SAĞLIK ALANINDA İSTATİSTİK - Deneme Sınavı - 8

Nüfus, sınırları belirli bir alanda ve belirli bir zamanda yaşayan insan topluluğudur. Ülkemizde nüfus sayımlarını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yapmaktadır.

Ü 1990’dan sonra ise nüfus sayımı 2000 yılında yapılmış ve her 10 yılda yapılmasına karar verilmiştir. Bu arada ilave olarak 1997 yılında bir sayım daha yapılmıştır. Fakat bu sayım nüfus tesbiti olarak adlandırılmıştır. Seçmen kütüklerinin güncelleştirilmesine yönelik bu sayımda, yerleşim yerleri itibariyle ikametgaha dayalı sayısal sonuçlar elde edilmiş, sosyal ve ekonomik bilgiler bu sayımda yer almamıştır.

Eğer 65 ve daha üzeri yaştaki insanlar (65+), toplumun %10’undan fazla ise bu tür toplumların nüfus yapısına yaşlı nüfus adı verilmektedir

Sanayileşmiş ülkeler: Ölüm oranları düşük, doğum oranları düşük

Hız, belirli bir bölgede sağlık olaylarının görülme sıklığını ölçmek için kullanılır. Olayın görülme sayısının, bölgedeki tüm nüfusa bölünmesiyle elde edilir. Belli bir zaman
dilimi için hesaplanır.

Nüfus Yoğunluğu: Bir bölgedeki toplam nüfusun o yerin yüz ölçümüne (km²) bölünmesi ile elde edilir. Bir bölgede km²ye kaç kişinin düştüğünü gösteren ölçüdür.

Belirli bir yılda, doğurgan çağda olan 15-49 yaş grubundaki her 1000 kadına düşen canlı doğum sayısını genel doğurganlık hızı gösterir.

Bebek ölüm hızı neonatal ve postneonatal dönem olarak ikiye ayrılmaktadır. Neonatal dönem, 0-27 günlük dönemde ölen bebekler, postneonatal dönem ise 28-364 günlük
dönemde ölen bebekler için kullanılmaktadır. Ayrıca neonatal dönemde kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. 0-6 günlük ölen bebekler erken neonatal dönem, 7-27 günlük ölen bebekler ise geç neonatal dönem olarak adlandırılmaktadır.

Bölge sınırları içinden, bölge dışına yapılan göçe dışa göç denir. Başka bir tanımla bölgenin dışarıya göç vermesi ya da bölgeden başka bölgelere göç olayının gerçekleşmesidir.
Örneğin, Eskişehir’de yaşayan bir ailenin İstanbul’a göç etmesi, Eskişehir ili için dışa göç hareketidir. İstanbul ili için içe göç hakeketi olarak adlandırılan bu durum aynı zamanda ülkemiz için de iç göç hareketi olarak tanımlanır.

Net Göç Hızı (GGH) : Bir yıl içinde bir bölgede içe olan göç sayısından o bölgeye ait dışa olan göç sayısının farkının, o bölge yıl ortası nüfusuna bölünmesiyle bulunur.

Günümüzde bölgenin ve ülkenin nüfus yapısını ayrıntılı olarak incelemeden yapılacak olan hizmet planlamasının başarılı olması neredeyse imkânsızdır. Nüfus bilgileri ilgili bölgeye ait hız ve oranların hesaplanmasında kullanılan önemli bir veri kaynağıdır. Bu açıdan nüfus ve nüfusun mevcut yapısı sağlık yöneticilerinin, planlayıcıların, ekonomistlerin ve istatistikçilerin en çok yararlandıkları veridir. Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde, Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze kadar nüfusumuzun sayı ve demografik özelliklerini belirlemek amacıyla pek çok nüfus sayımı yapılmıştır. Birincisi 1927 yılında, ikincisi 1935 yılında ve bu tarihten sonra 1990’a kadar her 5 yılda bir aksatılmadan nüfus sayımı tekrarlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Ülkemizde 1990’a kadar her 5 yılda bir aksatılmadan nüfus sayımı tekrarlanmıştır. 1990’dan sonra ise nüfus sayımı 2000 yılında yapılmış ve her 10 yılda yapılmasına karar verilmiştir. Bu arada ilave olarak 1997 yılında bir sayım daha yapılmıştır. Fakat bu sayım nüfus tesbiti olarak adlandırılmıştır. Doğru cevap D'dir.

