RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 13

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Bir haber sunucusunun; haberi anlatabilme, sıkıcı bir tekrara düşmeden bilgiyi paylaşabilme, karşısındakilere ya da stüdyoya aldığı konuklarına doğru soruları sorabilme, kişisel görüş ve tutumları ile haber arasına maksimum mesafe koyabilme becerisi, hem haberin kalitesini, güven ve inanırlık düzeyini hem de kanalın saygınlığını fazlasıyla etkilemektedir. Güçlü ve donanımlı bir haber sunucusu bir yandan önündeki prompter olarak ad­landırılan haber metninin aktığı ekrandan haberleri aktarırken (30. sayfa) yaşanan değişiklikleri, yeni bir gelişmeyi, haberi ya da programda yapılacak ani bir değişikliği kulağına söylediklerinde, bunu ustalıkla yönetmesini bilmelidir.

 Ayrıca; gündemi, olup bitenleri izlemeyen, bunlardan habersiz bir haber sunucusu da düşünülemez. Bu nedenledir ki haber sunucusu, haber yazmaz ve habere gitmez ama herhangi bir televizyon sunucusundan çok daha fazla bir öneme, sorumluluğa, işleve ve etki gücüne sahiptir. Bu nedenledir ki ciddi televizyon haber kanallarının çok önem verdikleri ve üzerinde hassasiyetle durdukları kişi ha­ber sunucusudur.(31.sayfa)

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Kitapta maddeler halinde yer alan bu özellikleri hatırlatarak cevaplayacak olursak; öncelikle televizyon haberleri çoğunlukla olaya dayalı olduğunu, televizyon haberinin izleyiciye çok çabuk ulaştığını, televizyon haberlerinin özet haberler olduğunu, televizyon haber programlarının hedef kitlesinin tüm toplum olduğunu ve görüntüye dayandığını söylemek mümkündür.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Haber değerlendirme ölçütleri; doğruluk (gerçeklik), güncellik, yerellik ünlülük, önemlilik, ilginçlik, yararlılık ve yayın ilkelerine uygunluktur. Seçeneklerde yer alan ölçütlerin açıklamalarına bakıldığında yararlılık en zayıf ölçüt olarak görülmektedir.

Güncellik: Haberin henüz eskimemiş, o güne, içinde yaşanılan zamana, herkesin ya­şamakta olduğu ana hitap ediyor olmasıdır. Bu durum bazen zaman akıp geçse de kimi konuların insanlar için güncelliğini koruması nedeniyle, kişilerin gündeminde olduğu sü­rece o haberin bir değer taşımasıdır.

Ünlülük: Haberin çok bilinen, çok tanınan, popüler bir konu ya da kişiye yönelik içe­rik taşıyor olmasıdır. Gündemdeki ünlü kişi bir siyasetçi, sanatçı, sporcu ya da iş insanı olabilir. Haber içeriği bu kişilerden birine dair bir konu özelliği taşıyorsa, bu haberle ilgi­lenecek kişi sayısının yüksekliği de haber değerini yükseltici bir faktör olacaktır.

İlginçlik: Haberin insanlar için değişik, sıra dışı, heyecan verici, onları düşünsel ama özellikle de duygusal olarak etkileme ve ilgilendirme düzeyidir. Sıradan olanın dışına çı­kan, kestirilemeyen, beklenmeyen konular, olaylar ve gelişmeler haberde ilginçlik ölçütü yaratan bir faktördür.

Yararlılık: Haberin insanlara sağladığı yarar düzeyidir. İnsanların ihtiyaçlarına, beklen­tilerine, sorularına, meraklarına yönelik, onların hayatına katma değer sağlayan, çıkarlarına uygun düşen her olay, konu, gelişme ya da bilgi, haber değeri için önemli bir ölçüttür.

sağlamasıDoğru yanıt A seçeneğindedir. Haberin, iyi olması ile bir olayın haber değeri taşıması farklıdır. A seçeneğinde nitelenen haberdir. Diğer seçeneklerdeki nitelenen ise haber olacak olan olaydır. Bir haberin taşıması gereken nitelikler; haberin özgün yani daha önce yayınlanmamış( yeni) olması, haberin ilginç olması, haberin önemli olması, haberin temel gazetecilik soruları olan Ne, Neden, Nerede, Ne zaman, Nasıl ve Kim sorularının cevaplarını içeriyor olması ve haberin tarafsız ve yorumsuz bir özellik taşıyor olmasıdır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Radyo ve televizyon haberciliğinde yayın için haber hazırlanırken dikkat edilmesi gereken unsurların çoğunluğu ortaktır. Haber metninde gereksiz ayrıntılara yer verilmemeli, haberci; bir kuruluşu temsil ettiğini unutmamalı, haberin dili açık, anlaşılır, sade olmalıdır. Haberler arasında bütünlüğü bozmadan geçiş yapmak bir radyo haberciliği unsurudur.

