REHBERLİK - Deneme Sınavı - 11

Rehberlik ve araştırma merkezindeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünde, psikolojik danışman, eğitim programcısı, sosyal çalışmacı ve psikometristler görev alırlar.

Okuldaki rehberlik hizmetlerinde okul müdürü, müdür yardımcısı, danışman, psikolojik danışman, sınıf rehber öğretmeni ve diğer öğretmenler görevlidirler.

Rehberlik hizmetleriyle ilgili son gelişmelerden biri de 2007 tarihinde tüm ilk öğretim kurumlarında uygulanmaya başlanan “ilk ve Orta Öğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı”dır.

Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye’de rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili en üst kuruluş Milli Eğiti Bakanlığı'dır.

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, genel müdürün yanı sıra, iki genel müdür yardımcısı, üç daire başkanı ve bu daire başkanlıklarına bağlı çeşitli şube müdürlüklerinden oluşan bir örgüt yapısına sahiptir.

Personel işleri şubesi bu şema içinde yer almamaktadır.

Milli eğitim Müdürlüğü Rehberlik Örgütü Şeması'nda Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bölümü ve Özel Eğitim Bölümü; Rehberlik ve Araştırma Merkezi'ne bağlıdır.

Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü’nün örgüt yapısında okul öncesi bölüm başkanlığı yer almamaktadır.

Okul rehberlik ve psikolojik danışma servisi-okul rehberlik ve danışma hizmetleri yürütme komisyonu okul rehberlik örgütünü oluşturan iki kuruluştur.

Okul rehberlik ve psikolojik danışma servisinde, psikolojik danışma ve rehberlik alanında eğitim görmüş alan uzmanları görev yaparlar.

Bu komisyon birinci ve ikinci yarıyıl başında olmak üzere yılda en az iki kez toplanmaktadır.

Okul müdürü Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunu kurar ve bu komisyona başkanlık eder.

Okul rehber öğretmeni rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öğrenci gelişim dosyalarını ve diğer gerekli kayıtları tutar, ilgili yazışmaları hazırlar ve istenen raporları düzenler.

Müşavirlik (konsültasyon) hizmeti: Okuldaki psikolojik danışmanın, öğretmen ve yöneticilerin ortak bir rehberlik anlayışı kazanmaları, bu alandaki bilgi ve becerilerini artırmaları için onlara yardımcı olmasıdır.

Okullarda danışmanların müşavirlik (konsültasyon) rolü, onların;
• Öğretmenlere, yönetime ve diğer personele uzmanlık hizmeti sağlamasıyla;
• Üçüncü kişinin, yani öğrencilerin, gelişimsel ve uyum ihtiyaçlarına yönelik kaynak olan bir uzmanlık sağlamasıyla,
• İhtiyaç duyulan bilgi ve becerileri sunmasıyla gerçekleşmektedir.

Değerlendirme Yöntemleri

Rehberlik hizmetlerini değerlendirmek üzere aşağıdaki yöntemler önerilebilir.

1)Önce ve sonra ölçüm yöntemi: Bu yöntemde uygulanacak programa başlamadan önce, belirlenen ölçütler bakımından, öğrenci grubunun durumu ölçülür, daha sonra program uygulanır ve bu süreç sonunda yeniden ölçüm yapılır. Eğer belirlenen ölçütler bakımından bir değişim varsa bu değişim büyük ölçüde program etkisine bağlanır.

2) Karşılaştırma yöntemleri: Bu yöntemler bir grubu başka bir grupla kıyaslayarak değerlendirmeye dayanır. Genel olarak “Deney ve kontrol gruplu araştırma desenleri” bu tip yöntemlerdir

3) Görüş taramasına dayalı yöntemler: Bu yaklaşımlarda programa katılan ve yararlanması beklenen kişilerin program hakkındaki görüşleri soru listeleri, dereceleme ölçekleri, kanı ölçekleri gibi araçlarla saptanır

5) Hizmetleri yürüten ilgililerin (sınıf öğretmeni, uzman vd.) kendilerini değerlendirmesi: Rehberlik hizmetlerini yürütenler bazı ölçütlere göre rehberlik programını ve faaliyetlerini değerlendirebilirler.