0-14 yaş nüfusu tüm topluma oranlandığında %30-40, 15-64 yaş nüfusu %50-60, 65+ yaş nüfusu ise %5-9 oranlarında yoğunluğa sahip olan bölgelere orta yaşlı nüfus adı verilir. Kalkınmakta olan ülkelerin nüfus yapıları bu formdadır. Doğru cevap C'dir.

Nüfus pramidi, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını incelemeyi sağlayan grafiksel bir yöntemdir. Aynı zamanda nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını bir zaman dilimi içerisinde değerlendirme olanağı sağlamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Genel cinsellik oranı bir bölge veya ülkede toplam nüfus içerisinde her 100 kadına kaç erkeğin düştüğünü veren bir ölçüdür. "Genel Cinsellik Oranı = (Erkek Nüfusu / Kadın Nüfusu) x 100" formülü ile hesaplanır. Doğru cevap C'dir.

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amaçları aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
• Belirli bir bölgenin kısa, orta ve uzun vadede sağlıkla ilgili hizmet planlamasını yapmak,
• Sağlık hizmeti verilen kurumlardaki tedavi hizmetlerinin aksamamasını sağlamak, doktor ve personel sayısını düzenlemek,
• Sağlık sunumunda kullanılan makine, teçhizat talebini karşılamak, etkin biçimde kullanımını ve sürekliliğini sağlamak (personel, sarf malzemeler, kitler, bakım anlaşmaları, teknik destek vd.),
• Sağlık kurumlarındaki hastaların bakım ve tedavi hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak, toplum dinamiklerine göre yeniden düzenlemek ve değerlendirmek,
• Sağlık kurumlarında verilen hizmetin kalitesini arttırmak, tedavi hizmeti sunum mekanlarını günün koşullarına uygun hâle getirmek,
• Belirli aralıklarla, doktor, yardımcı sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarının bilgi, tutum ve davranışlarını araştırarak sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesini sağlamak,
• Yapılacak olan bilimsel çalışmalara en doğru bilgiyi sağlamak, bu çalışmalara yol göstermek,
• Sürekli eğitim kapsamında sağlık çalışanlarının bilgilerini güncellemelerini sağlamak,
• Sağlık çalışanlarının kendi alanlarında yayınlanan güncel bilimsel çalışmaları değerlendirebilmesini sağlamaktır. 

Doğru cevap A'dır.

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amaçları aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
• Belirli bir bölgenin kısa, orta ve uzun vadede sağlıkla ilgili hizmet planlamasını yapmak,
• Sağlık hizmeti verilen kurumlardaki tedavi hizmetlerinin aksamamasını sağlamak, doktor ve personel sayısını düzenlemek,
• Sağlık sunumunda kullanılan makine, teçhizat talebini karşılamak, etkin biçimde kullanımını ve sürekliliğini sağlamak (personel, sarf malzemeler, kitler, bakım anlaşmaları, teknik destek vd.),
• Sağlık kurumlarındaki hastaların bakım ve tedavi hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak, toplum dinamiklerine göre yeniden düzenlemek ve değerlendirmek,
• Sağlık kurumlarında verilen hizmetin kalitesini arttırmak, tedavi hizmeti sunum mekanlarını günün koşullarına uygun hâle getirmek,
• Belirli aralıklarla, doktor, yardımcı sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarının bilgi, tutum ve davranışlarını araştırarak sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesini sağlamak,
• Yapılacak olan bilimsel çalışmalara en doğru bilgiyi sağlamak, bu çalışmalara yol göstermek,
• Sürekli eğitim kapsamında sağlık çalışanlarının bilgilerini güncellemelerini sağlamak,
• Sağlık çalışanlarının kendi alanlarında yayınlanan güncel bilimsel çalışmaları değerlendirebilmesini sağlamaktır. 

Doğru cevap B'dir.

Nüfus Yoğunluğu: Bir bölgedeki toplam nüfusun o yerin yüz ölçümüne (km²) bölünmesi ile elde edilir. Bir bölgede km²ye kaç kişinin düştüğünü gösteren ölçüdür. Doğru cevap A'dır.

Genel Cinsellik Oranı: Bir bölge veya ülkede toplam nüfus içerisinde her 100 kadına kaç erkeğin düştüğünü veren bir ölçüdür. Doğru cevap B'dir.