PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON

Geriatrik hizmete ihtiyacı olan yaşlıların profili incelendiğinde, yaşlı bireylerin çoklu tıbbi ve psiko-sosyal problemlere sahip olması, çoklu ilaç kullanımı söz konusu olması, istemsiz kilo kayıplarının ve kişilik değişimlerinin görülebilmesi geriatrik çalışmaların ekip halinde yapılması ihtiyacını doğurmaktadır. D şıkkında belirtilenin aksine yaşlılıkta duyu işlevlerinde kayıp yaşanır. Doğru yanıt D'dir.

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır. Disiplinlerarası ekip daha çok amaç odaklıdır. Bu ekip dikkatli değerlendirme, gerçekçi amaçlar belirleme ve yakın ilişkiler kurma temellidir. Farklı amaç ve terapi hedefi olması durumunda çok disiplinli ekibe oranla daha fazla hassasiyet gösterilebilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Çok yönlü geriatrik değerlendirme(ÇYGD), geriatrik öykü alınması ve fizik muayeneden sonra başlayarak devam eden planlayıcı bir süreci kapsar. Yaşlı hasta, tüm ekip üyelerince her kontrolde gözden geçirilmelidir. Hastanın problemleri medikal, sosyal, fonksiyonel, psikiyatrik, kognitif süreçler olarak listelenmelidir. İlaç kullanımının düzenlenmesi, polifarmasinin (çoklu ilaç kullanımı), ilaç etkileşimlerinin önlenmesi, beslenmenin değerlendirilerek planlanması gerekmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Çok yönlü geriatrik değerlendirme birkaç adımı içermektedir.

Bunlar:

• Bilgi toplama,

• Takım içinde görüşme,

• Hasta ve bakım verenin dâhil olduğu bir tedavi planı geliştirme,

• Tedavi planının oluşturulması,

• Tedavi planına verilen yanıtın gözlenmesi,

• Tedavi planının yeniden gözden geçirilmesidir.

Doğru yanıt C'dir.

Ekipler oluşumu bakımından ve ortamı bakımından farklı isimler almaktadır. Pensilvanya Üniversitesi Geriatrik Disiplinlerarası Ekip Eğitimi (GITT), ekipleri oluşumu bakımından beş başlıkta toplamıştır. Bunlar; hemşire ağırlıklı ekip, hemşire-hekim ekibi, Hekim ağırlıklı ekip, sosyal hizmet uzmanı ağırlıklı ekip ve fikir birliğine dayalı ekiptir. Doğru yanıt A'dır.

Uğraşı terapisti, bireylerin fonksiyonelliğini arttırmak; fiziksel, ruhsal ve duygusal işlevselsizliği düzeltmek ve önlemek için terapötik aktiviteler yürütür. Doğru yanıt C'dir.

Ekip çalışmasının birçok avantajı olmasına rağmen ekibin biraraya getirilmesinde ve yürütülmesinde bazı güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bunlar; Ekip üyelerinin tümünü aynı zamanda ve aynı yerde bir araya getirme, amaca yönelik olarak ortak noktayı yakalama ve güçlü ekip anlayışının sürdürülmesi, kişilerarası gereksinimleri ele alma, liderlik çatışmaları, mekan ve zaman düzenlemesi, iletişim, çatışma, ben odaklı davranışla baş edememe, gerçekçi olmayan çalışma beklentileri, ekip üyeleri arasında kabul ve saygı şeklindedir. Doğru yanıt E'dir.

Gerontolojik sosyal hizmet, yaşlının, ailesinin ve çevresinin yaşam kalitesini artırma
ve sürdürmeye odaklanır. Gerontoloji yaşlanma sürecini ele almaktadır. Yaşlıların sosyal
hayata dâhil olmalarının sağlanması, üretken bir hayat sürdürmeleri için uygun ortam
oluşturulması, kendilerini geliştirebilmeleri için fırsatlar sunulması sosyal hizmetin kapsamındadır. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal hizmet uzmanı, tedavi sürecinde hasta yakınlarının, bakım verenlerin ve sosyal
hizmet kuruluşlarından sorumluların katılımını sağlayarak hastaların daha güçlü sosyal
destek hissetmelerine, sağlık personeline duydukları güvenin artmasına ve tedaviyi reddetme yerine, profesyonellerle daha fazla iş birliği içine girmesine yardımcı olmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Mellor ve Lindeman, disiplinlerarası her ekipte olduğu gibi geriatrik ekipte de sosyal hizmet uzmanının rollerini; “teşhis-inceleme, vaka yönetimi, bireysel danışmanlık, grup çalışması, liyazon, savunuculuk, toplum kaynakları konusunda uzmanlık’’ şeklinde belirtmişlerdir. bu rollerden biri olan lizasyon, sosyal hizmet uzmanının, yaşlı birey, ailesi ve bakım verenler ile toplum arasında bağlantı kurması olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Yaşlılığın başlama yaşı genel olarak 65 olarak kabul edilmektedir. Cevap: E şıkkıdır.