Genel olarak uzmanlar, bu çalışmaların değerlendirilmesinde karşılaşılan güçlükleri aşağıdaki noktalarda toplamaktadır (Gibson & Mitchell 1990; Tan 1992; Özgüven 1999).
• Rehberlik hizmetlerini değerlendirmede en önemli güçlük, programın hedeflerinin somut, açık ve kesin olarak saptanmamış olmasından kaynaklanır. Diğer bir deyişle pek çok okul programa çok genel, geniş ve soyut hedefler koyar, dolayısıyla bu hedeflere ulaşma derecesini ölçmede kullanılacak ölçütler de kesinlik ve geçerlik kazanamaz.
• Diğer bir nokta, rehberlikle ilgili hedeflere ulaşılmasının zaman alıcı olmasıdır. Hedeflerin birçoğunun uzun vadede gerçekleşecek olması onları belli aşamalarda gözleyip değerlendirmeyi güçleştirmektedir.
• Rehberlik hizmetlerinde genel hedef öğrencinin gelişimi, uyumu ve kendini gerçekleştirmesidir. Bu hedeflere ulaşılması sadece rehberlik hizmetlerinin bir sonucu değildir. Açıktır ki bu durumu ailesel, eğitsel, toplumsal pek çok başka değişkenler de etkilemektedir. Rehberlik hizmetleri öğrencinin “gelişme ve uyumuna yardımcı olma” işlevini üstlenmiştir. Ancak bu yardımın etkisi, diğer etkenlere bağlıdır, onlardan etkilenir. Bu nedenle tüm diğer etkenler grubu içinden rehberlik hizmetlerinin etki derecesini ayırarak ölçmek oldukça güçtür.
• Değerlendirme çalışmalarında bir diğer güçlük uygun örneklem grupları belirlemektir. Genel olarak deney grubu ve kontrol grubunu eşleştirmenin güçlükleri söz konusudur.

Yöneticilere yönelik konsültasyon aktiviteleri; okul ve toplum ihtiyaç belirleme, özel ihtiyacı olan öğrencileri belirleme, yönetsel destek sunma ve işbirliği, aile, okul, toplum ilişkilerini kolaylaştırma ve geliştirme, olumlu bir okul ve atmosferi oluşturmasında yardım sağlama, danışmanlık programının okul amaç ve hedefleriyle bütünleştirme şeklinde sıralanmaktadır.

okullardaki psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları içinde düşünülecek araştırma ve değerlendirme konularından bazıları böylece sıralanabilir:
• Öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik yardımlarına duydukları ihtiyacın belirlenmesi.
• Öğrenci başarısını etkileyen çeşitli etmenlerin incelenmesi.
• Öğrencilerin belli başlı öğrenme güçlüklerinin ortaya çıkarılması.
• Öğrencilerin yetenekleriyle başarı durumlarının karşılaştırılması.
• Öğrencilerin çeşitli problemlerinin incelenmesi.
• Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleriyle öğrencilerde meydana gelen  davranış değişikliklerinin belirlenmesi.
• Öğrenciler arasındaki sosyal ilişkilerin ortaya çıkarılması.
• Öğrencilerin belli başlı uyum güçlüklerinin incelenmesi.
• Okulun öğrenci özelliklerinin belirlenmesi.
• Öğrencilerin meslekî ilgi ve tercihlerinin incelenmesi.
• Çeşitli psikolojik ölçme araçlarını geliştirme ve bunlar üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılması.
• Bireysel ve grupla psikolojik danışma hizmetlerinin, karşılaştırmalı olarak, etkililiğinin ortaya konulması.
• Sınıf içi rehberlik çalışmalarının değerlendirilmesi.
• Psikolojik danışma ve rehberlik programında yer alan her grup hizmetin etkililiğinin değerlendirilmesi.
• Öğrencilerle okul rehberlik ve psikolojik danışma merkezi (servisi) arasındaki ilişkilerin incelenmesi.
• Öğrencilerin, öğretmenlerin, yöneticilerin ve velilerin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinden beklentilerinin araştırılması.
• Yönetici, öğretmen ve velilerin sahip oldukları rehberlik anlayışının belirlenmesi.
• Yönetici ve öğretmenlerin rehberlik ve psikolojik danışmayla ilgili görev anlayışlarının ortaya konulması.

A. Maksimum Yeterlilik Testleri
1. Başarı testleri a. Standart başarı testleri b. Öğretmen yapımı testler

2. Yetenek testleri a. Genel yetenek testleri b. Özel yetenek testleri

B. Davranış Testleri
1. Kişilik testleri
2. İlgi envanterleri
3. Tutum ölçekleri