine veya komitesine katılma ve diğer sağlık personeliyle konuları tartışma,
• Gerekli olduğunda diğer sağlık personeliyle iş birliği yapma,
• Doktorlar ile birlikte konsültasyon yapma ve doktorların önerileri doğrultusunda hastaya yardımcı olma,
• Doktorlara bilgi vermek ve doktorların önerilerini öğrenmek suretiyle tedavi için yardımcı olma,
• Ekonomik, sosyal ve mental açıdan doktorlara sosyal hizmet uzmanının düşüncelerini aktarma olarak ifade edilebilir