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir. Cevap: B şıkkıdır.

Geriatrik hizmete ihtiyacı olan yaşlıların profili incelendiğinde ekip çalışmasına neden ihtiyaç olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Yaşlı bireylerin özellikleri:
• Yaş nedeniyle kırılgandır,
• İşlevselliğini kaybetmiştir,
• Çoklu tıbbi ve psiko-sosyal problemlere sahiptir,
• Çoklu ilaç kullanımı söz konusudur,
• İstemsiz kilo kaybı görülebilir,
• Sık sık düşme görülebilir, işitme ve diğer duyu kayıpları yaşarlar,
• Yıkıcı davranış ve kişilik değişimleri söz konusudur (Rasheedy, 2012). Cevap: D şıkkıdır.

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır (Drinka & Clark, 2000). Disiplinlerarası ekip daha çok amaç odaklıdır. Bu ekip dikkatli değerlendirme, gerçekçi amaçlar belirleme ve yakın ilişkiler kurma temellidir. Farklı amaç ve terapi hedefi olması durumunda çok disiplinli ekibe oranla daha fazla hassasiyet gösterilebilmektedir (Young, 1998). Cevap: A şıkkıdır.

Çok yönlü geriatrik değerlendirme birkaç adımı içermektedir. Bunlar:
• Bilgi toplama,
• Takım içinde görüşme,
• Hasta ve bakım verenin dâhil olduğu bir tedavi planı geliştirme,
• Tedavi planının oluşturulması,
• Tedavi planına verilen yanıtın gözlenmesi,
• Tedavi planının yeniden gözden geçirilmesidir. Cevap: B şıkkıdır.

Palyatif bakım ekibi: Palyatif bakım ekibinin amacı, hastanın ve ailesinin yaşam kalitesini olabildiğince desteklemek ve acısını azaltmaktır. Hasta bireylerin ve ailelerin ciddi ve karmaşık sağlık problemlerini tedavi etmek ve uygun şekilde değerlendirebilmek için çeşitli sağlık profesyonellerinin uzmanlığı gerekmektedir. Palyatif bakım ekibi, hemşirelik, tıp, sosyal hizmet, beslenme, rehabilistasyon ve eczacılık disiplinlerinden oluşmaktadır. Cevap: A şıkkıdır.

Geriatrist: Yaşlı bireylerin hastalıklarının önlenmesi, tanılanması ve tedavi edilmesi konularında özel eğitim alan hekimdir. Cevap: C şıkkıdır.

Liyazon: Sosyal hizmet uzmanı, yaşlı birey, ailesi ve bakım verenler ile toplum arasında bağlantı kurar. Cevap: E şıkkıdır.

Teşhis ve inceleme aşamasında yaşlıda ve bakım verenlerde incelenmesi gereken alanlar; fiziksel alan (sağlık geçmişi, fonksiyonellik, dış görünüm ve davranışları), psikolojik alan (kişilik özellikleri, duygu durumu, mizaç ve bilişsel özellikleri), sosyal alan (sosyal destek sistemleri, sosyal roller, eğitim ve maddi durumu), kültürel alan (değerler, hastalığa bakış açısı, iletişim kalıpları), çevresel alan (yaşam standardı, evin yaşam koşullarına uygunluğu), inançsal alan (yaşama ilişkin kuralları, tıbbi tedaviyi isteme durumu) olarak belirlenmiştir. Cevap: E şıkkıdır.

Türkiye’de ilk geriatri bölümü 1967 senesinde Cerrahpaşa’da kurulmuş ve 1981’de “Geriatri Bilim Dalı’’ olmuştur. Cevap: B şıkkıdır.