Doğru yanıt A seçeneğindeki inandırıcılık ve güvenirliktir. Haberlerde dış ses ya da aktüel ses denilen sesler, yani muhabirin sesinin dışındaki tüm sesler çok önemlidir. Bir gazetede fotoğrafın taşıdığı anlam ne ise, radyoda da ak­tüel ses o anlama gelmekte ve ses kullanımı “inandırıcılık”, “güvenirlik” açısından önem taşımaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Radyo haberciliği konuşma dili tekniğine dayalıdır. İn­sanların birbirleriyle anlaşmak için sesli olarak konuştukları dile “konuşma dili” denir. Konuşma dili hayatın yalnız maddi boyutunu değil duygusal boyutunu da kapsar ve et­kiler. Konuşma dili bütün dil teknikleri içinde insanoğlunun en kolay anladığı en yaygın olarak kullandığı ve en zengin dil tekniğidir. Haberlerin sesli olarak birine anlatılıyormuşçasına sunulduğu radyo ve televizyon ha­berlerinde kullanılan konuşma dili tekniği, karşıdaki insanlarla konuşuyormuş gibi haberi yazma temeline dayanır. Çünkü yazılan bu haber, bir spiker tarafından sanki konuşuyor­muşçasına okunarak dinleyicilere ulaştırılmaktadır. Bu nedenle radyo haberciliğinin ana ilkesi “konuşuyormuş gibi yazın”dır. Bu yazılan haber yüksek sesle okunarak bu biçimde bir etki yaratıp yaratmadığı kontrol edilir.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Radyo için haber hazırlayan bir habercinin, dikkat etmesi gereken unsurlar oldukça fazladır. Öncelikle bir radyo kuruluşunu temsil ettiğini unutulmamalı, haberi doğru ve güvenilir kaynaklardan toplamalı,  haberle ilgili topladığı bilgileri kontrol etmeli yaptığı haberin kamu yararı taşıyıp taşımadığına dikkat etmeli, haberle ilgili sesleri toplamalı, haber hızlı, kısa ve öz olmalı, haber girişi genellikle flaş giriş tekniğine uygun olmalıdır. Ayrıca haber metinleri günlük dilde konuşur gibi yazılmalı, kısa ve anlaşılır cümle yapıları­na yer verilmeli, haber konularının hem de anlatım dilinin dikkat çekici olmasına özen gösterilmeli, gereksiz ayrıntılara yer verilmemelidir.

Radyo yayını, Hertz dalgaları olarak da adlandırılan elektromanyetik
dalgalar, enerjisi aracılığıyla bir olayın, ses-müzik gibi bir iletinin geniş kitlelere ses yoluyla aktarılmasıdır.

Radyonun gücüne temel bir örnek olması bakımından Orson Welles’in Amerikalıları dünyayı Marslıların istila ettiğine inandıran
“Dünyalar Savaşı” radyo tiyatrosu önemlidir.

Özel radyo televizyon yayınlarının yasal hale gelmesine kadar sürmüştür.
Bu değişiklikten sonra 1994 tarihinde yürürlülüğe giren Radyo Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun ile hem TRT’nin hem de özel radyo ve televizyonların aynı kurallara uyması gerektiği belirtilmiştir. Kanun, aynı zamanda Radyo Televizyon Yüksek Kurulu’nun yerine, Radyo Televizyon Üst Kurulu’nu (RTÜK) getirmiştir.

Türkiye’de radyo haber yayıncılığı için önemli bir dönüm noktası 1999 yılında yaşanan Marmara Depremi olmuştur. Depremle birlikte elektrikler kesilmiş, televizyon yayınları durmuş ve telefonlar kullanılamaz hale gelmiştir. Ancak olay mahallerine ulaşan radyo habercileri diğer tüm medyanın önünde, önemli bir habercilik başarısına imza atmışlardır.

90’lı yıllardan itibaren radyo haberciliği açısından en olumlu gelişme, haber odaklı tematik radyo kanallarının yayına başlamış olmasıdır. NTV Radyo, Açık Radyo gibi kanallar ağırlıklı olarak habercilik yayını yapmaya yapmış ve bu alanda hatırı sayılır bir dinleyici kitlesine de ulaşmışlardır.

70’li yılların sonuna değin, hemen hemen tüm dünyada devlet
kontrolünde olan televizyon yayınlarında genellikle halkı eğitmek amaç edinilmiş; ticari bir kazanç elde edilmesine dönük yatırımlar yapılsa da televizyonculuk genellikle bir işletme olarak değil, kamusal bir yapı olarak görülmüştür. Kamu yayıncılığı modeli bu dönemde, Amerika gibi özel teşebbüsün güçlü olduğu ülkeler dışında, tüm dünyada benimsenmiş ve ticari kaygılar geri plana itilmiştir.

Bir kamu felsefesine kendilerini bağımlı hissetmeyen medya kuruluşları bu dönemde önceliği izleyicilerin ya da reklamcılara pazarlanacak “tüketicilerin” sayısını arttıracak düzenlemelere vermişlerdir. Sosyal sorumluluk ilkesi ile değil, kâr ve rekabet mantığıyla hareket eden yeni televizyon şirketleri, mümkün olan en geniş tüketici kitlesine ulaşmayı öncelemişler ve tüm içeriklerini bu amaca göre planlamışlardır.

Anchorman: Yalnız haberleri
sunmakla kalmayıp çoğu zaman
haber politikalarında da belirleyici
olan ve çalıştıkları kuruluşların
ekran yüzü olan ana haber bülteni
sunucuları.

Özellikle Reha Muhtar haberciliği bu anlamda özel olarak incelenmesi gereken bir alandır. Muhtar siyaset, ekonomi ve dış politika haberlerinden ziyade daha magazinsel ve polisiye haberlere ağırlık vermiş, yaşamın bizatihi kendisinin “magazinsel” olduğunu, ciddi konuların izleyicileri sıktığını ileri sürmüştür.

Radyo tekniği ile ilgili olarak yapılan ilk teknik buluş telsizin babası olarak adlandırılan James Clerk Maxwell tarafından 1860 yılında olmuştur.

1927

Tecimsel yayıncılık: Devlet tarafından değil, ticari amacı olan özel kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen yayıncılık türüdür.