SAĞLIK ALANINDA İSTATİSTİK

Risk faktörü ile hastalık arasındaki bağımlılığı, birlikteliği değerlendirmek için yararlanılan ve olasılık kurallarından yararlanılarak geliştirilen birçok oran bulunmaktadır. Bunlar       arasında en sık  kullanılanlar; Odds Oranı (Göreli orantı, Olasılıklar oranı, Odds ratio, OR), Göreli Risk Oranı (Relative Risk) ve Atfedilen Risktir (Attributable Risk). Doğru cevap E'dir.

Özgüllük (Specificity, P(Ö)) Oranı: Bir tanı testinin gerçekten hasta olmayanları ayırabilme yeteneğini belirleyen orandır. Doğru cevap D'dir.

ROC eğrisi yöntemi yardımıyla;

Laboratuvar malzemelerinin kalitesi izlenmez. Doğru cevap A'dır.

Sekonder Koruma; sağlığın bozulma olasılığı karşısında erken tanı ve tedavi önlemlerinin kişisel ve toplumsal düzeyde alınmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Solunum Sistemi Hastalıkları J00-J99 kod aralığında tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Bu oran yardımıyla bölge halkı tarafından hastane yataklarının ne oranda kullanıldığı belirlenmektedir. Hastanenin, kendi hizmet potansiyelini yani kapasitesini ne ölçüde  kullandığını gösteren önemli bir ölçüdür. Yatak sayısı dikkate alındığında doluluk (yatak işgal) oranı, belirli bir zaman diliminde kullanılan toplam yatak gün sayısının, kurumun toplam yatak sayısına oranıdır. Bu oran hastanenin performansının değerlendirilmesinde  ve maliyetlerin izlenmesinde, kapasite kullanım düzeyi hakkında hastane yöneticilerine önemli bilgiler vermektedir. Ayrıca yatak doluluk oranı; toplumun hastane kullanımını gösteren ve sağlık planlayıcıları için yataklı tedavi kurumlarının yatak ihtiyaçlarının belirlenmesinde bilinmesi gereken temel ölçütlerdendir. Yatak kapasitesinin altında ya da çok üstünde çalışan hastanelerde, bu sayıların azaltılmasında ya da arttırılmasında kullanılan en önemli istatistiklerdendir. Belirli bir dönemde, yatan hastalara verilen toplam hasta bakımı gün sayısının, maksimum hasta bakım gün sayısına (Yatak sayısı x 365) bölünmesi
ve sonucun 100 ile çarpılması ile bulunur.

Kurum içi ve kurumlar arası karşılaştırmalarda sağlık ölçütü olarak kullanılan daha birçok gösterge bulunmaktadır. Bunlardan
bazıları aşağıda verilmiştir.
• Ameliyat sonrası ölüm hızı
• Hastanede ana ölüm hızı
• Hastanede bebek ölüm hızı
• Enfeksiyon hızları
• Ameliyat sonrası enfeksiyon hızı
• Otopsi hızı
• Sezeryan hızı
• Gereksiz ameliyat hızı

ROC eğrisinin altında kalan alanın (AUC) büyüklüğü, üzerinde çalışılan tanı testinin ayırma yeteneğinin istatistiksel olarak önemini gösterir. Üzerinde çalışılan tanı testinin hiç ayırma yeteneği olmadığı durumda ROC eğrisi altındaki alanın (AUC) beklenen değeri 0,50’dir. Mükemmel bir test ise sıfır yanlış pozitif ve sıfır yanlış negatif ile alanın değeri 1 olacaktır. Test, bu iki değerin arasında bir alana sahip olmalıdır. Yukarıda ifade edildiği gibi ROC eğrisi altında kalan alan (AUC) etkinlik düzeyine bağlı olarak 0,50 ile 1,00 arasında değerler alabilecektir. Bu alan 1’e ne kadar yakınsa, tanı testi o derecede hasta ve sağlam bireyleri ayırma yeteneğine sahip olacak, 0,5’e ne kadar yakınsa da tanı testinin hasta ve sağlam bireyleri ayırma yeteneği kötü olacaktır. Şekil 8.3’te ideal ve kötü performansa sahip ROC eğrisi örnek grafikleri verilmiştir. Bir çok otorite bu alan 0.975 ve daha üzerinde ise testin ayırma yeteneğini mükemmel saymaktadır.

Nokta prevelans hızı saptanan hastalık sayısının risk altındaki nüfusa bölünmesi ve elde edilen sonucun 100 ile çarpılması sonucu hesaplanmaktadır. Buna göre % 6’dır.

İnsidans hızı inceleme süresi içinde saptanan yeni hastalık sayısının risk altındaki nüfusun sayısına oranı ile hesaplanmaktadır. Buna göre % 10’dur.

Risk faktörünün olduğu durumda hastalık görülme oranının, risk faktörü olmadığı durumdaki hastalık görülme oranına bölümü odds oranı olarak ifade edilmektedir. Bu durumda 14,30’dur

Atfedilen risk, belirli bir risk faktöründen etkilenerek hastalananların hızından bu faktörün etkisinde kalmadan hastalananların hızının çıkarılması ile hesaplanır.

Bir testin duyarlığı, tespit ettiği hasta sayısının gerçekteki hasta sayısına oranı alınarak hesaplanmaktadır. Buna göre % 93.54’tür.

Bir testin özgüllüğü, gerçekte hasta olmayanlar ile kendi sonuçlarına göre hasta olmayanların oranı alınarak hesaplanmaktadır. Buna göre %70’tir.

Hastalığa bağlı olarak gelişebilecek sakatlık ve kalıcı bozuklukların en aza indirilmesi, hastanın içinde bulunduğu yeni duruma uyumunun sağlanarak yaşam kalitesinin arttırılması için alınması gereken önlemler tersiyer koruma kapsamında değerlendirilmektedir.

Belirli bir süre içinde hastanede ölenlerin toplamının, taburcu edilen (ölenler dahil olmak üzere) toplam hasta sayısına bölünmesiyle elde edilir. Buna göre % 5’tir.

Belirli bir dönemde, yatan hastalara verilen toplam hasta bakımı gün sayısının, maksimum hasta bakım gün sayısına bölünmesi ve sonucun 100 ile çarpılması ile bulunur.

Belli bir dönemde hastaneden taburcu olan hastaların (ölenler dâhil) toplam yattıkları gün sayısının, aynı dönemde hastaneden taburcu olan hastaların (ölenler dâhil) toplam sayısına bölümü ile elde edilir.